Evropska groblja imaju tendenciju da fasciniraju svojom morbidnom ljepotom. Pogledajte listu onih koja to rade najbolje.
Ako već morate na jednom mjestu da provedete vječnost, najbolje je da budete u društvu poznatih umjetnika na prelijepom groblju, izuzetne prirode, piše portal Kultur!Kokoška.
Hajgejt, London
Hajgejt je jedno od takozvanih Sedam veličanstvenih grobalja Londona koja su otvorena u 19. vijeku ne bi li olakšali problem nedostatka mjesta za sahranjivanje - groblja su bila pretpana, a tvrdoglavi ljudi su nastavili da umiru. Stoga, od 1830-ih godina, počinje se sa otvaranjem ovih sedam mjesta za večni počinak na ivicama tadašnjeg Londona.
Kako su Viktorijanci bili oduševljeni svime što je u vezi sa morbidnošću, smrt i pogrebne običaje su shvatali jako ozbiljno i svojski su se potrudili oko Hajgejta. Iako je godinama bilo zapušteno i uništavano divljom vegetacijom, groblje Hajgejt je zadržalo svoju veličanstvenost. Sastoji se iz Istočnog i Zapadnog dijela, pri čemu se drugi danas može posjetiti samo u okviru turističke ture.
Na Hajgejtu počivaju mnoga velika imena, poput Daglasa Adamsa, Džordža Eliota i Karla Marksa. Posebno je poznata takozvana Egipatska avenija, nastala pod uticajem egiptomanije koja je harala Engleskom. Kao što je za očekivati, postoje brojne priče o duhovima i vampirima na Hajgejtu, ali bitnijim se smatra to da je ljepota ovog groblja inspirisala razna književna dela poput “Knjige o groblju” Nila Gejmena, “Palih anđela” Trejsi Ševalije i “Bliznakinja sa Hajgejta” Odri Nifeneger.
Jevrejsko groblje, Prag
Nije nimalo čudno što je ovo groblje obavezni dio turističkih vodiča za Prag - ono predstavlja važan istorijski spomenik praške jevrejske zajednice i jedno od najljepših grobalja na svijetu. Nije sigurno koliko je samo groblje staro, ali najstariji datum uklesan na ploči je 1439. Jevrejsko groblje je svoje kapije mrtvima zatvorilo 1787. godine i danas služi kao spomenik u okviru Jevrejskog muzeja.
Postoji oko 12.000 grobova, načičkanih jedan uz drugi i, po jevrejskog tradiciji, na njima nema ljudskih likova već su ukrašeni reljefima biljaka, životinja, muzičkih instrumenata i slično. Kako je prostor koji groblje zauzima jako mali, tijela su sahranjivana jedno na drugo, te na nekim mjestima postoji čak po 10 slojeva grobova!
Veselo groblje, Sepansa
Ako veselo groblje zvuči kao oksimoron, samo pogledajte ovu sliku! Smrt nikad nije bila toliko zabavna! Ovi drveni ručno rađeni krstovi koji se nalaze u omanjem rumunskom selu su svi unikatni i oslikavaju se tako da slave život osobe koja leži ispod njih.
Poruke su pisane u prvom licu, kao da se pokojnik obraća prolazniku, i variraju od tragičnih, pa do morbidno zabavnih poput: “Gori u paklu, prokleti taksisto, došao iz Sibinja” ili “Od svih mjesta u velikoj Rumuniji, nisi mogao da nađeš drugo da staneš, nego ispred moje kuće, ne bi li me ubio?” Simpatično, priznaćete, kao i različite sličice na grobovima koje su urađene u istom maniru kao i natpisi.
Drvene ploče su plave jer je to boja slavlja - ovo cijelo groblje pothranjuje ideju da je smrt dio života i da treba da na nju gledamo kao prelazak u nešto bolje.
Per Lašez, Pariz
Groblju Per Lašez nije ni potrebno posebno predstavljanje jer je svakako jedno od najpoznatijih svjetskih grobalja. Ovdje su smještene mnoge velelepne grobnice i upečatljive statue i, čak iako se nalazi u samom gradu, groblje predstavlja svojevrsnu oazu morbidne ljepote.
Ako vas sahrane na njemu, bićete u dobrom društvu – ovdje počivaju mnogi velikani, počev od Sare Bernar, preko Marije Kalas, Oskara Vajlda i Isidore Dankan, pa sve do Džima Morisona i Serža Genzbura!
Ipak, nemoje se nadati njihovom društvu dok kao duh plašite posjetioce groblja jer su šanse da ovdje budete sahranjeni skoro pa nepostojeće - postoji podugačka lista čekanja za sahranjivanje na Per Lašezu, a na njoj se mogu naći samo oni koji su živjeli ili umrli u Parizu, i koji ovdje već imaju grobnice.
Šumovito groblje, Stokholm
Ako odete na zvanični sajt ovog groblja naći ćete sliku tri nasmijane dame i vjerovatno se zapitati je li to stranica groblja ili Diznilenda? Skogskyrkogården, kako glasi švedsko ime ovog groblja, je više od mjesta za počinak – to je kulturna baština, istorijski spomenik, turistička destinacija i šuma.
Sve je počelo od prirode, početkom 20. vijeka, kada su dvojica mladih arhitekata odlučila da naprave groblje u sklopu šumarka, ali tako da ga ne oštete, već da groblje prilagode samoj okolini. Tada su groblja bila posmatrana kao “Bašte mrtvih” – i zaista na slikama ovo mjesto više izgleda kao bašta ili park. Mirno, prostrano i u nedirnutoj prirodi, ono izgleda kao mjesto gdje biste rado došli na piknik, ili možda na njemu vječno pravili piknike.
Monumentalno groblje Stanjela, Đenova
U Italiji ne možete pogriješiti ako posjetite bilo koji kulturni spomenik, a tako je i sa grobljima. Teško je stoga izabrati jedno i ne pretrpati listu italijanskim vječnim odmaralištima, ali đenovsko groblje okruga Stanjela je izabrano zbog izuzetnih statua koje se vjerovatno ne mogu vidjeti ni na jednom drugom groblju u svijetu.
Mnogi istaknuti vajari izrađivali su statue na grobovima bogatih porodica: između ostalih i Santo Varni, Đulijo Morteverde, Leonardi Bistolfi i Agusto Rivalda.
Monteverdeov anđeo na grobnici porodice Oneto je postao simbol ovog mjesta. Kako je Đenova u 19. vijeku bila pod jakim engleskim uticajem, to se vidi i ovde, mada i dalje možete naći uticaje i sa drugih mjesta, poput kopije rimskog Panteona. Nije ni čudno, stoga, što su Niče, Mark Tven, carica Sisi i Mopasan svi pisali o posjetama ovome groblju. Ako nemate para za ulaznicu u galeriju, ovo je skoro pa isto.
Karaimisko groblje, blizu Bahčisaraja
Zabačeno u šumi kod Bahčisaraja, ovo groblje naroda Karaima izgleda kao dobro mjesto ako tražite gdje da smjestite radnju svog hipsterskog horor romana. Savijeno drveće, mahovina, nerazmuljivi natpisi na hebrejskom, slomljene ploče i uplakani anđeli su samo dio ambijenta koje bi svakako vrijedilo posjetiti.
Za razliku od mnogih drugih grobalja sa ovog spiska, ovo je malo poznato i stoga je skoro potpuno mirno i tiho u bilo koje doba dana - savršeno da niko ne čuje i ne primjeti ubistvo protagoniste vaše predstojeće novele.
Rasu, Vilnjus
Još jedno hipstersko mjesto, nepoznato čak i najvećim ljubiteljima grobalja, nalazi se u prijestonici Litvanije. Ovo groblje je najstarije i najpoznatije u Vilnjusu, a takođe je jako bitno za poljsku istoriju jer je na njemu sahranjeno oko 160 poljskih vojnika. Mada postoji i ne-tako-impresivni noviji dio groblja, pažnju treba usmjeriti na stariji dio, koji izgleda kao gomila grobića pobacanih i zaboravljenih na brdašcetu.
Groblje Svetog Marka, Beč
Mada je u Beču i Centralno groblje vrijedno posjećivanja, za ovu listu biramo groblje Svetog Marka koje se koristilo do kraja 19. vijeka. Ovo je i mjesto počinka Volfganga Amadeusa Mocarta, s tim što je slavni kompozitor bačen u masovnu grobnicu i ne možemo biti sigurni gdje se tačno nalazi njegov grob (ali tu je negde, to je bitno), mada je on obilježen vjerovatno nekom nasumičnom metodom dedukcije.
Kako se ovdje više ne sahranjuju ljudi, ovo groblje više predstavlja park, a tako je i kategorizovano na sajtu uprave grada Beča. Ako posjetite ovo mjesto počinka samo da biste bili relativno blizu mjesta gdje je Mocart sahranjen, preporučujemo da prošetate malo i uživate u romantičarski jezivoj atmosferi, prelijepoj prirodi i širokom izboru nezaobilaznih statua anđela svih položaja i veličina.
Mirogoj, Zagreb
Ovo groblje iz regiona se često nalazi na listama lijepih groblja i na listama znamenitosti koje treba obići u Zagrebu. To nije iznenađujuće jer ono zaista jeste muzej na otvorenom i može parirati ostalim lijepim evropskim mjestima za počinak. Na samom ulazu je stari dio groblja gdje se nalaze bogati grobovi koji podsjećaju na one iz zapadne Evrope. Na Mirogoju počivaju poznati hrvatski pisci poput Marije Jurić Zagorke, Miroslava Krleže i Ivane Brlić- Mažuranić.
Novo Groblje, Beograd
Mada Novo Groblje nije internacionalno poznato kao ostala sa ove liste, i njegov stari i novi dio su vrlo čudno uklopljeni, dodajemo ga kao “i po” jer svakako zaslužuje da se nađe ovdje, makar zbog istorijskog aspekta.
Nekada na samom obodu grada, a danas na ivici samog centra, ovo groblje se formiralo krajem 19. vijeka i izvedeno je po uzoru na druga evropska groblja. Tokom cijelog 20. vijeka ono se širilo i mijenjalo, prateći tok istorije i posljednje trendove u svijetu spomenika!
Od istaknutijih mjesta na njemu izvajamo stare parcele iz 19. vijeka, vojna groblja, jevrejsko groblje, ruske parcele, Aleju velikana i dječije groblje, čiji je dio skoro prekopan. Novo groblje danas posmatramo i kao muzej, te je uvršteno i u turu Noći muzeja, a 2004. je postalo članica Udruženja kulturno značajnih grobalja Evropa (ASCE).
Pratite Mondo.ba na Facebooku, Twitteru i Instagramu.