Da li su ubistva koja se događaju na teritoriji Banjaluke i Republike Srpske dokaz o postojanju organizovanih mafijaških klanova ili su samo „rikošet“ obračuna iz susjednih država?
Organizovani kriminal u Bosni i Hercegovini nije dovoljno istražena oblast, priznaje se u strategiji koja predviđa borbu protiv kriminala, a koja je usvojena prošle godine. Navodi se da su ubistva i obračuni djela organizovanih kiminalnih grupa sa šireg područja Balkana i Evrope koje ovdje imaju svoje ogranke.
Početkom septembra u Banjaluci se dogodilo ubistvo koje su mnogi analitičari i novinari opisali kao klasičnu mafijačku sačekušu.
Ubijen je Damir Ostojić Šijan, zvanično vlasnik jednog kafića u centru grada, a nezvanično, čovjek koji je dovođen u vezu sa kriminalnim miljeom u Banjaluci. Ostojić je ubijen u sačekuši 5. septembra ove godine u neposrednoj blizini svoje kuće u banjalučkom naselju Kočićev vijenac.
Komentarišući taj slučaj direktor policije RS Darko Ćulum je nedugo poslije kazao da "s obzirom na to o kakvoj osobi se radi, te informacija i podataka sa kojima policija raspolaže, može se reći da je u pitanju obračun između kriminalnih grupa".
Nepoznati izvršilac sasuo je rafal iz automatske puške u automobil "range rover" u kojem su bili Ostojić i njegova supruga. On je na licu mjesta podlegao, dok je ona teško ranjena i zadobila je više prostrijelnih rana. Na mjestu ubistva pronađeno je 15 čahura, a nekoliko dana kasnije u selu Piskavica i zapaljen automobil u kojem je bila izgorjela puška, a za koje se sumnja da je koristio izvršilac ili više njih.
Među ubistvima koja su se desila u posljednje vrijeme, a čija pozadina bi se mogla ocijeniti kao "mafijaška" u Republici Srpskoj su likvidacije Senada Kobilića, Nebojše Čubrilovića, Čede Đokića, Ruška Pajića, Milana Vujičića Vujketa... a koja do danas nisu rasvijetljena. Takođe, ogromnu zabrinutost kod građana izaziva slučaj nestanka i smrti mladog Davida Dragičevića koji - budući i dalje nerazjašnjen i obavijen velom tajne - omogućava razne interpretacije i nagađanja.
Ruško Pajić iz Banjaluke ubijen je 21. februara 2010. godine ispred vikendice u Čokorskim poljima kod Banjaluke. Tijelo Pajića je nađeno u automobilu "pežo", a istragom je utvrđeno da je ubica sačekao Pajića da parkira auto, a zatim u njega ispucao rafal. Utvrđeno je i da je ubica ispalio više hitaca, te da je samo jedan pogodio Pajića u grudi.
Senad Kobilić (54) iz Sarajeva, koji je imao podeblji dosije, ubijen je hicem iz snajpera u kafe-baru "Dom" u Liskovcu kod Gradiške. Na Kobilića je pucao nepoznati napadač koji je nakon zločina pobjegao. Vjeruje se da je u pitanju profesionalac, jer je na Kobilića pucano s udaljenosti od 100 metara i ispaljen samo jedan hitac koji je žrtvu pogodio u grudi.
Nebojša Čubrilović (33), osuđivani krijumčar kokaina iz Ljubljane, ubijen je 1. oktobra 2015. godine u sačekuši u Gundulićevoj ulici u Banjaluci. Kobnu noć "audijem" se vraćao u iznajmljeni stan gdje se krio od slovenskog pravosuđa koje je za njim raspisalo potjernicu zbog sumnje da je učestvovao u međunarodnom švercu više stotina kilograma kokaina iz Južne Amerike u Evropu. Ubica ga je u zasjedi čekao u susjednom dvorištu i u njega ispalio više hitaca iz "škorpiona". Tri metka pogodila su ga u leđa, probila srce i oba plućna krila, dok ga je jedan pogodio u ruku.
Čedo Đokić (60) ubijen je 1. avgusta 2016. godine. Likvidiran je hicem iz snajpera dok je pio kafu na balkonu svog stana u Zvorniku. Zločin je pripisan profesionalcu i u policiji sumnjaju da je Đokić žrtva kriminalnih obračuna koji su se posljednjih godina dešavali na relaciji Srbija - Crna Gora, a nisu zaobišli ni BiH.
Milan Vujičić (38) zvani Vujke iz Gradiške ubijen je 10. oktobra 2015. godine u "sačekuši" ispred kafe bara "Kasper". Ubica ga je čekao u zasjedi i prema njemu ispalio više hitaca iz automatske puške. Pogođen je u grudi i glavu.
Međutim, u policiji RS ne smatraju da Republika Srpska postaje "poligon za obračun kriminalnih grupa", ali se slažu da su sve ovo "uglavnom mafijaška ubistva".
„Imamo priliku da vidimo šta se dešava u našem okruženju, kada su u pitanju ubistva u Srbiji, Crnoj Gori... U posljednjih šest godina, od 2012. godine, bilo je 129 ubistava , od čega je samo osam rasvijetljeno. Dio toga se sigurno prenosi i na područje Republike Srpske i ta lica traže određeno utočište u RS. Imamo informacija da se jedan dio bezbjednosno interesantnih lica nalazi na području RS. Radimo i pratimo ih“, kazao je Ćulum.
U Policiji RS bez obzira na sve, stanje bezbjednosti ocjenuju kao "zadovoljavajuće".
Tome u prilog u septembru su iznijeli podatke da je u RS od 2011. godine izvršeno 161 ubistvo, od čega 52 po nepoznatom izvršiocu ili oko 30 odsto. Ukupno ih je devet ostalo nerasvijetljeno, pa je posmatrano u procentima, rasvijetljenost ubistava gdje je ubica bio nepoznat, preko 80 odsto.
„Na svim onima koji su nerasvijetljeni policija intenzivno radi i sprovodi istragu“, kazao je Ćulum.
Predsjednik NDP-a i poslanik u NSRS (u odlazećem sazivu), Dragan Čavić, nedavno je, komentarišući ove slučajeve, poručio da su sva ubistva sa kontroverznom pozadinom završila po istom scenariju, a za epilog imaju – nerasvijetljenost.
„Sve se dešava po istom scenariju. MUP provede istragu i podnese izvještaj nadležnom tužilaštvu protiv nepoznatog počinioca. Ubice do danas nisu otkrivene. Sva ubistva iza kojih postoji politička ili interesna pozadina, nisu rasvijetljena“, poručio je nedavno Čavić.
Država neorganizovana - kriminal organizovan
Dragomir Jovičić, profesor na Fakultetu za bezbjednost u Banjaluci smatra da veliki problem u Bosni i Hercegovini predstavlja slaba organizacija policijskih struktura na nivou BiH, te mali broj tužilaca u pravosuđu zbog čega i dalje imamo ogroman broj neriješenih sudskih predmeta od kojih su mnogi iz domena kriminala i nerazjašnjenih ubistava.
„Ne raspolažem podacima i ne mogu tvrditi da kod nas djeluju organizovane mafijaške grupe, ali sam i kao čovjek koji je radio u sektoru bezbjednosti, ali i kao obični građanin zabrinut zbog događaja koji utiču na bezbjednost. Znate kako, kada je država neorganizovana, onda je kriminal organizovan“, kaže Jovičić i ne isključuje mogućnost da mafijaški klanovi djeluju i obračunavaju se i u Republici Srpskoj.
U dokumentu Strategije za borbu protiv organizovanog kriminala u Bosni i Hercegovini za period 2017.- 2020. godine navodi se da u BiH djeluju razgranate mreže organizovanih kiminalnih grupa sa šireg područja Balkana pa i evropskih prostora koje ovdje imaju svoje ogranke, i preko koga realizuju brojne kriminalne aktivnosti.
„Naši državljani su najčešće izvršioci, ali u sporadičnim slučajevima i organizatori pojedinih faza realizacije aktivnosti nekog većeg kriminalnog lanca koji počinje i završava se van prostora naše zemlje, a istovremeno imamo i situaciju da neke od organizovanih kiminalnih grupa svoje aktivnosti realizuju samo na području Bosne i Hercegovine. Riječ je o kriminalnim grupama čiji je stepen organizovanosti izrazito velik i koje imaju iskristalizovanu organizacion strukturu”, stoji u dokumentu.
Navodi se da na području BiH postoje različiti pojavni oblici organizovanog kriminala: nedozvoljena proizvodnja i promet opojnim drogama, trgovina ljudima, krijumčarenje ljudi i ilegalne migracije, nedozvoljen promet oružjem i vojnom opremom i proizvodima vojne namjene, privredni kriminal i poreske utaje, krivotvorenje i nezakonito pribavljanje ličnih dokumenata, krivotvorenje novca, zloupotreba kreditnih kartica i drugih papira od vrijednosti, zloupotreba službenog položaja, visokotehnološki (kompjuterski ili cyber) kriminal, krađe i prodaje motomih vozila, ucjene, iznude, otmice i razbojničke krađe itd.
Strategija „priznaje“ da rasprostranjenost organizovanog kiminala u BiH u sigurnosnom smislu „nije dovoljno istražena oblast, te precizna ocjena postojećeg stanja nije moguća i daje se isključivo na osnovu procjene sačinjene na osnovu prikupljenih obavještajnih podataka i zaključaka koji proizilaze iz podataka prikupljenih operativnim radom policijskih službenika i tokom kriminalističke obrade, te statističkih podataka o osobama koje su prijavljene tužilaštvima“.
Takođe, dodaje se da značajan uticaj na organizovani kriminal u BiH ima i prisustvo korupcije u svim strukturama vlasti, što je potvrđeno u dosad provedenim istragama organizovanih kriminalnih grupa.