U subotu 9. januara na Radio televiziji Republike Srpske prikazan je dokumentarno-igrani film "Koridor 92". Film se bavi hronologijom jedne od najznačajnih akcija Vojske Republike Srpske - bitkom za proboj koridora u Posavini.
Osnovne činjenice o vojnoj akciji su skoro svima u Republici Srpskoj poznate i postale su dio kolektivne svijesti. Bila je to bitka koja je spojila zapadni i istočni dio Srpske i omogućila kopnenu vezu od životne važnosti područja Krajine i Republike Srpske Krajine sa Srbijom. Omogućila je ponovo uspostavljnje snadbijevanja hranom, strujom, lijekovima i svim potrepštinama.
Prve rekacije tokom trajanja filma na RTRS-u na društvenim mrežama u Republici Srpskoj pokazale su da su praktično svi ''prikovani'' za televizijske ekrane i prate film. Srbi u Srpskoj su dugo čekaju jedan ovakav film i oko jednog se svi slažu: dobro je što je snimljen i dobro je što je u tome svesrdno pomogla država Srbija.
Domaći autori su do sada proizveli nekoliko odličnih dokumentarnih filmova sa ratnom tematikom, ali ''Koridor 92'' je produkcijski i umjetnički drugačiji, dijelom je igrani film i okupio je par poznatih glumaca. Uloženo je mnogo sredstava i tehnike.
Ljudi su na Tviteru i Fejsbuku objavljivali najzanimljivije stvari iz filma i skoro mahom pozitivno reagovali. Posebno emotivan je bio kraj i rečenica ''neko se za taj narod morao boriti.''
Na popularnoj Fejsbuk stranici "Vojska Republike Srpske" nakon prikazivanja ''Koridora 92'' zabilježene su stotine reakcija. Kritičari najviše zamjeraju autorima što nije istaknut značaj pojedinih komandanata ili jedinica i nije dovoljno pažnje posvećeno određenim događajima ili situacijama kako bi kontekst same bitke bio jasniji.
Osnivač i kolumnista portala Frontal, Danijel Simić, prvi je objavio filmsku kritiku ''Koridora 92''.
U tekstu pod naslovom ''Koridor 18+'', Simić odmah piše da je teško filmu pristupiti nepristrasno jer nakon tri decenije od vojne akcije imamo samo jedan film o njoj, što je sramota za sve u Republici Srpskoj.
Smatra da je ovo dokumentarac koji je "po više osnova i na više ravni daleko lošiji od filmova zbog kojih je Slađani Zarić (rediteljka filma, prim. aut.) i povjereno da ga snimi."
"Dok su filmovi o Košarama i Paštriku urađeni čisto, sređeno, vojnički; Koridor-92 je nabacana kakofonija glasova i slika, bez ikakve jasnije poruke osim – mučnine," navodi se u tekstu.
"Ako se ovo najavljivalo kao veliki nacionalni projekat, medijski ispraćalo u nastanku preko godinu dana kao ključna kulturna spona Srpske i Srbije u 2020. godini, onda je nedopustivo da u prvim sekundama otvaranja, mi već imamo ikonični prizor srpskog vojnika sa flašom alkohola na kamionu, kao u dokumentarcima Bernar Anri Levija," nastavlja Simić.
Smatra da smo dobili smo zamršen i zbunjujući film koji je "u velikom broju prizora kostimografski i istorijski krajnje neautentičan."
Nekadašnji urednik i novinar Anđelko Kozomara u svom komentaru objavljenom na banjalučkom portalu Istinito.com, takođe je oštar prema ''Koridoru 92''. Kaže da za deset, ili dvadeset godina, mladi koji budu gledali ovaj film "neće ništa razumjeti."
"Neće shvatiti značaj operacije „Koridor 92“, neće osjetiti nikakvu emociju, niti niti će pred sobom imati validan istorijski dokument. A kao malo koja vojna operacija, ova je imala obilje originalnog arhivskog materijala, toliko vrijednog da se moglo snimiti nekoliko filmova. Nažalost, to uopšte nije korišteno," napisao je, između ostalog, u opširnom tekstu koji se bavi činjenicama iz same bitke.
Brojni novinari, javni radnici i drugi ljudi u Republici Srpskoj i Srbiji pohvalili su film, a na društvenim mrežama je bilo mnogo emotivnih reakcija zbog dijaloga ili izjava u filmu.
Ljudima je prije svega drago što je konačno ukazana prava i zaslužena pažnja onima koji su učestvovali u borbama koje su bile od životne važnosti za Republiku Srpsku.
Proboj "koridora" bio je kako je i opisano u najavi filma pitanje opstanka ili nestanka srpskog naroda u jednom dijelu Srpske.
Film hronološki prati događaje od 3. marta, kada su snage Hrvatske vojske uz pripadnike Hrvatskog vijeća odbrane (HVO) ušle na prostor BiH do 7. oktobra 1992. godine kada je oslobođen Brod i kada su ostvareni ciljevi operacije "Koridor".
Film je baziran na svjedočenjima učesnika borbi, pripadnika mnogih jedinica koje su učestvovale u operaciji. Na osnovu njihovih priča rekonstruisani su događaji koji su uticali na dalji ishod borbe: spajanje jedinica Istočnobosanskog i Prvog krajiškog korpusa, borbe za oslobođenje Modriče, Odžaka i Dervente, višemjesečne borbe na Obodnom kanalu i Kostrešu i konačno oslobođenje Broda.
Film se bavi i stradanjima srpskog stanovništva u hrvatskim logorima na prostoru Posavine u periodu prije otpočinjanja vojne akcije VRS (mart – jun 1992.). U logorima u Posavini bilo je zarobljeno oko 2.800 Srba među kojima i 106 djece. Za zločine i ubistva Srba u logorima u Derventi, Odžaku i Brodu pravosnažno je osuđeno 19 pripadnika HVO-a i Hrvatske vojske na kaznu zatvora u ukupnom trajanju od 120 godina.
Prema podacima Republičkog centra za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica u RS, tokom akcije "Koridor" (u opštinama Modriča, Derventa, Odžak i Brod) poginulo je 508 boraca Vojske Republike Srpske i Milicije Republike Srpske Krajine. Prema hrvatskim podacima stradao je 1.261 vojnik HV i HVO
U scenama rekonstrukcije borbi učestvovali su pripadnici Vojske Srbije koji su pružili i logističku podršku u realizaciji filma. Scene su snimane u Srbiji, na području Rume, oko Vršca i na vojnom poligonu Pasuljanske livade.
Manje poznate priče i anegdote boraca oživjeli su glumci iz Srbije i Republike Srpske: Vuk Kostić, Mira Đurđević, Stojša Oljačić, Ljubiša Savanović, Miljka Brđanin, Zoran Stanišić, Aleksandar Stojković, Željko Kasap, Zlatan Vidović, Gavrilo Јovanović i mnogi drugi.
Svi podaci u filmu dobijeni su iz Centra za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica Republike Srpske. Korišćeni su i arhivski video zapisi i fotografije.
Scenario i režiju potpisuje autorka dokumentrano - igranih filmova "Ratne priče sa Košara" i "Ratne priče sa Paštrika" Slađana Zarić. Koreditelj i montažer filma je Bojan Perišić, direktori fotografije su Žarko Bogdanović, Rade Radivojša i Žarko Pekez. Muziku je radio Vladimir Tošić. Producenti Filma su Snežana Rodić Sinđelić, Milorad Kojić, potpukovnik Goran Ikonić i Јasna Popović.
Film je snimljen u koprodukciji Radio-televizije Srbije, Vojno-filmskog centra „Zastava film”, Ministarstva odbrane Republike Srbije i Radio-televizije Republike Srpske, uz tehničku i logističku podršku Republičkog centra za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica.
(Mondo)