Muzej žrtava genocida predstaviće danas novo veliko otkriće iz perioda Drugog svjetskog rata.
Otkriće se odnosi na ličnu zaostavštinu istaknutog pripadnika jevrejske zajednice u Srbiji - Bitija Berahe, tragično stradalog u Holokaustu u nacističkom logoru Topovske šupe u Beogradu i njegova do sada nepoznata pisma iz tog logora.
Predstavljanje ovih dragocjenih istorijskih izvora biće u 12.00 časova u Istorijskom muzeju Srbije, kada će se medijima obratiti direktor tog muzeja Dušica Bojić i direktor Muzeja žrtava genocida Dejan Ristić.
Biće prikazano pet pisama koje je Biti Beraha slao iz nacističkog prolaznog logora za Jevreje i Rome, koji se nalazio u beogradskim Topovskim šupama, u periodu od 8. oktobra do 9. novembra 1941. godine, objavljeno je na sajtu Muzeja žrtava genocida.
Ova, naučnoj i široj javnosti do sada potpuno nepoznata pisma, predstavljaju jedini do sada poznati epistolarni istorijski izvor u vezi sa prolaznim logorom u Topovskim šupama i, kao takav, predstavlja još jedno veliko otkriće stručnjaka Muzeja žrtava genocida.
"Povodom obilježavanja Međunarodnog dana sećanja na žrtve Holokausta - 27. januara, Muzej žrtava genocida će, ljubaznošću Istorijskog muzeja Srbije, prvi put javnosti predstaviti nedavno pribavljena pisma Bitija Berahe, kao i predmete iz njegovog ličnog fonda formiranog u Muzeju žrtava genocida", navedeno je u objavi.
Ovi istorijski izvori biće izloženi do nedjelje, 4. februara.
U Beogradu su na jesen 1941. godine masovno stradali beogradski Jevreji, nad kojima je Holokaust sproveden brzo i efikasno, a najprije je stradalo muško stanovništvo koje je bilo primorano na prinudni rad i koncentrisano u logorima u Topovskim šupama i na Banjici.
Među njima je bio i Biti Beraha, trgovački zastupnik rođen u Beogradu 28. oktobra 1887. godine, od oca Moše i majke Perle, "nacionalnosti srpske, vjeroispovesti Mojsijeve".
O životu i sudbini porodice Beraha saznalo se iz dokumentacije koju je Muzej žrtava genocida pribavio putem poklona i time svoje fondove obogatio ovom izuzetno značajnom i dragocjenom građom, na osnovu koje se mogu rekonstruisati posljednji dani života jednog običnog čovjeka i građanina koji je stradao samo zato što je bio Jevrej, prema viđenju nacističkih okupatora.
Među ličnim dokumentima se nalaze pasoši Bitija Berahe i njegove supruge Rašele B. Berahe, Čehinje, njihove fotografije, kao i fotografija njihove ćerke Perle kao djevojčice, koja je zajedno sa svojom majkom preživjela i sačuvala sve ove dokaze.
Tu se nalaze i žute trake i bedževi sa natpisom "Jude" - Jevrej i Davidovom zvijezdom, kao i pozivi za prijavljivanje njemačkim vlastima i dokumenta koja potvrđuju da je njihova kćerka Perla Beraha polujevrejka i da zato ne mora da nosi ova obilježja.
Među dokumentima su i pet pisama koje je Biti slao iz Topovskih šupa u periodu od 8. oktobra do 9. novembra 1941. godine.
Nije poznato kada je i gdje je Biti tačno stradao, a prema svjedočenju darodavca, kćerka Perla je godinama odlazila u selo Jabuka kod Pančeva, koje je jedno od stratišta gdje su vršena strijeljanja zatočenika iz ovog logora.
Sva pisma upućena su njegovoj supruzi Rašeli Beraha-Kuhinka i napisana su na njemačkom jeziku, što znači da je Biti bio aškenaski Jevrej i da su njegovi preci naseljavali prostore centralne ili istočne Evrope.
Iz pisama se saznaje o uslovima u logoru, o položaju zatočenika, o tome ko je nadležan za njih, ali, ono što je takođe podjednako bitno jeste i subjektivno viđenje situacije i sopstvenog položaja samog Bitija i njegove porodice.
Tako u svih pet pisama provijava optimističan stav da će sve da bude u redu, uvjeravanja da je on dobro i da je njihov položaj tamo prilično dobar, te da nema nikakve potrebe za brigom.
Boljem položaju, prema njegovom shvatanju, doprinijelo je i to što je upravu nad njima od tajne policije Gestapo preuzeo Vermaht, što je za njih veliko poboljšanje koje internirci već osjećaju, a one treba da budu "sasvim, ali sasvim bez brige".
Iz pisama se saznaje i da je nedjelja bila dan za posjete i da su zatvorenici mogli da primaju i šalju stvari preko određenih jevrejskih organizacija.
Međutim, u trećem pismu piše kako je tog jutra 13. oktobra 1941. godine prozvan radi putovanja, ali se i dalje nada da to ne mora da znači da će zaista i da ode i u tu svrhu ipak traži da mu se pošalju tople stvari - kaput, rukavice, kaljače, uz poruku da budu potpuno bez brige.
Posljednje pismo iz oktobra otkriva da je, ipak, oslobođen od putovanja zahvaljujući intervenciji svoje supruge i da ostaje u logoru kao pomoćnik u ambulanti, što je bio i za vrijeme Prvog svjetskog rata, o čemu takođe postoje zapisi i fotografije iz 1917. godine koji su u posjedu Muzeja žrtava genocida.
Posljednje pismo iz novembra 1941. godine, u istom je optimističnom tonu i uvjeravanju da će uskoro doći vrijeme kada će njih troje ponovo da budu zajedno "srećni, zadovoljni i zdravi".
Nažalost, Biti nije imao sreće da preživi i da se njegove želje i nadanja ostvare jer nije preživio Drugi svjetski rat.
Pretpostavlja se da je ubijen na stratištu u Jabuci kod Pančeva, ubrzo nakon što je svojoj supruzi poslao peto, pokazaće se i posljednje, pismo.
Samo tokom prethodne godine Muzej žrtava genocida je svoje zbirke i fondove obogatio sa više hiljada artefakata, među kojima se svojim značajem posebno ističu spisak jednog broja srpske djece koju je u drugoj polovini 1942. godine iz hrvatskih logora smrti spasila Diana Budisavljević, kao i Direktiva broj 25, kojom je 28. marta 1941. godine njemački kancelar Adolf Hitler naredio napad na Kraljevinu Jugoslaviju i Kraljevinu Grčku.
(Srna/MONDO)