Dunav, više od rijeke: Od ekonomskog auto-puta do simbola kulture

Od Švarcvalda do Crnog mora, ova rijeka povezuje kontinente. Postoje rijeke koje usijecaju doline, oblikuju civilizacije i inspirišu poeziju. A onda je tu Dunav - reka toliko ambiciozna da prelazi više državnih granica nego ijedna druga na svijetu.

Vijugajući kroz deset zemalja - Njemačku, Austriju, Slovačku, Mađarsku, Hrvatsku, Srbiju, Bugarsku, Rumuniju, Moldaviju i Ukrajinu - Dunav je mnogo više od običnog vodenog toka. Sa dužinom od 2.860 kilometara, druga je najduža reka u Evropi, odmah iza moćne Volge u Rusiji. Ali kada je riječ o geopolitičkom značaju i međunarodnom povezivanju, Dunav je neprikosnoven.

Dunav počinje skromno u njemačkoj oblasti Švarcvald, gdje se potoci Breg i Brigah spajaju. Odatle kreće ka sjeveroistoku, pa jugoistoku, prolazeći pored uspavanih sela i veličanstvenih gradova. Jedina je velika rijeka na svijetu koja protiče kroz čak četiri nacionalne prijestonice - Beč, Bratislavu, Budimpeštu i Beograd - što je čini pravom kulturnom životnom linijom Evrope.

Pogledajte nevjerovatne prizore Dunava:

Ono što je čini posebnom nije samo to što protiče pored ovih gradova, već i to što ih je oblikovala. Trgovinski putevi, prirodna odbrana i stalno snabdijevanje vodom - veliki dio njihove istorije i razvoja neraskidivo je vezan za Dunav.

Rijeka carstava i promjena

Obale Dunava nekada su bile sjeverna granica Rimskog carstva, a reka je služila kao strogo čuvani vodeni put. Tokom vijekova, na njenim obalama su se smenjivali dvorci, utvrđenja i kraljevstva - od Osmanlija na Balkanu do Habsburgovaca u Austriji. I danas se uz njegove mirne vode nižu kamene ruševine i barokne palate.

U novijoj istoriji, Dunav je postao trgovinski auto-put među narodima. Međunarodni sporazumi, od kojih neki potiču još iz 17. vijeka, garantovali su slobodnu plovidbu, a sve je krunisano formiranjem Dunavske komisije 1948. godine, međunarodnog tijela koje reguliše rijeku.

Površina sliva Dunava iznosi 817.000 km kvadratnih, u njega se uliva više od 300 pritoka - među poznatijima su Drava, Tisa i Sava. Pejzaž oko rijeke je mozaik močvara, klisura, plodnih polja i ogromnih delta.

Posebno se izdvaja Dunavska delta, koju dele Rumunija i Ukrajina. To je jedno od najbogatijih biodiverzitetskih područja Evrope, dom stotinama vrsta ptica, riba i retke flore. Delta svake godine raste, šireći se ka Crnom moru zahvaljujući nanosima mulja.

Ekonomija, energija i ekologija

Dunav je jedan od najvažnijih evropskih trgovinskih puteva, čiji značaj dodatno pojačava Rajna-Majna-Dunav kanal, koji ga povezuje sa Sjevernim morem. Zahvaljujući ovom inženjerskom poduhvatu, roba može putovati vodenim putem od Sjevernog do Crnog mora, uz niže troškove i manju emisiju ugljen-dioksida.

Rijeka je i izvor hidroenergije - najpoznatiji primjer je hidroelektrana Đerdap na granici Srbije i Rumunije. Ali uz razvoj je stiglo i zagađenje - industrijski otpad, poljoprivredne hemikalije i komunalno smeće ugrozili su zdravlje rijeke. Uprkos tome, brojni programi zaštite danas rade na očuvanju ekosistema Dunava i poboljšanju kvaliteta vode.

Dunav nije samo geografsko čudo, već i kulturni simbol. Ovekovečen u valceru Johana Štrausa "Na lepom plavom Dunavu", inspirisao je generacije kompozitora, pjesnika i slikara. On je i muza i žila kucavica Evrope, povezujući ljude kroz jezike, kulture i istorije. 

(Times of India/MONDO)