U potrazi za ocem misteriju riješila slava pokojnog patrijarha Lazareva subota ili Vrbica.
Blaženopočivši patrijarh srpski gospodin Pavle i 11 godina poslije smrti (preminuo 15. novembra 2009.) živio je prisutan u sjećanju i molitvama vjernika i poštovalaca. Ovaj skromni, a svojim neprolaznim djelom veliki pastir Srpske pravoslavne crkve rođen je 11. septembra 1914. godine.
Na krštenju u crkvi Sv. apostola Petra i Pavla u rodnom selu Kućanci (kod Donjeg Miholjca u Slavoniji, tadašnja Austrougarska monarhija), dobio je ime Gojko. Iz veoma oskudnih podataka o tom najranijem periodu patrijarhovog života, još se samo saznaje da su mu roditelji bili Stevan i Ana Stojčević.
Porijeklo patrijarha Pavla do danas nije bilo predmet većeg interesovanja, pa je otuda ostalo i neistraženo da li je patrijarh ponio prezime Stojčević po ocu ili po djevojačkom prezimenu svoje majke. U svim dosad objavljenim biografijama, isticano je uglavnom da je rano ostao bez oba roditelja. Za oca Stevana navedeno je da je radio u Americi, da je tamo obolio od tuberkuloze i da se vratio u Kućance te da je preminuo kad je Gojku bilo tri godine, a nedugo pošto se rodio njegov brat Dušan. Poslije nekoliko godina, majka Ana se preudala, a Gojko i Dušan su ostali kod babe i tetke po ocu. Nažalost, ubrzo je preminula i njihova majka Ana (preminula prilikom trećeg porođaja, prethodno rodivši dvije ćerke, Ljubu i Vidu, u braku sa jednim udovcem).
Međutim, u potrazi za više informacija o patrijarhovom ocu, došlo je do naizgled ćorskaka. U knjigama umrli za selo Kućanci nema pomena o Stefanu Stojčeviću, ali ima jedan drugi podatak koji je razvezao klupko patrijarhovog porijekla!
Naime, jedini Stevan iz sela Kućanci koji je tih godina otišao za Ameriku bio je onaj s prezimenom Okrajnov. On je prispio u Elis Ajlend kod Njujorka 28. marta 1910. Kako se navodi na listi putinika koji su put Amerike 19. marta iste godine krenuli iz Roterdama u Holandiji, Stevan Okrajnov je tada imao 28 godina, a navedeno je da je bio neoženjen, tj. samac. Pomen prezimena ispostavilo se da je pomenuti Stevan niko drugi do otac patrijarha Pavla!
Patrijarh je u jednom intervjuu rekao da se oca sjećao samo kroz dvije slike: jednu, kako pokušava da uhvati konja, i drugu kako leži na odru, pored njega stoji strina Kristina i plače. Sa druge strane, patrijarh je više puta isticao značaj babe Drage, a naročito tetke Senke u njegovom ranom odrastanju, rekavši jednom: "Ona je meni nadoknadila majku, tako da ja i sada pomislim: kad umrem, najprije ću da vidim tetku, pa onda sve ostale".
Patrijarhov deda po ocu zvao se Nikola. On i Draginja su, prema podacima iz knjige Snežane Milković "Moj deda patrijarh Pavle" pored Stevana i pomenute ćerke Senke, imali još Stevku, Stazu i Lazara. Ime strica Lazara se nigdje ne pominje u patrijarhovim biografijama, već samo podatak da je "otišao na školovanje kod strica" koji je bio željezničar u Tuzli. Istraživanjem je nesumnjivo potvrđeno da je riječ upravo o Lazaru Okrajnovu. Ime Lazara Okrajnova pominje se i kao ime prvog stanodavca po dolasku Gojka Stojčevića na studije u Beograd, na Bogoslovski fakultet.
Inače, prvi javni pomen i dovođenje u vezu porodice Okrajnov sa patrijarhom Pavlom desio se prilikom medijskog praćenja njegove sahrane 20. novembra 2009. godine. Tada je navedeno da su se "pored potomaka patrijarhovog rođenog brata Dušana, od njega oprostili i potomci njegovog rođaka Lazara Okrajnova, željezničkog činovnika, kod koga je patrijarh živio u ranoj mladosti dok je u Tuzli učio nižu gimnaziju prije Drugog svjetskog rata".
Na osnovu svega napred navedenog, nepobitno je utvrđeno da je počivši patrijarh srpski gospodin Pavle nosio djevojačko prezime (Stojčević) njegove majke Ane.
Razlog je, najvjerovatnije, činjenica što zbog očevog odlaska u Ameriku Ana i Stevan nisu zaključili crkveni brak, a u slučaju rađanja djece van braka tadašnja crkvena praksa je bila da se djeca upisuju po prezimenu majke.
Takođe, treba imati na umu da su se i Gojko i Dušan rodili u vrijeme Prvog svjetskog rata, što je nesumnjivo imalo uticaja i na crkveni život i mogućnosti za sklapanje brakova, naročito u srpskoj crkvi na teritoriji Austrougarske monarhije. Drugo, nesumnjivo je utvrđeno da se patrijarhov otac prezivao Okrajnov te da su Gojko i njegov brat Dušan bili veoma upućeni na porodicu svog oca.
(Mondo/Poreklo/Jovica Krtinić)