Švedska agencija za zaštitu okoline (SEPA) objavila je prvi dio opsežnog trodjelnog istraživanja zagađivača vazduha u BiH, kojim će se procijeniti koje su zagađujuće materije prisutne u vazduhu, odakle dolaze i gdje se šire.
Istraživanje se realizuje u okviru trogodišnjeg projekta IMPAK (IMPAQ), koji se bavi različitim aspektima zagađenja vazduha u BiH, saopšteno je iz ove agencije.
Studija je rađena u saradnji sa Švedskim institutom za meteorologiju i hidrologiju, hidrometeorološkim zavodima Republike Srpske i Federacije BiH, te Zavodom za javno zdravstvo iz Beograda.
Prva studija, takozvana studija raspodjele izvora zagađenja, gdje se lebdeće čestice u vazduhu prikupljaju, a zatim pažljivom hemijskom analizom i naknadnim kompjuterskim modeliranjem pripisuju specifičnim izvorima emisija, sprovedena je za šest gradova u BiH tokom zime 2020-2021. godine, i to za Sarajevo, Zenicu, Tuzlu, Banjaluku, Brod i Bijeljinu.
Rezultati potvrđuju nekoliko važnih, ranije iznijetih pretpostavki, kao recimo da sagorijevanje biomase (sagorijevanje drveta i peleta, tipično za grijanje domaćinstava) predstavlja visok udio u ukupnom zagađenju, dok neka nova saznanja zahtijevaju dalja ispitivanja, navode iz ove agencije.
U šest gradova, gdje su rađena mjerenja, udio zagađenja porijeklom iz biomase kreće se između 20 i 35 odsto, a ističe se ranije iznesena pretpostavka da sektor domaćinstva generalno doprinosi visokom udjelu zagađenju vazduha u zemlji.
"Studije raspodjele izvora zagađenja koriste mjerenja urađena tokom zimskih mjeseci kada su koncentracije zagađivača vazduha najveće. Ovo se radi kako bi imali što je više moguće lebdećih čestica za hemijsku analizu i izradu kompjuterskih modela, te da se ispita stanje zagađenja kada je ono najopasnije po zdravlje ljudi, što je tokom zime u BiH", rekao je Kristijan Silver, ekspert za kvalitet vazduha pri SEPA za IMPAK projekat.
Udio zagađenja porijeklom iz motornih vozila jasno je izolovan u Tuzli, uključujući i izduvne i neizduvne emisije.
U Sarajevu doprinos saobraćaja se miješa sa drugim sagorijevanjima fosilnih goriva proučavanim u studiji.
Udio saobraćajnog zagađenja u ova dva grada može se sa sigurnošću procijeniti na 15 do 20 odsto.
U ostala četiri grada još je teže identifikovati nivo uticaja saobraćaja u odnosu na uticaj ostalih fosilnih goriva na zagađenje.
Skoro 10 odsto zagađenja tokom protekle zime u četiri grada, Sarajevu, Banjaluci, Tuzli i Zenici dolazilo je od lokalnih, povremenih događaja kao što je spaljivanje otpada i slično.
Još dvije studije će biti objavljene prije ljeta 2022.godine.
Druga studija će biti poboljšanje katastra zagađivača u ovih šest gradova, te naknadno modeliranje disperzije zagađenja za Sarajevo i Banjaluku.
"Katastar zagađivača podrazumijeva sastavljanje svih dostupnih informacija o izvorima emisija koji postoje, npr. velika industrijska postrojenja ili elektrane, te podataka o tome koliko zagađujućih materija ispuštaju u vazduh", rekao je Silver.
Treća i konačna studija biće još jedna studija raspodjele izvora sa preciznim mjerenjima tokom zime 2021-2022. ali samo za Sarajevo i Banjaluku.
Rezultati prve studije dostupni su u izvještaju koji se može pročitati u cijelosti na sljedećem linku.