Kontrast u srcu Banjaluke: Dok je jedan dio Kastela uspješno obnovljen i funkcionalan, Artiljerijska kasarna – najugroženiji objekat – ostala je sablasna ruševina okružena zaštitnom ogradom.
Iako su u obnovu tvrđave Kastel uložena značajna finansijska sredstva koja se mjere milionima evra, Artiljerijska kasarna, kao najugroženiji objekat kompleksa, nastavlja bešumno da propada. Decenijama se najavljuju ekskluzivni hoteli i muzej, a danas je ovaj zaštićeni spomenik kulture tek ruina omeđena stidljivom zaštitnom ogradom.
Svako ko posjeti tvrđavu Kastel, simbol Banjaluke, suočava se sa oštrim kontrastom. S jedne strane su obnovljeni dijelovi bedema i impresivna Kamena kuća, dok sa druge strane stoji sablasni skelet Artiljerijske kasarne – decenijama zapušteni objekat koji svjedoči o nizu neispunjenih obećanja i propuštenih prilika. Njegovo propadanje je dokumentovana hronika o nerealizovanim grandioznim planovima koji su godinama punili medijske stupce.
Artiljerijska kasarna podignuta je 1865. godine, pred kraj turske uprave. Građena je sa temeljima od sedre, imala je prizemlje i sprat, sa međuspratnom konstrukcijom od drvenih greda. Prema rijeci Vrbas imala je deset prozora u dva nivoa, dok je sa suprotne, sjeverne strane gdje se nalazio ulaz sa balkonom, imala po osam prozora. Tokom austro-ugarske vladavine, prozori su ukrašeni karakterističnim lukovima i ramovima od cigle. Ipak, nakon zemljotresa 1969. godine, koji je ozbiljno oštetio objekat (u kojem je tada bio smješten muzej), kasarna čeka temeljnu rekonstrukciju ili rušenje, kako stoji i na informativnoj ploči.
Retrospektiva planova za njenu obnovu je duga i ambiciozna. Najdugovječnija ideja bila je pretvaranje kasarne u ekskluzivni hotel. Detaljnim planom iz 2011. godine predviđena je izgradnja objekta sa 20 smještajnih jedinica, restoranom i podzemnom garažom, a procijenjena vrijednost investicije iznosila je skoro 9 miliona KM. Ipak, nijedan siguran investitor nikada nije obezbijeđen. Iz gradske administracije su ranije potvrdili da su pregovori propali jer je projekat, zbog statusa zaštićenog spomenika, bio previše zahtijevan i skup.
Kao alternativa, stručna javnost je posljednih godina zagovarala da se u prostoru kasarne formira muzej grada, ističući da je Banjaluka jedan od rijetkih gradova te veličine u Evropi bez takve institucije, a Kastel je viđen kao idealan izbor jer se po tim navodima pruža uvid u cjelokupnu prošlost grada.
Novi planovi van Kastela
Rješnje za gradski muzej sada se vidi u kompleksu bivše Fabrike duvana jer je Gradska uprava nedavno pokazala interesovanje da otkupi sve objekte i zemljište nekadašnjeg industrijskog giganta, te da čitavo područje pretvori u novi kulturni centar gdje bi uz muzej bili smješteni i muzički centar, konferencijske i kongresne sale.
Veliki dio banjalučke tvrđave obnovljen je zahvaljujući sredstvima iz evropskih fondova, ali je ostalo još radova poput Artiljerijske kasarne, koja je najviše ugrožena.
Veliki dio banjalučke tvrđave obnovljen je zahvaljujući sredstvima iz evropskih fondova, ali je ostalo još radova poput Artiljerijske kasarne, koja je najviše ugrožena. Današnji izgled kasarne je činjenično stanje koje se (ne) može uljepšati: krovna konstrukcija je urušena, a unutrašnjost i zidovi su izloženi propadanju. Zbog realnog rizika po život, pristup objektu je zabranjen.
Uprkos svemu, postoji nada da će kompletan Kastel zasijati u punom svjetlu. Nakon uvođenja ambijentalnog osvjetljenja zidina, koje je već uveliko promijenilo izgled tvrđave, trenutno se radi na obnovi dvije kule. U njima su najavljeni turistički info centar, suvenir šop sa kafeom i dodatni amfiteatarski prostor za održavanje događaja. Iz aktuelne Gradske uprave poručuju da imaju konkretan plan za kasarnu, ali dok se on ne realizuje, Artiljerijska kasarna će ostati najveće ruglo u najvrijednijem kulturno-istorijskom spomeniku Banjaluke.
(Mondo)