Poslanici NSRS u srijedu će na posebnoj sjednici raspravljati o pitanjima boraca Vojske RS, a u skupštinskom materijalu se, između ostalog, navodi da je za 13 godina, broj boraca prve kategorije porastao za preko 35.000, iako je u tom periodu veliki broj ljudi umro.
Zbog brojnih sumnji u malverzacije, predlagači traže javnu objavu registra boraca Vojske RS, kao i naknada koje primaju.
Materijal za ovu posebnu sjednicu predložili su opozicioni poslanički klubovi u skupštini RS zajedno sa dva nezavisna poslanika, a tema sjednice je – stanje u oblasti boračko-invalidske zaštite sa osvrtom na izmjene i dopune zakona o pravima boraca, vojnih invalida i porodica poginulih boraca odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske.
“Veliki broj lica koja nisu bila pripadnici oružanih jedinica VRS stekli su potvrde da su učestvovali u ratu i dobila isti status kao oni koji su to zaista bili. Taj problem traje više od 25 godina zbog čega je nanesena šteta istinskim borcima i državi, jer se svih ovih godina neopravdano koriste i dijele sredstva ljudima koji to nisu zaslužili. Od 2007. godine, kada je 77.703 boraca I kategorije ostvarivalo svoje pravo, bez obzira na ogroman broj umrlih boraca, taj broj se do 2020. godine povećao na 112.943 borca I kategorije, odnosno za 35.709 više, a ukupan broj se povećao na blizu 206.000 boraca”, stoji u materijalu.
Problematizovana su brojna zakonska rješenja, počevši od prvog zakona koji je donesen 1993. godine, pa do onog iz 2012. godine, te uloga Boračke organizacije i resornog Ministarstva.
U predloženom skupštinskom materijalu se upozorava na pogrešan način kategorizacije, koja je definisana brojem mjeseci provedenih u zoni borbene opasnosti, umjesto u zonama neposredne opasnosti i zonama direktnih borbenih dejstava.
“Potpuno je nelogično da je borac koji se nalazio na prvom metru borbene linije, koji je bio u rovu izložen nožu, metku, bombama i granatama i teškim vremenskim uslovima, ima istu kategoriju i prava kao onaj koji je bio 15 kilometara dalje u toploj prostoriji i bez bilo kakvih direktnih i svakodnevnih izlaganja koja bi ugrožavala njegov život i zdravlje”, dodaje se.
Predlagači takođe smatraju da osobe koje su na osnovu odlikovanja dobile status borca, a nisu bili aktivni pripadnici vojske, to ne zaslužuju i traže provjeru svih odlikovanja, a upozoravaju i na zloupotrebe pri ocjeni invalidnosti.
Takođe, navodi se da nije zanemarljiv iznos od oko 2,7 milijardi maraka koliko je od 2011.-2020. godine izdvojeno iz budžeta za boračke kategorije, ali smatraju da je novac na lokalnom nivou često dijeljen po “političkom kriterijumu i interesima”.
“Neophodno je objaviti registar naknada za sve korisnike boračkih prava, čime bi se obezbijedila potpuna transparentnost da li su određena lica u više navrata, po istom ičli drugim osnovama dobijali sredstva, dok mnogi, koji su bili prioritetniji slučajevi, nisu. Javnom objavom i direktnim uvidom u registar boraca, kao i provjerom vojnih evidencionih kartona u lokalnim zajednicama, bilo bi omogućeno da se na realan i objektivan način znatno smanji broj lažnih boraca. Takođe, objavom registra naknada omogućilo bi se da se na dosta precizniji način, onemoguće zloupotrebe onih koji pokušavaju da više puta ostvare isto pravo”, podvučeno je.
Iako u skupštinskom materijalu nisu predloženi zaključci o kojima bi se poslanici eventualno mogli izjasniti, predlaže se da se budžet za boračke kategorije obezbijedi određenim procentom izdvajanja iz javnih i privatnih preduzeća od ekstra prometa, akciza, carina, igara na sreću, izdatih koncesija i slično, a predloženo je i da se uspostavi nasljedno pravo članovima porodica umrlih boraca VRS.
“Potpuno je neprihvatljivo da su u ovom pogledu obezbijeđena sredstva iz budžeta Republike Srpske za borce iz NOB-a, a da ta sredstva nisu obezbijeđena za borce koji su stvorili i sačuvali Republiku Srpsku”, stoji u skupštinskom dokumentu.