Nobelova nagrada za književnost dodijeljena je norveškom autoru Junu Foseu za “inovativne drame i prozu kojima daje glas neizrecivom”, saopštila je danas Švedska kraljevska akademija u Stokholmu.
Njegovo obiman opus, napisan na norveškom ninorsku, obuhvata širok spektar žanrova i sastoji se od mnoštva drama, romana, poetskih zbirki, eseja,knjiga za djecu i prevoda. Iako je danas jedan od najizvođenijih dramskih pisaca u svijetu, Fose je takođe sve prepoznatljiviji po svojoj prozi, navedeno je u obrazloženju.
"Preplavljen sam emocijama i pomalo uplašen. Ovo vidim kao nagradu književnosti koja prije svega ima za cilj da bude književnost, bez drugih razmatranja", izjavio je Fose, koji je i pjesnik.
Fose, koji piše na manje uobičajenoj od dvije zvanične verzije norveškog jezika, rekao je da nagradu smatra priznanjem tom jeziku i pokretu koji ga promoviše i da na kraju nagradu duguje samom jeziku.
Poznat kao "novi norveški", koji i koristi samo oko 10 odsto stanovništva zemlje, Foseova verzija jezika razvijena je u 19. vijeku sa ruralnim dijalektima u svojoj osnovi, što ga čini alternativom dominantnoj upotrebi danskog koja je uslijedila nakon 400 godina saveza sa Danskom.
Pored više od dvije desetine drama, ovaj pisac je u periodu od četiri decenije objavljivao i romane, eseje, zbirke poezije i niz knjiga za djecu.
Prema riječima njegovog izdavača, Foseova djela prevedena su na više od 40 jezika, a bilo je više od 1.000 različitih produkcija njegovih drama.
Od 1991. godine dodeljeno je 115 Nobelovih nagrada za književnost, pri čemu su četiri nagrade dodijeljene ravnopravno dvema osobama.
Žene su 17 puta nagrađene za književnost do sada, zaključno sa francuskom književnicom Ani Erno, koja je nagrađena 2022. godine za “hrabrost i kliničku oštrinu kojom otkrivakorene, otuđenja i kolektivna ograničenja ličnog sjećanja”.
Najmlađi laureat bio je 41-godišnji Radjard Kipling, najpoznatiji po “Knjizi o džungli”. Najstariji dobitnik bila je Doris Lesing, koja je imala 88 godina kada je nagrađena 2007.
Nobelova fondacija odlučila je, inače, da poveća ove godine novčani iznos nagrade u svim kategorijama za milion švedskih kruna, pa sada iznosi 11 miliona (oko 948.000 evra).
(MONDO)