Koristio se mnogo ranije nego što se pretpostavljalo: Najraniji sastojak čokolade potiče sa Ekvadora (FOTO)

Smatralo se da je čokolada prvo nastala u Meksiku i Centralnoj Americi. Međutim, naučnici su pronašli dokaze koji ukazuju na to da se najraniji sastojak čokolade, kakao, pio u Ekvadoru prije najmanje 5.300 godina. Tragovi kakaa pronađeni su na keramičkim posudama u drevnom ceremonijalnom mjestu na lokalitetu Santa Ana-La Florida.

Ovo otkriće objavljeno je u časopisu Nature Ecology and Evolution. Tim međunarodnih istraživača predvođen je arheolozima Sonjom Zarilo i Majklom Blejk sa Univerziteta Britanske Kolumbije.

Grupa naučnika je istražila najranije dokaze o kakau i time su saznali da je "čokoladno" drvo pripitomljeno najmanje 1.500 godina ranije. Ali i znatno južnije nego što se mislilo.

Čokolada za elitu

Poznato je da je kakao ili sjeme tropskog zimzelenog drveta zauzelo istaknuto mjesto u kulturama Olmeka i Maja u Mezoamerici. Dugo su istraživači pretpostavljali da se pripitomljavanje i rana upotreba ove biljke dogodila prije oko 3.900 godina u Centralnoj Americi. Potom se praksa pravljenja čokolade proširila se na jugozapad SAD oko 1000. godine.

Analiza DNK kakaa je dala druge odgovore. Pića proizvedena od kakaa, Theobroma spp., bila su sastavni deo gotovo svih društvenih i ritualnih događaja mjeđu Astecima i njihovim savremenicima.

Kakao je bio jedna od najcenjenijih roba u Mezoamerici u 16. vijeku. Evropljani su počeli da cijene ovaj napitak (chocolatl – čokoladu na jeziku Asteka), što je dovelo do moderne industrije čokolade.

U pretkolumbovskoj Mezoamerici, sjeme kakaa je sušeno, mljeveno i pravljeno u razne kašice i pića (ali ne i čvrstu čokoladu) kombinovanjem različitih sastojaka i aroma. Kakao je bio ekonomski i politički važan jer je seme bilo ključna roba u trgovini.

Uzgajao se na velikim plantažama. Korišćen je kao plaćanje danka i kao valuta. Razni čokoladni napici, a posebno penasta pića stvorena od kakaa, imali su istaknutu ulogu u ritualima, gozbama i u konzumiranju kod elite. Za njihovu pripremu, skladištenje i serviranje korišćene su specijalizovane posude.

Drveće kakaa, mahune, sjeme i pića takođe su bili intimno povezani sa njihovim mitovima i bogovima. O kakau se zna vijekovima unazad. O njemu se bilježilo, posebno u Drezdenskom kodeksu Maja i u Madridskom kodeksu, na keramičkim posudama i simbolizovalo u astečkim rezbarijama i crtežima.

Arheološki lokalitet Santa Ana-La Florida

Santa Ana-La Florida (SALF) je najranije poznato arheološko nalazište kulture Majo-Činčipe. Nalazište, u visoravni Ekvadora, datuje se od oko 5.500 do 1.700. godine p.n.e. Drevno naselje se nalazi u ekološki tranzicionoj zoni, ili tipu područja gdje arheolozi često pronalaze dokaze o prvom pripitomljavanju biljaka i životinja.

Na ovom lokalitetu, koji se iskopava od 2002. godine, pronađeni su ostaci kukuruza, pasulja, manioke, slatkog krompira, čili papričica i kakaa. Naravno, pronađeni su i predmeti materijalne kulture poput keramike, kamenih činija i nakit. Naselje Santa Ana-La Florida je vjerovatno bilo ceremonijalni centar, sa nekoliko desetina malih građevina smještenih oko centralnog trga.

Kakao je pripitomljen znatno ranije

"Do sada je postojala dugotrajna ideja da je čokolada prvo nastala u Meksiku i Centralnoj Americi!", rekao je arheolog Majkl Blejk u studiji.

Reč "čokolada" je evropska interpretacija riječi Maja za "gorku vodu" — opis ritualnog pića pripremljenog od fermentisanog i pečenog pasulja sa čokoladnog drveta (Theobroma cacao).

"Da bismo testirali prisustvo ostataka Theobrome cacao u SALF-i, analizirali smo artefakte iz grobnica, sa đubrišta, potopljenog poda trga, naslaga građevinskog otpada i ceremonijalnog ognjišta", uključijući "keramičke posude, ćupove i flaše, kao i kamene zdele, žrvnjeve i jedan tučak", napisali su istraživači u radu.

Kakao (Theobroma cacao L.) je važna ekonomska kultura, ali su studije o istoriji njegovog pripitomljavanja i rane upotrebe ograničene. Međutim, genomska istraživanja pokazuju da je najveći diverzitet T. cacao-a u gornjoj amazonskoj oblasti sjeverozapadne Južne Amerike. Time je studija ukazuala na ovaj region kao na početno mjesto pripitomljavanja.

"Naši nalazi podržavaju hipotezu da je Theobroma cacao pripitomljen u Južnoj Americi najmanje 1.500 godine prije nego što je prenet u Centralnu Ameriku i Mezoameriku".

Istraživači takođe su istakli "ove biljke su vrlo vjerovatno služile kao važan izvor hrane, pića, lekova, stimulansa i za upotrebu u ceremonijama u Santa Ana-La Floridi", kao i da je ovo "dokaz o ranoj razmeni društveno i ekonomski važnih biljaka, tehnologija i ideja između dva kontinenta".

(Sve o arheologiji/Mondo)