Fond za zaštitu životne sredine i energetsku efikasnost Republike Srpske od naknada za zagađenje životne sredine do kraja 2020. godine prikupio je oko 7 miliona KM.
Podsjećamo, vozači u Republici Srpskoj su tokom 2019. godine uz registraciju vozila po prvi put plaćali i naknadu za zagađenje životne sredine.
Tokom 2020. godine prikupljeno je 3.560.726 KM, dok je u 2019. godini inkasirano ukupno 3.552.092 KM ovih sredstava, rečeno je Mondu u Fondu za zaštitu životne sredine i energetsku efikasnost Republike Srpske.
Uvođenje ove takse propisano je još prije četiri godine izmjenama Zakona o zaštiti vazduha, a Vlada Republike Srpske je krajem decembra 2018. godine propisala i kolike će biti jedinične naknade po vrstama vozila na osnovu kojih će se obračunavati navedena naknada.
Koliko vlasnici vozila trebaju da plate prilikom registracije zavisi od vrste motora i goriva, kubikaže i "euro standarda" vozila. Vlasnici novijih automobila po tome bi trebalo da plate nešto manje naknade od onih koji imaju starije četvorotočkaše.
Tako u zavisnosti od prethodno navedenih parametara, građani u prosjeku plaćaju od 5 do 50 KM eko-naknade. Na primjer, vlasnici benzinca "opel astre" (1400 cm3, Euro 6) iz 2018. godine ekološku taksu trebaju platiti 5 KM što je i najeftinija naknada, dok oni koju imaju dizelaša VW Caddy (1900 cm3, Euro 2) iz 1996. godine taksu plaćaju 25,50 KM.
Gdje idu sredstva od ekoloških naknada?
U skladu sa Zakonom o Fondu za zaštitu životne sredine i energetsku efikasnost RS i opštim aktima ove institucije, sredstva se dodjeljuju korisnicima radi finansiranja programa, projekata i studija utvrđenih zakonom, posredstvom bespovratnih sredstava, subvencija i kreditnih sredstava, zajmova i garancija.
Za naš portal su pojasnili da su u periodu 2019 - 2020. godine ugovorili korišćenje nekoliko sredstava za projekte u području zaštite životne sredine i energetske efikasnosti, koji se u najvećoj mjeri finansiraju i iz naknade za zagađenje životne sredine za motorna vozila u skladu sa Zakonom o zaštiti vazduha.
"Fond je u saradnji sa UNDP-om učestvovao u relizaciji i sufinansiranju strateškog programa 'Zeleni ekonomski razvoj – GED – Green Economic Development'. Svrha trogodišnjeg Programa je stvaranje operativnih uslova i mehanizama za provođenje međunarodnih obaveza Bosne i Hercegovine, te osiguravanje provođenja i primjene EU direktiva iz oblasti energetske efikasnosti u Republici Srpskoj uz jačanje kapaciteta javnih institucija za sprovođenje EE projekata, kao i stvaranje povoljnog okruženje za ulaganje u infrastrukturne mjere EE u RS i BiH," navodi se u odgovoru.
U okviru navedenog programa u RS je ukupno sufinansirano i rekonstruisano 60 javnih objekata sa mjerama energetske efikasnosti. Ukupna investicija trogodišnjeg programa je iznosila 8.087.167 KM. U okviru istog rograma sufinansiriana su i izgrađena dva sistema javne rasvjete ukupne vrijednosti 1.162.657 KM.
Drugi projekat je "Povećanje investicija u zgrade sa niskim emisijama ugljenika u BiH – Zeleni klimatski fond – 'Green Climatic Fund – GCF'", koji se realizuje u saradnji sa UNDP-om. Planirano je da program traje od 2021. do 2016. godine.
Ovo je finansijski mehanizam za pomoć zemljama u razvoju za sprovođenje mjera adaptacije i ublažavanja posljedica uticaja klimatskih promjena.
"Zeleni klimatski fond je odobrio projekat pod nazivom 'Povećanje investicija u zgrade sa niskom emisijom ugljenika u Bosni i Hercegovini', koji podrazumijeva povlačenje 17.346 miliona dolara grant sredstava za BiH. Korištenjem odobrenih grant sredstva će se sufinansirati 150 javnih objekata u Republici Srpskoj," istakli su iz Fonda za zaštitu životne sredine i energetsku efikasnost RS.
Treći i posljednji projekat je "Unapređenje energetske efikasnosti u zgradama javnih institucija" koji se realizuje u saradnji sa Ministarstvom za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS.
Za Mondo je pojašnjeno da je Fond za zaštitu životne sredine i energetsku efikasnost Republike Srpske u ovaj projekat uključen kao tehnička i finansijska podrška. Ukupna vrijednost projekta iznosi oko 12,8 miliona dolara, koji se finansira kroz kreditno zaduženje Republike Srpske prema Svjetskoj banci – Međunarodnoj asocijaciji za razvoj (IDA).
"U toku realizacije ovog projekta izvršena je rekonstrukcija 32 javna objekta, ukupne grejne površine 89.058 kvadratnih metar, od čega, u sektoru zdravstva osam objekata, u sektoru prosvjete 21 objekat i tri ostala. Energetske uštede u prosjeku iznose 60 odsto, a bazirane su na razlici u potrebnoj energiji objekta prije i poslije realizacije mjera energetske efikasnosti u skladu sa detaljnim energetskim pregledom", kažu u Fondu.
Dalje se navodi da su u toku realizacije navedenog projekta ostvareni odlični rezultati, što je, kako ističu iz Fonda, potvrđeno ispunjenim indikatorima, kao što su: dugoročne uštede energije (KWh), dugoročne uštede energenata (MJ), dugoročno smanjenje emisije CO2, povećanje zadovoljstva krajnjih korisnika, broj zgrada koje su certifkovane u skladu sa EU regulativom, broj opštinskih energetskih menadžera koji su prošli obuku uz rad, broj direktnih korisnika i dr.
"S obzirom na ostvarene rezultate, predloženo je da se nastavi sa sličnim aktivnostima kroz dodatno finansiranje iz sredstava zajma Svjetske banke u iznosu od 10.910.796 evra, što je 40 osto ukupnog iznosa kredita za Bosnu i Hercegovinu, a koji iznosi 27.276.989 evra. Planirano je da se iz dodatnih sredstava izvrši rekonstrukcija još 30 do 40 javnih objekata u periodu od 2020. do 2024. godine", zaključuje se u pojašnjenju za Mondo portal.