Dok Donald Tramp broji dane do odlaska iz Bijele kuće, do inauguracije novog američkog predsjednika Džozefa Bajdena 20. januara je zakazano pet pogubljenja u federalnoj nadležnosti.
Ovim se krši 130 godina duga tradicija da se za izvršenjima smrtne kazne pauzira tokom procesa primopredaje predsjedničkih dužnosti.
Ukoliko se svih pet zakazanih pogubljenja i izvrši, Tramp će ući u istoriju i kao predsjednik tokom čijeg mandata je sproveden najveći broj smrtnih kazni u poslednjih više od sto godina – ukupno 13 zatvorenika, piše BBC.
Izvršenje zakazanih pogubljenja treba da počne ove nedjelje, i to sa četrdesetogodišnjim Brendonom Bernardom i Alfredom Buržvom (56).
Njihova pogubljenja su zakazana u zatvoru u Ter Houtu u Indijani, gdje se kazna služi za teška krivična djela.
Državni tužilac SAD Vilijam Bar je rekao da njegovo Ministarstvo pravde jednostavno sprovodi postojeći zakon.
Ali kritičari tvrde da su pogubljenja zabrinjavajuća jer se izvršavaju samo nekoliko nedjelja uoči stupanja Bajdena, koji je rekao da će nastojati da ukine smrtnu kaznu, na funkciju.
„Ovo je zaista izvan svake norme, i to na prilično ekstreman način“, rekla je Ngozi Ndulue, direktorka odeljenja za istraživanje u Centru za informacije o smrtnoj kazni.
Od kada je američki Vrhovni sud 1988. ponovo uveo smrtnu kaznu na federalnom nivou, federalna pogubljenja su i dalje rijetka u SAD.
Prije nego što je Tramp stupio na predsjedničku funkciju, izvršena su samo tri federalna pogubljenja – sva tokom mandata republikanskog predsjednika Džordža Buša.
Tada je pogubljen i Timoti Mekvej, osuđen za napad bombom na federalnu zgradu u Oklahoma Sitiju. Od 2003. nije izvršena nijedna smrtna kazna.
Američke države su nastavile sa pogubljenjima u zatvorima na nivou država, te je prošle godine izvršena smrtna kazna nad 22 zatvorenika.
Ali i pogubljenja na nivou država su u silaznom trendu.
Sve veći broj američkih država radi na ukidanju smrtne kazne, a većina je ili zvanično zabranila ovu praksu ili više od deset godina nije izvršila nijedno pogubljenje.
I javno mnjenje se promijenilo kada je riječ o smrtnoj kazni.
Prema rezultatima ankete Galupa koja je sprovedena 2019, prvi put od kada je počelo ispitivanje javnog mnjenja prije više od trideset godina 60 odsto Amerikanaca je reklo da je prije za doživotni zatvor nego za smrtnu kaznu.
„Podrška javnosti za smrtnu kaznu je već nekoliko decenija niska“, rekla je Ndulue.
Dodatni problemi se tiču metoda pogubljenja, nabavke supstanci koje se koriste za smrtonosne injekcije i troškova dugogodišnjih sudskih borbi i ulaganja žalbi.
Međutim, uprkos preovladavajućim praksama i javnom mnjenju, Bar je 2019. najavio pogubljenje petoro zatvorenika koji su osuđeni na smrt.
„Kongres je dao izričitu dozvolu za smrtnu kaznu. Ministarstvo pravde podržava vladavinu prava, a mi dugujemo žrtvama i njihovim porodicama da se izvrši kazna koju je odredio naš pravosudni sistem“, navodi se u tadašnjem saopštenju najvišeg zvaničnika u američkom pravosuđu.
Kažnjenici su osuđeni za ubistvo ili silovanje djece i starijih ljudi, rekao je Bar.
U „prvom krugu“ pogubljenja koja su izvršena ljetos, za vrijeme talasa protesta protiv rasizma, su bili svi bijelci.
Sada su četvoro od petoro zatvorenika nad kojima treba da se izvrši smrtna kazna Afroamerikanci.
Ndulue je rekla da ne misli da je slučajnost to što na rasporedu za pogubljenja nije bilo crnih zatvorenika u periodu „pojačane svijesti o rasnoj nejednakosti u vezi sa federalnom smrtnom kaznom“.
Istraživanja ukazuju da se smrtna kazna različito primjenjuje kada je riječ o rasnoj pripadnosti.
„Jedno od najvećih otkrića niza studija jeste da je u jurisdikcijama širom zemlje rasa žrtve ozbiljan faktor u odlučivanju da li ćete imati smrtnu kaznu“, rekla je Ndulue.
Ako Brendon Bernard i Alfred Buržva budu pogubljeni prema rasporedu, u ovoj godini će biti desetoro pogubljenih zatvorenika, što je ukupan broj izvršenja smrtne kazne u jednoj godini bez presedana u modernoj istoriji SAD.
„Morali bismo da se vratimo u 1896. da bismo pronašli još jednu godinu u kojoj je bilo deset ili više pogubljenja“, rekla je Ndulue.
(Danas/MONDO)