EU je prvi put pokrenula sankcije protiv umiješanih u terorističke akte nakon napada na SAD 11. septembra 2001. godine.
Evropski savjet je obnovio listu terorista, odnosno, pojedinaca, grupa i entiteta koji podliježu sankcijama zbog terorizma, uklonivši sa liste jednu preminulu osobu, dok je ostatak ostao neizmijenjen.
Trenutno se 13 ljudi i 22 grupe nalaze pod restriktivnim mjerama koje podrazumijevaju zamrzavanje sredstava i druge imovine, a to se posebno odnosi i na zamrzavanje sredstava u državama članicama EU. Takođe je zabranjeno da operateri iz EU stavljaju na raspolaganje sredstva i ekonomske resurse licima i subjektima sa liste.
Lista terorista EU odvojena je od režima EU kojim se sprovode rezolucije Savjeta bezbjednosti UN 1267 (1999), 1989 (2011) i 2253 (2015), a koje se odnose na Al Kaidu i Islamsku državu.
Lista terorista EU takođe je odvojena od okvira sankcija usvojenog u januaru 2024. godine, koji se odnosi na one koji podržavaju, omogućavaju ili olakšavaju nasilne akcije Hamasa ili Palestinskog islamskog džihada.
Nazivi pojedinaca ili subjekata nisu javno objavljeni na glavnim zvaničnim EU sajtovima. EU objavljuje samo broj lica i entiteta na listi.
Kako je nastala evropska crna lista terorističkih organizacija?
EU je prvi put pokrenula sankcije protiv umiješanih u terorističke akte u decembru 2001, nakon terorističkih napada 11. septembra te godine.
Lista je uspostavljena kako bi se sprovodila Rezolucije 1373 Savjeta bezbjednosti UN (2001).
EU je zbog toga tada usvojila:
- Zajedničku poziciju Savjeta 2001/931/ZSBP o primjeni posebnih mjera za borbu protiv terorizma
- Uredbu Savjeta (EZ) 2580/2001 o specifičnim restriktivnim mjerama protiv određenih osoba i subjekata
Šta se smatra terorističkim aktom?
Teroristički akti su namjerni postupci koji mogu ozbiljno da ugroze državu ili međunarodnu organizaciju, a izvršeni su s ciljem da:
- ozbiljno zastraše stanovništvo
- neprimjereno prisile vladu ili međunarodnu organizaciju da učini ili se uzdrži od nekog postupka
- ozbiljno destabilizuju ili unište osnovne političke, ustavne, ekonomske ili društvene strukture države ili međunarodne organizacije
Kakve su sankcije?
Svi pojedinci, grupe i subjekti na terorističkoj listi podliježu mjerama koje se odnose na: zamrzavanje sredstava i imovine, policijsku i pravosudnu saradnju u krivičnim pitanjima.
Takođe, zabranjeno je terorističkim organizacijama staviti na raspolaganje sredstva, imovinu i bilo koje ekonomske resurse, bilo direktno ili indirektno.
Na crnoj listi se mogu naći:
- pojedinci koji sprovode, pokušavaju da sprovedu, učestvuju ili olakšavaju izvršenje terorističkih akata
- grupe i subjekti koje ti pojedinci neposredno ili posredno posjeduju ili kontrolišu
- pojedinci, grupe i subjekti koji djeluju u ime navedenih pojedinaca, grupa ili entiteta ili po njihovom naređenju
Trenutno se na evropskoj crnoj listi nalazi 13 pojedinaca i 22 grupe koji su aktivni kako unutar EU tako i van nje.
Savjet redovno preispituje listu, najmanje svakih šest mjeseci, i može u bilo kom trenutku odlučiti o dodavanju ili uklanjanju subjekata sa nje.
Islamska država i Al Kaida
EU je 20. septembra 2016. uspostavila sankcije protiv ISIL/Daeša i Al Kaide, kao i pojedinaca, grupa i subjekata povezanih sa njima.
Pod sankcijama se podrazumijeva: zabrana putovanja za pojedince, zamrzavanje imovine,zabrana stavljanja sredstava i ekonomskih resursa na raspolaganje teroristima.
EU može da cilja i one koji materijalno ili finansijski podržavaju ISIL/Daeš i Al Kaidu, kao i one koji učestvuju u planiranju, pripremi ili omogućavanju nasilnih akcija ovih organizacija.
Na listi se mogu naći i zbog snabdjevanja, prodaje ili prenosa oružja i opreme, regrutovanja u terorističke organizacije, podsticanja ili javnog pozivanja na nasilne akcije.
Savjet revidira ovu listu najmanje jednom godišnje. Trenutno su na njoj 15 pojedinaca i 6 grupa. Sankcije ostaju na snazi do 31. oktobra 2025.
Hamas i Palestinski islamski džihad
Savjet je 19. januara 2024. uveo sankcije koji omogućava EU da pozove na odgovornost sve koji podržavaju, omogućavaju ili olakšavaju nasilne akcije Hamasa i PIJ-a.
Odluka je donijeta zbog napada 7. oktobra 2023. na Izrael i ima za cilj sprečavanje sličnih napada u budućnosti.
Trenutno su sankcije na snazi za 12 pojedinaca i 3 subjekta, i važe do 20. januara 2026.
Pored toga, EU je sankcionisala i tri subjekta u okviru globalnog režima sankcija za ljudska prava, kao odgovor na rašireno seksualno i rodno zasnovano nasilje tokom "brutalnih i neselektivnih terorističkih napada" 7. oktobra širom Izraela.
(EUpravo zato/Europa.eu)