U Kampusu Univerziteta u Banjaluci izložen je jedinstven primjerak ostataka bića starog nekoliko hiljada godina.
Kada je pronađeno, nagađalo se da je ovo stablo hrasta lužnjaka, staro između pet i osam hiljada godina. Dugačko je oko 30 metara, a široko oko dva metra. Natkriveno je nadstrešnicom i smješteno iza drveneih baraka u Kampusu banjalučkog univerziteta.
Nažalost, pored eksponata nema oznake, natpisa ili opisa odakle potiče ova drvena mumija, starija od egipatskih piramida i kako je tu dospjela. Ovakav spomenik ne bi trebalo da bude sakriven ili skrajnut i bilo bi dobro da je vidljiviji i poznatiji u "gradu zelenila" kako Banjaluka voli sebe da naziva.
Staro stablo hrasta lužnjaka, poznatog kao hrast abonos, abonos ili crni dub je fenomen prirode. Pronađeno je u julu 2011. godine u mulju korita Vrbasa kod Srpca. Iz vode je izvučeno tek u oktobru iste godine.
Pronašli su ga mještani i u to vrijeme trajao je pravi "mali rat" i nesporazum oko toga ko i kako treba da izvuče i sačuva ovaj fosil. Umiješale su se bile policija i inspekcija. Brojni su razlozi ovakvog razvoja događaja.
Ravničarski krajevi u slivu rijeke Save (Lijevče, Posavina, Slavonija...) su poznati po šumama hrasta lužnjaka, koje su nažalost, posebno u 19. i početkom 20. vijeka masovno isječene.
Hrast u ovim krajevima rastao je hiljadama godina i isto toliko umirao zajedno sa prirodnim promjenama kao što su promjena riječnih tokova (tzv. meandriranje). Meandriranjem su nastala i stara korita (močvare i bare starače) u donjem toku Vrbasa koje su najočuvanije nalazište starih hrastova lužnjaka - abonosa. Sakriveni su na dubinama od nekoliko metara ispod površine.
Ne prođe mnogo, a da ribari ili mještani ovih krajeva ne pronađu deblo, a često i čamac iz nekog istorijskog perioda, konzervirano na isti način - protokom vode i vremena.
Nerijetko stara stabla hrasta bivaju izvučena, izrezana i prodata na crnom tržištu zbog svojih izuzetnih kvaliteta - hrastov abonos zbog svoje endemske crne boje koristi se za pravljenje skupocjenog masivnog namještaja, za rezbariju, muzičke instrumente, podove... i trajanje mu je praktično neograničeno. Od jednog ovakvog debla može se zaraditi nekoliko desetina hiljada KM.
Na kraju, drevni hrast iz Vrbasa je ipak sačuvan na inicijativu Instituta za genetičke resurse i Šumarskog fakulteta dopremljen u Kampus Univerziteta u Banjaluci.
Drvo je inače osjetljivo na vlagu, međutim, zbirom okolnosti ovi drevni hrastovi su prirodno konzervirani. Hiljadama godina ili vijekovima su potopljeni u vodi i mulju bez kiseonika, uz uticaj minerala steknu boju, čvrstoću i izuzetnu otpornost. Najstariji primjerak u Evropi star je 8.290 godina i izvađen je u Hrvatskoj, na ušću rijeke Krapine u Savu.
Pogledajte galeriju:
(MONDO)