"Popoviću, komandante!" - O njemu su pjevali Crnogorci: Ko je oficir kojem se skandiralo u Beogradu?

Reprezentacija Srbije savladala je Crnu Goru (3:1) u kvalifikacijama za Evropsko prvenstvo 2024. godine na stadionu "Rajko Mitić", a gostima nije pomogla ni veoma dobro organizovana podrška iz "kaveza" namijenjenog za navijačke grupe. Pored manjih incidenata sredinom drugog dijela meča kada je nestala jedna od zastava sa ograde, pa su gosti lomili stolice i htjeli tuču čak i sa policajcima - navijači Crne Gore u Beogradu bili su posvećeni podršci svom timu. Ipak, sa njihovog dijela stadiona moglo se čuti i skandiranje jednoj kontroverznoj istorijskoj ličnosti.

U više navrata tokom meča odjekivalo je "Popoviću, komandante, Crna Gora pozdravlja te". Pretpostavljamo da ne znaju svi o kome se radi i kome su to Crnogorci pjevali u Beogradu, pa ćemo pokušati da se u kratkim crtama osvrnemo na biografiju Krsta Popovića, oficira crnogorske vojske, učesnika Balkanskih i Svjetskih ratova i Srbina, iako se vijek kasnije njegovi stavovi tumače na drugačije načine.

Krsto Zrnov Popović rođen je 1881. godine u Cucama i bio je pravi nasljednik oca Todora, takođe oficira crnogorske vojske. Iz rodnog mjesta preselio se u Cetinje kako bi pohađao Oficirsku školu, a izgradio je i impresivnu karijeru u vojsci, u kojoj je proveo najveći dio života. Već sa 25 godina promovisan je u čin potporučnika, tri godine kasnije postao je poručnik, a nakon učešća u oba Balkanska rata dobio je i čin kapetana. 

U ranoj fazi vojničke karijere već je imao učešće u slavnim bitkama kojih tih godina nije falilo na području koje je bilo "tempirana bomba". Između ostalog, Krsto Popović je kao dio crnogorske vojske učestvovao u borbama oko Skadra, a zatim i na Bregalnici. I u opsadi Skadra koji su tih godina držali Turci i u Bregalničkoj bici protiv Bugarske Krsto Popović je ratovao rame uz rame sa Srbijom, koja je pokušavala da konačno otjera Otomansku imperiju sa Balkana, a zatim i da iscrta nove granice razgraničenja.

Uslijedio je Prvi svjetski rat u kojem je Krsto Popović imao veoma važnu ulogu kao komandant Boljanićkog odreda i komandant Izviđačkog odreda Sandžačke vojske. Učestvovao je u nizu bitaka, pa između ostalog i na Mojkovcu gdje je crnogorska vojska svojom žrtvom "kupila" vrijeme srpskoj vojsci, koja se preko Albanije povlačila u pravcu Grčke. Tokom Prvog svjetskog rata je uhapšen i sproveden u logor u Mađarskoj, a krucijalni događaji za današnji "imidž" Krsta Popovića dogodili su se u prvim godinama nakon rata.

Zrnov je bio jedan od predvodnika Božićnog ustanka 1919. godine, koji se u današnjoj Crnoj Gori posmatra kao "borba protiv srpskog okupatora". Zapravo, pristalice svrgnutog kralja Nikole i dinastije Petrovića podigle su pobunu protiv Karađorđevića, ali to nije bio sukob Crnogoraca i Srba. Krsto Popović je sebe smatrao Srbinom, o čemu je nekoliko puta pisao iz izgnanstva, a smetao mu je samo način na koji se Srbija i Crna Gora spajaju u jednu cjelinu - nastojao je da zadrži crnogorsku nezavisnost od Srbije. 

Uslijedio je period života koji je proveo u Italiji, a zatim u Belgiji, prije nego što se vratio u Crnu Goru i dobio jugoslovensku penziju kao bivše vojno lice. Postoje navodi da je tokom Drugog svjetskog rata, kao izuzetno važna ličnost na Cetinju, sarađivao sa Italijanima, zelenašima, četnicima i partizanima, ali teško je analizirati svaki detalj tokom tih ratnih godina. Na kraju, Krsto Zrnov Popović se smatra za saradnika italijanske okupacione vojske, iako su mu oba sina bili borci u partizanskim redovima - Radovan je poginuo na Neretvi, a Nikola je proglašen za narodnog heroja. Krsto Zrnov Popović ubijen je u martu 1947. godine, tokom zasjede koja mu je pripremljena u crnogorskim šumama, gdje se krio nakon rata. Ubila ga je OZNA, odnosno njen crnogorski dio.

U savremenom crnogorskom društvu smatra se kultnom ličnošću zbog borbe protiv "Beograda", odnosno dinastije Karađorđević koja je iz Beograda uticala na politički život. Ipak, Krsto Zrnov Popović ne može da se posmatra samo kroz tu prizmu - u široj slici o nekadašnjem oficiru crnogorske vojske jasno se vidi da je isticao svoje srpsko porijeklo, ali postoje i jasni dokazi da je tokom Drugog svjetskog rata bio kolaboracionista, odnosno saradnik Italijana.

BONUS VIDEO: