Ni u jednoj od zemalja Zapadnog Balkana nije došlo do terorističkih akcija 2022., ali složenost pitanja identiteta i religije, kao i socioekonomski uslovi i visoka stopa nezaposlenosti, mogli bi i dalje djelovati kao podsticaj radikalizacije u regionu.
Države članice EU prijavile su 28 pokušaja terorističkih napada u 2022. godini, što je povećanje u odnosu na 2021, kada je prijavljeno 18 napada, ali je manje nego 2020, kada ih je bilo 56.
Ovo je dio izveštaja evropske policije Evropola o terorizmu za 2022. u kome se dodaje da prošle godine nije bilo terorističkih akcija u zemaljama Zapadnog Balkana.
Izvještaj je pokazao je da "terorizam ostaje značajna prijetnja unutrašnjoj sigurnosti EU", a navodi se da su se 2022. godine dogodila "dva teroristička napada džihadista" i jedan napad krajnje desnice u Evropi, koji su rezultirali s četiri smrtna slučaja, prenio je Radio Slobodna Evropa.
Prema izvještaju, ni u jednoj od zemalja Zapadnog Balkana nije došlo do terorističkih akcija 2022., ali složenost pitanja identiteta i religije, kao i socioekonomski uslovi i visoka stopa nezaposlenosti, mogli bi i dalje djelovati kao podsticaj radikalizacije u regionu.
Propaganda je i dalje podsticajni faktor, s nizom država u regionu koje bilježe porast širenja onlajn propagande. Kao i u ostatku Evrope, Fejsbuk, Instagram, Telegram, Tviter i Signal i dalje su glavni kanali za širenje propagande.
Regrutovanje se nastavlja i onlajn i kroz neformalna vjerska okupljanja, kao i u zatvorima. U regionu Zapadnog Balkana nema velikih terorističkih ili nasilnih ekstremističkih grupa i u većini slučajeva riječ je o radikalnim pojedincima ili malim lokalnim grupama. Te grupe nisu hijerarhijski organizovane, već ih vode pojedinci koje članovi grupe prepoznaju kao vjerske "autoritete" i s kojima su povezane slične grupe u regionu i u državama EU, uključujući Austriju, Njemačku i Luksemburg.
Međunarodne veze održavaju se putem onlajn komunikacije.
Zemlje Zapadnog Balkana nisu tokom 2022. zvanično registrovale državljane koji putuju u inostranstvo na ratišta, iako je bilo više medijskih izvještaja o takvim slučajevima. Samo je Albanija izvijestila da je jedan njen državljanin otputovao u Ukrajinu.
Međutim, izvještaj navodi da veliki sigurnosni izazov ostaje povratak stranih boraca iz Sirije i Iraka u zemlje u Zapadnog Balkana. Bosna i Hercegovina i Kosovo su u posebnom riziku zbog većeg broja ovih osoba, piše u izvještaju.
Osim toga, osumnjičeni teroristi koji se infiltriraju u migracijske rute koje prolaze iz zona sukoba kroz zemlje Zapadnog Balkana za EU takođe predstavljaju potencijalnu prijetnju.
Za region je značajna i prijetnja koju predstavljaju oslobođeni osuđenici za terorizam, kao i radikalizacije unutar zatvora.
Kada je riječ o uticaju ruske invazije na Ukrajinu na terorizam i nasilni ekstremizam u EU, u izvještaju se navodi da su se od početka invazije u februaru 2022, strani borci raznih nacionalnosti pridružili borbama na obe strane, kao i da nema potvrđenih informacija o zabranjenim terorističkim organizacijama uključenim u sukob.
Dodaje se da to ne isključuje prisutnost pojedinaca koji podržavaju ili se pridržavaju ideologija takvih grupa na ratištu u Ukrajini. Invazija je izazvala reakcije među nasilnim ekstremističkim akterima, osobito na desnom spektru i u manjoj mjeri u drugim ideologijama.
Desničarske podružnice, izražavajući podršku Ukrajini ili Rusiji, pozivale su na mobilizaciju za pridruživanje ratištu, delile informacije i smjernice o putovanju u Ukrajinu i organizovano finansirale kampanje. Intenzitet onlajn rasprava u desničarskim grupama postupno je izblijedio nakon prvih mjeseci rata.
Brojni pojedinci, uglavnom povezani s desničarskim ekstremističkim ideologijama, putovali su u Ukrajinu, mnogi od njih kao odgovor na mobilizacijske pozive, ali su se mnogi od njih već vratili u svoje domovine. Reakcije s džihadističke scene bile su značajno manje i manje vidljive nego od simpatizera desnog ekstremizma, s porukama o izbjegavanju sudjelovanja u ratu, piše u izvještaju.
Ljevičarski ekstremisti takođe su pokazali manje reakcije u onlajn okruženju. Međutim, teme vezane uz rat i njegove posljedice, poput bitke za resurse, viktimizacija nevinih u korist nekolicine i profita stečenog od industrije oružja, postale su sastavni dio lijevo-ekstremističke propagande. Evropol je izdao upozorenje i o potencijalnoj upotrebi novih tehnologija terorista i ekstremista za regrutovanje i radikalizaciju pojedinaca.
U izvještaju se ističe da Metaverzum, iako je još ranoj fazi razvoja, može koristiti za širenje propagande, regrutovanje i koordinaciju terorističkih aktivnosti. Slično tome, decentralizovane platforme otvorenog koda postaju popularne među teroristima i ekstremistima, što otežava sprovođenje zakona moderiranje i istraživanje njihovih aktivnosti.
(FoNet)