Kina je upozorila Veliku Britaniju i SAD nakon što su njihovi ratni brodovi prošli kroz Tajvanski moreuz, koji Peking smatra svojom teritorijom. SAD i saveznici tvrde da je plovidba rutinska i u skladu s međunarodnim pravom.
Kina je izdala upozorenje Velikoj Britaniji i Sjedinjenim Američkim Državama nakon što su njihovi ratni brodovi prošli kroz strateški bitan Tajvanski moreuz.
Kineske pomorske i vazdušne snage dobile su naređenje da nadgledaju i upozore dva broda, britanski HMS Richmond i američki USS Higgins, dok su u petak plovili kroz 180 kilometara širok prolaz između kineskog kopna i ostrva Tajvan.
Prema saopštenju Istočne komande Narodnooslobodilačke vojske Kine (PLA), dva broda su bila uključena u "izazivanje nevolja i provokaciju".
"Postupci Sjedinjenih Država i Velike Britanije šalju pogrešne poruke i podrivaju mir i stabilnost u Tajvanskom moreuzu", navodi se u saopštenju kineske vojske.
Sa druge strane, Ministarstvo odbrane Velike Britanije saopštilo je da je plovidba bila rutinska i da Kraljevska mornarica, gdje god da deluje, to čini u potpunosti u skladu s međunarodnim pravom i standardima, koristeći pravo na slobodu plovidbe u skladu s Konvencijom UN o pravu mora.
Američka Indo-Pacifička komanda takođe je opisala prolazak kao rutinsku tranzitnu misiju, naglasivši da se Tajvanski moreuz nalazi izvan teritorijalnih voda bilo koje obalne države.
"Prava i slobode plovidbe u Tajvanskom moreuzu ne bi trebalo da budu ograničena", poručili su iz američke komande.
Britanski brod, raspoređen 2021. u Istočnom kineskom moru, je fregata tipa 34, poznata kao Duke klasa, dok je američki brod razarač sa vođenim raketama klase Arleigh Burke (Flight II) sa Aegis sistemom.
Kineska mornarica je u petak saopštila da je njen treći nosač aviona, Fujian, koji je još uvek u fazi probnih plovidbi, takođe prošao kroz Tajvanski moreuz.
Prošle nedjelje, kanadski i australijski ratni brod plovili su ovim strateškim moreuzom. SAD i saveznici, uključujući Kanadu, Veliku Britaniju i Francusku, prolaze kroz ovaj moreuz oko jednom mesečno, smatrajući ga međunarodnim vodama.
U junu je još jedan britanski ratni brod, HMS Spey, prošao kroz moreuz, što je Peking nazvao "pravljenjem problema".
Kina Tajvan smatra svojom teritorijom, što Tajpej odbacuje, tvrdeći da je moreuz dio njegovih teritorijalnih voda.
Peking je u poslednjih pet godina pojačao vojni pritisak na ostrvo, uključujući održavanje vojnih vežbi u blizini.
Najviši savetnik Tajvana za pitanja Kine, Čju Čui-čeng, izjavio je u Vašingtonu da se Kina sprema na invaziju Tajvana. Upozorio je da bi pad Tajvana izazvao regionalni "dominoni efekat" koji bi ugrozio bezbednost SAD.
Američki državni sekretar Marko Rubio osudio je, pak, kineske "destabilizujuće planove" u vezi sa sporom oko atola u Južnom kineskom moru.
Rubio je u petak izjavio: "Peking koji proglašava greben Skarborough prirodnim rezervatom predstavlja još jedan pritisak da se prošire teritorijalni i pomorski zahtevi u Južnom kineskom moru na štetu njegovih susjeda."
Ovaj plićak se nalazi unutar isključive ekonomske zone Filipina, ali je pod kineskom kontrolom od 2012. godine.
Kina polaže pravo na gotovo cijelo more, koje godišnje koristi preko 3 biliona dolara vredne pomorske trgovine, uprkos suparničkim zahtjevima Filipina, Bruneja, Malezije i Vijetnama.
(MONDO)