"Collective": Moć istraživačkog novinarstva u borbi protiv sistemske korupcije

/Pripremio: Vedran Grahovac/

Posljednjih desetak godina rumunska kinematografija postala je jedna od prepoznatljivijih u Evropi. Zlatna palma, mnoge druge evropske nagrade i nominacije za Oskara učinile su je vidljivom na filmskoj mapi svijeta.

Mnogi od tih filmova bili se uglavnom društveno angažovani i kroz razne priče predstavljali kritiku i sliku ne baš sjajnog rumunskog društva i državnog sistema uopšte. Ti filmovi kasnije su nazvani Novi rumunski talas i postali vrlo značajni u Evropi.

Jedan od njih koji se bavi stvarnim događajima i pokazuje svu trulost rumunskog sistema jeste i dokumentarni film „Collective“.

Polazna tačka ovog filma je požar koji se desio 2015. godine u noćnom klubu „Collective“ u Bukureštu. U tom požaru poginulo je 27 ljudi dok je njih 37 naknadno umrlo u bolnici.

Nedugo zatim novinari sportskog lista „Gazeta sport“ otkriće strašnu istinu i uzročnu vezu između smrti ljudi i dezinfekcionih sredstva koja se razrađuju mnogo više puta od dozvoljenog i čiji sadržaj nije po propisima.

Ta sredstva biće uzrok pojave raznih bakterija u bolnici i bolnicama i dovesti do velikog broja smrtnih slučajeva. Sve to izazvaće mnoga ne baš često viđena dešavanja u Rumuniji, a koja su centralna tema ovog filma.

Izbjegavajući da se bavi sudskim postupkom i krivičnom odgovornošću ljudi za ono što se desilo reditelj se fokusira na događaje koji su uslijedili poslije nesreće.

Kroz svoje djelovanje novinari lista „Gazeta sport“ otvoriće pandorinu kutiju i uzburkati cjelokupnu rumusku javnost. Zapravo, otkriće mnoge afere i korupcije na kojima počiva zdravstveni sistem ove zemlje, a koje su uzrok mnogih smrti i patnji velikog broja porodica.

Kroz priču koju pratimo iz nekoliko perspektiva reditelj Aleksandar Nanau rekonstruiše jednu veliku tragediju i događaj koji je samo povod za otkrivanje mnogo veće, ozbiljnije i tragičnije stvari. A to je sistemska korupcija i tranzicijsko društvo koje godinama tapka u mjestu.

Društvo ogrezlo u korupciji čiji su temelji sprega najvišeg državnog vrha i bogatih pojedinaca. Zapravo, afera koju novinari ovog lista otkrivaju samo je vrh ledenog brijega koji će jednom morati pasti. Upravo to padanje odnosno pokušaj ukazivanja na ono šta je ispod brijega pratimo kroz ovu dokumentarnu dramu.

Takođe „Collective“ je i posveta novinarskoj profesiji ili bar onome šta bi ona trebalo biti. U ovom slučaju bedem „odbrane“ države i sitema od svih devijacija prisutnih u njemu. Taj bedem simbolizuje novinar Tolontan i njegova redakcija.

Bez obzira na sve poteškoće na koje nailaze ovi novinari nastavljaju svoj posao raditi časno ostajući na putu kojim samo malobrojni idu, a koji podrazumijeva istinu i njeno prezentovanje javnosti. Ta i takva istina zapravo je ogledalo rumunskog društva i svega onoga u šta se ono pretvorilo.

Pored dvije glavne perspektive iz kojih reditelj gradi priču, a to su novinari i političari, bitno je pomenuti i treći „ugao“. Njega pratimo kroz lik Vlada Vokuleskua novoizabranog ministra zdravlja koji ostaje frapiran stanjem u zdravstvu postajući sve više svijestan koliko su stvari zapravo loše.

Uprkos tome što mu od početka dolaska na funkciju postaje jasno da je manjina on i dalje istrajava, nastavlja po svome i vodi borbu protiv vetrenjača. Ishod te borbe gledaocima biva poznat na kraju i u velikoj mjeri ga i sami predviđamo.

Iako je svrstan u kategoriju dokumentarnog filma „Collective“ ja rađen više kao igrana drama.

Hrabar i društveno angažovan bavi se vrlo bitnom temom o kojoj svakako treba govoriti. Stilom i poetikom nastavlja tradiciju ove kinematografije koja je opet privukla pažnju svjetske javnosti.

Takođe, treba pomenuti da je nominovan u dvije kategorije za Oskara i to za najbolji dokumentarni i najbolji strani film. Uz danski „Another Round“ i bosanskohercegovački „Quo vadis, Aida“, koji su takođe osvojili nominacije „Collective“ potvrđuje kvalitet evropske kinematografije koja i ove godine nije zakazala.

Film koji može i treba biti za nauk ne samo Rumuniji nego i mnogim zemljama iz okruženja.

Godina: 2019.
Država: Rumunija, Luksemburg, Njemačka.
Režija: Alexander Nanau.
Scenario: Alexander Nanau, Antoaneta Opris.
Uloge: Razvan Lutac, Mirela Neag, Camelia Roiu, Catalin Tolontan, Vlad Voiculescu.
Žanr: Dokumentarni, drama.
Trajanje: 109. minuta.