Republika Srpska je još uvijek bogata šumama, a neke od njih imaju izuzetnu vrijednost i pod strogom su zaštitom.
Na teritoriji RS nalaze se tri prašumska rezervata, Perućica, Lom i Janj, koji su zakonom zaštićeni od ljudskog uticaja i predstavljaju prave prirodne laboratorije.
Prašuma Perućica: Legendarni vodopad i djetlići
Prašuma Perućica u Nacionalnom parku "Sutjeska" je evropski raritet i jedan od najočuvanijih dijelova šume i uopšte prirode u Evropi. Perućica je fenomen i spomenik prirode koji ima neprocjenjivu biološku i pejzažnu vrijednost.
Nalazi se na području između planinskih vrhova - Maglića, Sniježnice i Volujaka.
Vrijednosti ove prašume prepoznate su još u Kraljevini Jugoslaviji, a područje je 1952. godine u SFR Jugoslaviji izdvojeno iz šumarske upotrebe zbog naučnog istraživanja i nastave. Nešto kasnije je uvećano na 1.434 hektara i stavljeno pod zaštitu kao prirodni rezervat, da bi 1962. godine osnovan Nacionalni park "Sutjeska", u čiji je sastav ušla prašuma Perućica.
U srcu prašume se nalazi 75 metara visok vodopad, a cijela šuma je stanište izuzetno rijetkih biljnih vrsta koje su preživjele Ledeno doba. Postoje očuvana stabla smrče stara 250 godina. Među velikim brojem životinjskih vrsta, zanimljivo je da u Perućici živi devet vrsta djetlića, što predstavlja 90% ove porodice u Evropi.
Prašum Janj: Bukva od svjetskog značaja
Odbor Uneska za svjetsku baštinu na zasjedanju u Kini, u julu 2021. godine proglasio strogi rezervat prirode prašumu Janj kod Šipova prirodnim dobrom od svjetskog značaja.
Uvrštena je u okviru proširenja lokaliteta svjetske baštine Unesko "Iskonske bukove šume Karpata i drugih regiona Evrope", zajedno sa lokalitetima iz Češke, Francuske, Sjeverne Makedonije, Poljske i Švajcarske.
Prašuma Janj je strogi prirodni rezervat površine od 295 hektara od kojih je na 58 hektara zabranjeno iskorištavanje šume i bilo kakva ljudska djelatnost. Prašumu čine stabla bukve, jele, javora, brijesta, jasena i smreke.
Prašuma Lom: Pjevalište tetrijeba
U opštini Drinić na području planine Klekovača nalazi se strogi rezervat prirode prašuma Lom. Prašuma je površine 297,8 hektara, a njenu vegetaciju uglavnom čini zajednica bukve, jele i smrče.
U Lomu i dalje živi stablo jele staro čak 500 godina, obima 6,30 metara, kao i tri najviša stabla u Republici Srpskoj, visoka 50, 51 i 52 metra.
Šuma krije prašumsku bukvu, koja u doba parenja tetrijeba služi kao "pjevalište" mužjaka, a na području prašume Lom nalazi se i nekoliko pećina. Neke od pećina su sa vječnim snijegom, koji se do prije par decenija organizovano isporučivao slastičarima.
Šume u Republici Srpskoj prostiru se na oko 1,1 milion hektara i godišnje obezbijede oko 875 miliona tona kiseonika, objavljeno je danas iz Resora šumarstva i lovstva u Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, povodom Svjetskog dana šuma - 21. marta.
Zaštićena privredna dobra u RS zauzimaju površinu od 67.986 hektara što je procentualni udio od 2,7% ukupne teritorije - najmanji procenat zaštićene teritorije u Evropi.
(Mondo)