Zaštićena prirodna dobra u Republici Srpskoj zauzimaju površinu od svega 2,7 odsto ukupne teritorije, a sistem zaštite je pun manjkavosti i nedostataka, utvrdili su revizori.
Institucije koje se bave zaštitom nemaju dovoljne kapacitete i nisu koordinisane u radu, baze podataka o prirodnim dobrima koja jesu zaštićena su ograničene, pravni akti koji uređuju oblast zaštite su nedorečeni, neusklađeni i neprimjenjivi.
Za područja koja su zaštićena nema adekvatnih planova upravljanja, a na područjima bitnim za očuvanje prirodnih dobara odobrene su privredne aktivnosti, posjete su nekontrolisane kao i rizične turističke aktivnosti, a u nacionalnim parkovima vrši se prekomjerna sanitarna sječa.
"U većini zaštićenih područja aktivnosti na zaštiti prirodnih dobara ne provode. U manjem dijelu navedenih područja u kojem se određene aktivnosti i provode one ne obezbjeđuju efikasnu zaštitu i očuvanje prirodnih dobara", navodi se u Izvještaju revizije učinka o zaštiti i očuvanju prirodnih dobara u RS, koji je sačinila Glavna služba za reviziju javnog sektora RS.
U izvještaju, između ostalog, napomenuto je da se prostor Republike Srpske kao dio Bosne u Hercegovine, u međunarodnoj i domaćoj literaturi tretira kao geografsko područje sa najvećim stepenom biološke raznovrsnosti u Evropi, ali sa najmanjim procentom zaštite.
"Zaštićena privredna dobra u RS zauzimaju površinu od 67.986 hektara što je procentualni udio od 2,7% ukupne teritorije (najmanji procenat zaštićene teritorije u Evropi), a to ukazuje na probleme u realizaciji definisanih ciljeva (zaštite). Prosjek država Evropske unije premašuje 30%, a među vodećim zemljama ističe se Slovenija, sa 72% zaštićene teritorije", navodi se u izvještaju.
Ilustracije radi, države u okruženju takođe prednjače u udjelu zaštićenih prirodnih dobara u odnosu na ukupnu teritoriju, i to Srbija sa osam odsto, Sjeverna Makedonija devet procenata, Crna Gora i Hrvatska po 13 i Albanija sa 17.
"Među ključnim dokumentima koji definišu raspored i prostornu distribuciju ZPD jeste Prostorni plan Republike Srpske do 2025. Navedenim planom smatra se „optimalnim“ stavljanje pod pravnu zaštitu 15–20% ukupne površine do 2025. godine", napisali su revizori.
Revizija je obuhvatila vremenski period od četiri godine, od 2018. do 2021, i aktivnosti u oblasti zaštite prirode u prvih sedam mjeseci 2022. godine.
Analizirane su aktivnosti Vlade RS, odnosno tri ministartva (ekologije, šumarstva, trgovine i turizma) Zavoda za zaštitu prirodno i kulturno-istorijskog nasljeđa, Javnog preduzeća „Šume RS“, šumskih gazdinstava „Gorica“ Šipovo (Prašumski rezervat „Janj“), „Oštrelj“ Drinić (Prašumski rezervat „Lom“), nacionalnih parkova „Kozara“, „Drina“ i „Sutjeska“, Parka prirode „Una“, Centra za gazdovanje kršom Trebinje (Park prirode „Orjen“), gradova Banjaluke (Spomenik prirode „Pećina Ljubačevo“), Trebinja (Spomenik prirode „Pavlova pećina“) i Laktaša (Park-šuma „Jelića brdo“).
Na teritoriji Srpske su prema domaćim propisima zaštićena 32 prirodna dobra: dva rezervata prirode, tri nacionalna parka, 16 spomenika prirode, tri zaštićena staništa, pet parkova prirode i tri područja sa održivim korišćenjem prirodnih resursa.
(Mondo)