Prije dvadeset godina kineske vlasti su u krvi ugušile studentske proteste na pekinškom trgu.
Kineske vlasti su pojačale kontrolu oko pekinškog trga Tjenanmen i udaljile ili stavile u kućni pritvor brojne bivše disidente uoči 20-ogodišnjice brutalnog suzbijanja prodemokratskih protesta 4. juna 1989, prenose agencije.
Na svim kontinentima od Sidneja do Londona i Pariza, Vašingtona i Hongkonga održaće se komemoracije u sjećanje na nastradale, ali u samoj Kini očekuje se uobičajena zaglušujuća tišina o tom događaju, koju će možda samo prekinuti neke izolovane akcije.
Disidenti u zemlji su pod stalnim nadzorom ili su poslati "na svjež vazduh" van grada. Neki će možda u četvrtak obući bijelo, u znak žalosti, na poziv njihovih kolega koji žive u izgnanstvu, piše agencija Frans pres.
Zatvoren je pristup blogovima, Internet forumima i drugim Internet sajtovima kao što je sajt za slanje poruka Tviter (Twitter) i za razmjenu slika Flikr da bi se spriječile diskusije o godišnjici.
Strane TV stanice koje stižu preko kabla kao Bi-Bi-Si, Si-En-En i francuska TV5 takođe su blokirane.
Vladini Internet nadzornici zatvorili su preko 6.000 sajtova za poruke na koledžima i univerzitetima da bi onemogućili razgovore o događajima 1989, naveo je Informacioni centar za ljudska prava i demokratiju sa sedištem u Hongkongu.
Snimateljima i fotografima nije dozvoljen pristup Trgu Tjenanmen bez specijalne dozvole a novinari koji su probali da razgovaraju s disidentima privedeni su na nekoliko sati informativnog razgovora u policiji.
Pobuna iz 1989. koju je vojska ugušila u krvi 3. i 4. juna, i dalje je tabu u Kini. Nikad nije napravljen zvaničan izvještaj o broju poginulih.
Stotine, možda i hiljade ljudi poginulo je 4. juna 1989. godine u surovoj interveniciji, koju Kina opravdava kao neophodnu za poštovanje prava i uspostavljanje reda.
U izvještaju gradske uprave Pekinga je 30. juna 1989. saopšteno da je "više desetina vojnika poginulo, 6.000 pripadnika snaga reda ranjeno, više od 3.000 civila ranjeno, a poginulo više od 200 civila, među kojima 36 studenata".
Američka državna sekretarka Hilari Klinton pozvala je kineske vlasti da objave imena poginulih, nestalih i uhapšenih.
Povodom 20-godišnjice surovog gušenja demonstracija, treba da obilježimo tragičan gubitak stotina nedužnih života i da razmislimo o značaju događaja koji su im prethodili, navela je Klintonova u saopštenju.
"Stotine hiljada demonstranata nedjeljama je bilo na ulicama Pekinga i širom zemlje, prije svega u znak sjećanja na reformatorskog lidera Hu Jaobanga koji je nestao, a zatim da traže osnovna prava koja su im bila uskraćena", piše u saopštenju.
Prema njenim riječima, Kina koja je napravila ogroman ekonomski napredak i koja traži svoje mjesto u prvom planu na međunarodnoj sceni, treba otvoreno da ispita mračne strane svoje prošlosti i da objavi listu ubijenih, uhapšenih i nestalih.
Studentski protesti iz 1989. godine brzo su pridobili podršku profesora, radnika, funkcionera i građana Pekinga i drugih gradova.
Počeli su sredinom aprila i okupili desetine hiljada do čak miliona Kineza koji su na ulicama tražili demokratizaciju zemlje.
Pokret koji su kineske vlasti proglasile za "kontrarevolucionarnu pobunu", trajao je sedam nedelja prije nego što je bio nasilno ugušen uz pomoć tenkova.
Studenske vođe Vang Dan, Vuer Kaiksi i Čai Ling, danas su u izgnanstvu. Bivši kineski lider Džao Cijang, smijenjen i osuđen zbog protivljenja nasilju protiv studenata i demonstranata, umro je u kućnom pritvoru 2005. godine.
Svijet je odmah poslije brutalne akcije kineskih vlasti osudio i izolovao Kinu, ali kada je ubrzo zatim Kina najavila ekonomske reforme, vrata svijeta su joj ponovo bila otvorena.
Čai Ling se uoči godišnjice oglasila saopštenjem, pozivajući da se oslobode politički zatvorenici, da se sprovede nezavisna istraga o tim događajima kao i da se dozvoli bivšim studentskim liderima da se vrate kući.
"Sadašnja generacija vođa koja ne snosi odgovornost (za brojne žrtve) treba da ima hrabrost da preinači presudu o protestima", rekla je Čai.
Uoči godišnjice neki vodeći kineski pisci se drže već mjesecima u kućnom pritvoru.
Bao Tong, bivši sekretar vođe komunističke partije Džao Cijanga, koji je smijenjen zbog pordške demonstrantima 1989, sklonjen je iz Pekinga i odveden u svoju kuću u provinciji Džeđijang.
Profesorka u penziji Ding Cilin, čiji je sin ubijen u demonstracijama 1989. rekla je da su agenti iz bezbjednosti naložili njoj i njenom mužu da napuste glavni grad, a kad ih nisu poslušali poslali su policiju ispred njihove kuće da ih spriječi da izađu.
Vu Gaosing, jedan od kineskih disidenata koji je bio zatvoren zbog učestvovanja u demokratskom pokretu 1989. godine, ponovo je priveden u subotu, javili su njegovi rođaci.
On je upravo objavio otvoreno pismo koje su potpisala još tri bivša politička zatvorenika kineskom predsjedniku Hu Đintao u kome traži odštetu za bivše uhapšene tokom represije 4. juna 1989. zato što su izgubili pravo na socijalno i na penzije.
Uprkos zvaničnoj tišini Kine o tim događajima, gušenje protesta je glavna tema za grupe aktivista za ljudska prava i demokratiju u Hong Kongu, autonomnoj oblasti pod kineskom vlašću, gdje se očekuje da će 4. juna desetine hiljada izaći da obilježe godišnjicu.
(Beta)