Šef Delegacije EU Peter Sorensen i ambasador SAD u BiH Patrik Mun u Sarajevu su otvorili konferenciju o reformi Ustava Federacije BiH.
Cilj korjenite reforme Ustava Federacije BiH (FBiH), na osnovu preporuka eksperske grupe, jeste omogućavanje ovom entitetu da postane što stabilniji i efikasniji, da očuva ravnopravnost svih naroda i građana, kao i da uspostavi efektivne standarde za brži put ka EU, istaknuto je danas na konferenciji o reformi federalnog Ustava u Sarajevu.
Specijalni predstavnik EU u BiH Peter Sorensen ponovio je na otvaranju ovog skupa da je Evropa veoma zadovoljna ovim veoma važnim procesom, a da je on lično "veoma impresioniran" preporukama koje su pripremili pravni stručnjaci, podržani od Ambasade SAD i EU.
"FBiH trebalo bi da funkcioniše na efikasniji i isplativiji način. Neophodna je reforma ključnih institucija, istinska ravnopravnost građana, kao i brži put ka evropskim integracijama", poručio je Sorensen.
Američki ambasador u BiH Patrik Mun konstatovao je da je u ovom procesu uložen ogroman trud i stručni rad, te da je sada na redu otpočinjanje dugotrajnog posla koji traži veliku posvećenost svih segmenata društva.
Prema njegovim riječima, FBiH mora da odlučno krene "u pragmatične reforme u nezgodnom političkom trenutku".
Mun je rekao da će, ako eventualno politički lideri u FBiH budu opstruisali ovaj proces, to značiti da ignorišu volju građana koji takvo ponašanje treba da ocjenjuju na izborima.
Član ekpertske grupe Krešimir Zubak naglasio je da je priprema 181 preporuke zahtijevala detaljnu analizu potojećeg Ustava FBiH, koja je pokazala brojne nedorečenosti i protivrječnosti, koje su i dovele ovaj entitet na ivicu kolapsa.
On je apostrofirao značaj i potrebu uvođenja odrebi koje će striktno definisati odgovornost političkih subjekata prema javnosti, a govorio je i o isključivim i podijeljenim nadležnostima između Federacije i kantona, po uzoru na provjerene evropske modele i praksu decentralizacije vlasti.
Govoreći o izvršnoj vlasti, on je rekao da će vlada moći biti izabrana, odnosno dobiti mandat samo onda kada vladajuća politička struktura ili koalicija parlamentu predoči program, potpise kojim garantuje potrebnu većinu i potpisan dogovor o raspodjeli funkcija.
"Ako ne bude dogovora o formiranju vlade u roku od pet mjeseci, predlažemo da članovima parlamenta budu ukinuta primanja do izbora vlade", rekao je Zubak.
Prema njegovim riječima, vlada u FBiH trebalo bi da bude formirana po konceptu "kolektivno-kolegijalnog organa".
Profesor Kasim Trnka podvukao je značaj afirmacije uvođenja što neposrednijeg izjašnjavanja građana, kao što je referendum.
Trnka smatra da je do sada u FBiH dominirala izvršna vlast, što se posebno odnosilo na predsjednika Federacije, a što je u praksi prouzrokovalo brojne blokade i probleme u funkcionisanju ključnih institucija.
Prema njegovim riječima, parlament treba da dobije centralnu ulogu u ustavnopravnom sistemu ovog entiteta, što podrazumijeva ukidanje funkcije predsjednika Federacije i uvođenje instituta predsjednik parlamenta, koji bi imao protokolarnu i ceremonijalnu ulogu, dok bi sa dva potpredsjednika odlučivao o izboru vlade, premijera, ustavnih sudija.
Trnka kaže da bi federalni Dom naroda, prema novom ustavu, imao "interventnu ulogu", posebno na planu zaštite vitalnog nacionalnog interesa.
On se osvrnuo i na stanje u federalnom pravosuđu za koje tvrdi da je u aktuelnom ustavu nedovoljno i nekonzistentno regulisano.
O ostalim aspektima preporuka, odnosno poglavljima o ljudskim pravima, podjelama nadležnosti, strukturi vlasti, kantonalnoj, regionalnoj i opštinskoj vlasti i međunarodnim odnosima, govorili su i drugi članovi ekspertske grupe Mile Lasić, Mirjana Nadaždin Deferdarević, Zoran Pajić i Vehid Šehić.
Neke od najvažnijih preporuka obuhvaćenih ovim prijedlogom su i garantovanje nacionalnim manjinama učešće u vlasti, smanjenje broja poslanika i umanjanje njihovih plata i naknada, te uvođenje mehanizama za sprečavanje nacionalnog preglasavanja u federalnoj vladi.
Takođe, opštine bi dobile veće nadležnosti, posebno zdravstvo, a neke od nadležnosti kantona prešle bi na federalni nivo. Predviđene su i kazne za neizbor federalne ili kantonalnih vlada, smanjenje broja kantona radi ekonomske održivosti itd.
Preporuke ekspertske grupe za reformu Ustava FBiH biće upućene u široku javnu raspravu, a konačnu riječ bi trebalo da da Federalni parlament.
(Srna)