Danas, na pravoslavni praznik Preobraženje, biće obeležena 400-ta godišnjica bogoslovije Sveta tri Jerarha, najstarije srpske bogoslovske škole, u manastiru Krka, koji je 1350. podigla srpska princeza Jelena, sestra cara Dušana.
Arhijeresku liturgiju u tom manastiru, čuvenoj svetinji Dalmatinske eparhije, služiće patrijarh Irinej sa episkopima SPC.
Manastir Krka, koji se nalazi nedaleko od Kistanja između Knina i Šibenika, od osnivanja je bio duhovni i kulturni centar pravoslavnih dalmatinskih Srba, a i šire.
Bogoslovska škola je otvorena još 1615. godine i poznata je kao prva škola za sveštena lica u srpskom narodu.
Srpska princeza Jelena, udata za hrvatskog kneza Mladena Drugog Šubića, posvetila je manastir Svetom arhanđelu Mihailu.
Predanje kaže da su manastir u kanjonu reke Krke, na današnjem mestu, osnovali monasi prispeli iz Svete zemlje, iz manastira Svetog arhistratiga Mihaila kojeg je tamo podigao srpski kralj Milutin.
Monahe je na to nagovorio ispovednik princeze Jelene monah Ruvim.
Odgovor na pitanje zašto je baš na tom mestu podignut ovaj pravoslavni svetoarhangelski manastir može se potražiti i u tvrdnji starog istoričara Lucijusa, koji govori o propovedima apostola Pavla Dalmatincima na prostoru oko reke Krke.
Blizina rimskog vojničkog grada Burnuma i katakombe ispod samog manastira osnažuju tu tvrdnju i navode na zaključak da su osnivači manastira znali za to, pa su upravo tu i ustanovili ovu svetinju.
Manastir Krka nije prestao biti molitveno mesto i jednom broju katolika Hrvata i živo je svedočanstvo o duhovnom jedinstvu Srba.
Dabrobosanski mitropoliti, Gavrilo 1578. i kasnije Aksentije i Teodor, administrirali su nad manastirom Krka, a u 17. i 18. veku to su činili i neki crnogorski arhijereji, kao sveti Petar Cetinjski ili mitropolit Sava Petrović.
Po blagoslovu patrijarha Pajsija Janjevca i mitropolita Dabrobosanskog Teodora, pri manastiru je 1615. osnovano bogoslovsko učilište.
Ono je radilo do 1647. kada su učenici i njihovi nastavnici monasi pred turskom najezdom morali pobeći najvećim delom u Zadar, a delom i u Sremske Karlovce.
Manastirska bratija se vratila u manastir 1650. godine, a bogoslovija je ponovo otvorena tek 1964. godine.
Manastir Krka broji vekove i bogateći svoju riznicu, u koju su prispevale brojne dragocenosti neprocenjive vrednosti ne samo iz srpskih krajeva nego i iz Jerusalima, Svete Gore, Venecije i carske Rusije.
Na primer, donet je epitrahilj svetog Save i Oktoih Božidara Vukovića, kao i knjige Vuka Stefanovića Karadžića i Dositeja Obradovića na kojima su oni, kao autori, ispisali svoju posvetu manastiru Krki.
Ovome svakako treba pribrojiti i paterik iz 1346. nazvan "bugarski" na čijim koricama piše: "Sija Knjiga manastira Vilendara".
U manastirskoj crkvi se čuvaju čestice nekolicine svetiteljskih moštiju kao što su sv. Trifuna, sv. Nikole, sv. Antipe, sv. Haralampija, sv. Vlasija i drugih.
Brojna su imena srpskih velikana koji su posećivali manastir Krku ili bili u čvrstoj vezi s njim.
Uz Dositeja Obradovića i Gerasima Zelića bili su to Simo Matavulj, Nikola Tesla, Mirko Korolija, Miloš Crnjanski, Vladan Desnica i drugi.
Pri samom kraju 20. veka u manastiru je radila i likovna kolonija, gde su svoj stvaralački trag ostavili brojni srpski umetnici.
Nakon poslednjeg rata devedesetih godina manastir je pokraden, ali ne bitnije, jer su ga hrvatske vlasti zaštitile od vandalizma.
Ta svetinja je zapustela od 1995. do 1998. godine, a bogoslovija je pri manastiru 1964. premeštena najprije na Divčibare kod Valjeva, a potom u Srbinje, nekadašnju Foču.
Bogoslovija je obnovljena nastojanjem episkopa Dalmatinskog Fotija 2001. godine.
U zapusteli manastir Krku krajem 1998. je najprije došao mladi monah Gerasim, postrižnik ovog manastira, a potom i otac Dositej i otac Mihailo. Sa njima je manastir "propojao" i postao opet kao što je i bio kroz vekove duhovno središte pravoslavnih Dalmatinaca.
U manastiru Krka nalazila se čitava galerija umetničkih portreta crkvenih velikodostojnika raspoređenih u manastirskoj trpezariji, salonu, riznici i drugim prostorijama.
Na portretima su predstavljeni uglavnom igumani i dalmatinski episkopi. Tu se nalazio portret arhimandrita Neofita Njeguša, rad Vlaha Bukovca iz 1884. godine.
Među ikonama ovog manastira bile su brojna dela kretskih, srpskih i ruskih ikonopisaca koji su pripadali vremenu od 16. do 20. veka.
Ikone su radovi znanih i neznanih ikonopisaca među kojima su radovi Georgija Mihalika, Spiridoma Roma, Vuka Sudarevica i drugih.
Ikone su ukrašene srebrnim okovima venecijanske izrade iz 1765. godine.
Predstavnici Odbora za dijasporu i Srbe u regionu Skupštine Srbije prisustvuju i danas centralnoj proslavi 400. godišnjice bogoslovije Sveta tri Jerarha.
Kako je najavila SPC, patrijarh Irinej će danas posetiti grad Kistanje, a u četvrtak Episkopski dvor isrpsku pravoslavnu crkvu Svetog Spasa u Šibeniku, kao i Crkvenu opštinu Split i nedovršeni hram Svetog Save u tom gradu.
Planirana je i poseta rimokatolickoj crkvi Svetog Duje, kao i susret patrijarha srpskog Irineja sa biskupom šibenskim Antom Ivasom i nadbiskupom splitskim Marinom Barišićem, kao i gradonačelnicima Šibenika i Splita, Željkom Burićem i Ivom Baldasarom.