Hiljade dokumenata, u kojima se detaljno opisuju sramotni zločini tokom posljednjih godina britanske imperije sistematski su uništavani da na bi pali u ruke narednih vlada, rezultati su zvanične analize.
Papiri i dokumenta koja su preživjela čišćenje tajno su prebačeni u Veliku Britaniju, gdje su bili sakriveni u arhivama Forin ofisa 50 godina, van domašaja istoričara i zvaničnika, piše danas "Gardijan".
Arhiva je izašla na svjetlo dana prošle godine, kada je grupa Kenijaca, zatvorena i mučena tokom pobune Mau Mau protiv kolonijalnih vlasti, dobila pravo da tuži britansku vladu.
Forin ofis obećao je da će objelodaniti 8.800 fajlova iz 37 bivših kolonija koji su čuvaju u dobro čuvanom cenru za komunikacije u Henslop parku u Bakingemšairu.
Istoričar, određen da nadgleda analizu i transfer dokumenata - Toni Badžer sa Kembridža rekao je da otkriće arhive stavlja Forin ofis u "sramotnu i skandaloznu poziciju".
"To dokumenti trebalo je da budu u javnim arhivama 80-tih godina prošlog vijeka. Znači, kasne", rekao je on.
Prvi dokumenti biće dostupni javnosti u Nacionalnom arhivu u Kjuu u Sariju.
Dokumentacija u Henslop parku uključuje mjesečne obavještajne izvještaje o "eliminaciji" neprijatelja kolonijalnih vlasti u Malaji 50-tih godina 20. vijeka, zatim potvrde da su ministri u Londonu znali za slučajeve mučenja i ubistava gerilaca pokreta Mau Mau u Keniji, uključujući slučaj muškarca koji je živ ispečen, kao i prisilno iseljavanje mještana ostrva Dijego Garsija u Indijskom okeanu.
Međutim, postoje dokazi u pisanoj formi da najosjetljiviji dokumenti kasne britanske kolonijalne ere nisu sakriveni, već jednostavno uništeni.
U tim dokumentima daju se instrucije za sistematsko uništenje 1961. godine nakon što Jan Mekleod, državni sekretar za kolonije, naložio da vlade kolonija nakon sticanja nezavisnosti ne treba da dobiju materijal koji bi "mogao da osramoti vladu Njenog veličanstva" kao i pripadnike policije, vojske, administracije i doušnika, što bi "moglo da kompromituje obavještajne izvore ili da bude neetički iskorišteno u novoj vladi".
Među uništenim dokumentima su i dokazi o zlostavljanju gerilaca Mau Mau u zatvorima britanskih vlasti, koji su mučeni i na kraju ubijeni, o 24 nenaoružana seljaka u Malaji koje su masakrirali vojnici - pripadnici Škotske garde 1948. godine, zatim veoma osjetljivi dokumenti koje su držale kolonijalne vlasti u Adenu, gdje je obavještajni korpus držao tajni centar za mučenje nekoliko godina 1960-tih, kao i dokumenti u Britanskoj Gvajani, koloniji čija je politika zavisila od vlada SAD i čiji je prvi lider nakon sticanja nezavisnosti zbačen u puču koji je organizovala CIA.
Čini se da dokumenti koji nisu uništeni držani u tajnosti ne samo da zaštite britansku reputaciju, već da zaštite vladu od eventualnih sudskih postupaka, međutim, ako mala grupa zatvorenika Mau Mau bude uspješna u svojoj zakonskoj inicijativi, očekuje se da će sličan potez slijediti hiljade ljudi.
Ovaj slučaj pažljivo prate i bivši gerilci Eoka, koje su 1950-tih zarobili Britanci na Kipru kao i mnogi drugi koji su zatvarani i ispitivani između 1946. i 1967. godine.
U dokumentima se vidi da je kolonijalnim zvaničnicima naloženo da razdvoje dokumentaciju koja će ostati u zemlji nakon sticanja nezavisnosti od one koja će biti predodređena za uništenje.
Zvaničnici su upozoreni da će biti procesuirani ako bilo koji dokument odnesu kući. Kako se nezavisnost približavala veliki sanduci sa dokumentima uklonjeni su iz kolonijalnih ministarstava u kancelarije guvernera, gdje su pohranjeni u nove sefove.
Date su jasne instrukcije da Afrikanci, u slučaju Kenije, ne smiju biti uključeni u ovo "čišćenje, osim službenika kenijske vlade, koji je britanski podanik evropskog porijekla".
Kada bi se neki važan dokument uklanjao iz arhive, stvaran je drugi lažni, koji su stavljali na njegovo mjesto. Ako to nije bilo praktično, dokumenti su uklanjani masovno.
(Srna)
