Srpska pravoslavna crkva danas obilježava Vozdviženje Časnog Krsta - Krstovdan, pomen na događaj kada je pronađen krst na kojem je raspet Isus Hristos.
Na današnji dan praznuju se dva događaja - pronalazak Časnog krsta i njegov povratak iz Persije u Jerusalim.
Krstovandan, koji u pravoslavnom kalendaru poznat i kao Vozdviženje (podizanje) Časnog krsta, slavi se još od prvih godina zvanične hrišćanske propovjedi.
Praznik je ustanovljen godinu dana poslije Prvog vaseljenskog sabora u Nikeji, koji je održan 326. godine. Slavi se uvijek 14. septembra po starojulijanskom (27. septembra po gregorijanskom i novojulijanskom) kalendaru.
Postoji i tzv. zimski Krstovdan, koji se slavi uoči Bogojavljenja i spada u nepokretne praznike.
NARODNI OBIĆAJI O KRSTOVDANU
Krstovdan je radostan praznik – na ovaj dan važi pravilo strogog posta, na hljebu i vodi. Vjernici na današnji dan uglavnom jedu hljeb i grožđe.
U nekim selima ovo je bila prilika za vašar, da zorom ljudi prodaju i kupuju stoku a od podneva da "vide i budu viđeni".
Stari je običaj da na ovaj dan stoka se premazuje katranom u znaku krsta da bi se zaštitila od bolesti.
U narodu se vjeruje da se na Krstovdan zmije povuku na počinak i da ih od tada više nema slobodno u prirodi.
U svim selima na ovaj dan isplaćuju se poljaki, ljudi koji čuvaju polja od Đurđevdana do Krstovdana i koji tjeraju ptice i naplaćuju globe od onih čija stoka pravi štete na tuđim njivama.
Na Krstovdan se kopaju i rupe za sađenje voćaka, kako bi im se grane što više razgranale.
U okolini Leskovca na ovaj dan ljudi su u crkvi osvještavali bosiljak, grožđe, žito i jabuke. Osveštani bosiljak držan je s ikonom i on je kasnije služio za razna isceljenja.
Za ljude rođene na ovaj dan vjeruje se da na svojim nejakim plećima nose sjenku Časnog krsta i da su zato pred Bogom posebno odgovorni za svoje postupke.
PRVO VOZDVIŽENIJE
Časni Krst je pronašla carica Jelena, majka cara Konstantina Velikog, kada je bila na poklonjenju Hristovom grobu u Jerusalimu.
Nakon što je preuzeo vlast nad cijelim Rimskim carstvom, car Konstantin Veliki želio je da obnovi hrišćanske svetinje u Svetoj zemlji.
Jedna od najvećih želja Svetog cara Konstantina i njegove majke, Svete carice Jelene, bila je da pronađu Časni Krst na kojem je bio raspet Isus Hristos.
Carica Jelena je nakon mnogo muke i truda uspjela da dozna gdje se nalazi Časni Krst i naredila je da se kopa zemlja.
Nakon izvjesnog vremena, u Venerinom hramu, kopači osjetiše divan miris iz zemlje, a nedugo zatim otkopaše i tri krsta, tablicu na kojoj je pisalo "Isus Nazarećanin, car Judejski" i klinove kojima je bio prikovan za Krst.
Ne mogavši da razaznaju na kojem je tačno krstu bio raspet Hristos, dosjete se da na mrtvaca, čija je pogrebna povorka prolazila, polože sva tri krsta.
Kada je Časni Krst dotakao tijelo mrtvaca, on je vaskrsao, a Krst je odnesen na Golgotu.
