Radna verzija dugoočekivanog Zakona o radu Republike Srpske koju je usvojila Vlada RS pojednostavljeno je otpuštanje radnika, neriješeno uvećanje plate za minuli rad...
Radna verzija dugoočekivanog Zakona o radu Republike Srpske koju je usvojila Vlada RS predviđa više od 20 situacija kada poslodavac može radniku bez komplikacija dati otkaz, ekskluzivno saznaje poslovni portal CAPITAL.ba.
U pažljivo skrivanoj radnoj verziji Zakona na kojoj su resorna ministarstva radila mjesecima, a koja je u posjedu CAPITAL-a, navodi se niz razloga zbog kojih poslodavac može raskinuti ugovor o radu. To su:
– ako radnik ne ostvaruje rezultate rada ili nema potrebna znanja i sposobnosti za obavljanje poslova na kojima radi;
– ako je pravnosnažno osuđen za krivično djelo na radu ili u vezi sa radom;
– ako usljed tehnoloških, ekonomskih ili organizacionih promjena prestane potreba za obavljanjem određenog posla ili dođe do smanjenja obima posla, a poslodavac ne može radniku obezbijediti drugi posao;
– ako odbije zaključenje aneksa ugovora.
– ako se ne vrati na rad kod poslodavca u roku od 5 dana od dana isteka roka mirovanja radnog odnosa.
Poslodavac može da otkaže ugovor o radu radniku koji svojom krivicom učini težu povredu radne obaveze, i to:
-odbije da izvršava svoje radne obaveze određene ugovorom o radu,
– izvrši krađu, namjerno uništenje, oštećenje ili nezakonito raspolaganje sredstvima poslodavca, kao i nanošenje štete trećim licima koju je poslodavac dužan naknaditi,
– zloupotrijebi položaj, sa materijalnim ili drugim štetnim posljedicama po poslodavca,
– oda poslovne ili službene tajne,
– namjerno onemogućava ili ometa druge radnike da izvršavaju svoje radne obaveze, čime se remeti proces rada kod poslodavca,
– nasilnički se ponaša prema poslodavcu, drugim radnicima i trećim licima za vrijeme rada,
– neopravdano izostane s posla u trajanju od tri dana u kalendarskoj godini,
– ako je dao netačne podatke koji su bili odlučujući za zasnivanje radnog odnosa;
– izvrši nasilje na osnovu pola, diskriminaciju, uznemiravanje i seksualno uznemiravanje drugi radnika ili mobing,
– ako učini drugu težu povredu radne obaveze utvrđenu opštim aktom, odnosno ugovorom o radu.
Poslodavac može da otkaže ugovor o radu radniku koji ne poštuje radnu disciplinu, i to:
– ako neopravdano odbije da obavlja poslove i izvršava naloge poslodavca u skladu sa zakonom;
– ako ne dostavi potvrdu o privremenoj spriječenosti za rad u smislu 120. Ovog zakona;
– ako zloupotrijebi pravo na odsustvo zbog privremene spriječenosti za rad;
– zbog dolaska na rad pod dejstvom alkohola ili drugih opojnih sredstava, odnosno upotrebe alkohola ili drugih opojnih sredstava u toku radnog vremena, koje ima ili može da ima uticaj na obavljanje posla;
– ako njegovo ponašanje predstavlja radnju izvršenja krivičnog djela učinjenog na radu i u vezi sa radom, nezavisno od toga da li je protiv zaposlenog pokrenut krivični postupak za krivično djelo;
– ako radnik koji radi na poslovima sa povećanim rizikom, na kojima je kao poseban uslov za rad utvrđena posebna zdravstvena sposobnost, odbije da bude podvrgnut ocjeni zdravstvene sposobnosti;
– ako ne poštuje radnu disciplinu propisanu aktom poslodavca, odnosno ako je njegovo ponašanje takvo da ne može da nastavi rad kod poslodavca.
Aneksi na ugovor o radu
Poslodavac može radniku da ponudi izmjenu sadržaja ugovora o radu:
a) radi premještaja na drugo radno mjesto i drugo mjesto rada kod istog poslodavca;
b) radi upućivanja na rad na odgovarajući posao kod drugog poslodavca;
c) ako je došlo do promjena u plati, novčanim naknadama i drugim primanjima radnika po osnovu rada,
d) u drugim slučajevima utvrđenim opštim aktom i ugovorom o radu.
(2) Odgovarajućim poslom u smislu stava 1. tačka b) ovog člana smatra se posao za čije se obavljanje zahtjeva ista vrsta i stepen stručne spreme koji su utvrđeni ugovorom o radu.
Razlozi za prestanak radnog odnosa
– istekom roka na koji je zasnovan,
– kad radnik navrši 65 godina života i najmanje 15 godina staža osiguranja,
– sporazumom između radnika i poslodavca,
– otkazom ugovora o radu od strane radnika ili poslodavca,
– odlukom nadležnog suda
– na zahtjev roditelja ili staratelja radnika mlađeg od 18 godina života;
– smrću radnika i
– u drugim slučajevima utvrđenim zakonom.
Minimalni godišnji odmor 20 dana
Predviđeno je da radnik ima pravo na godišnji odmor u trajanju utvrđenim opštim aktom i ugovorom o radu, a najmanje četiri radne sedmice, odnosno najmanje 20 radnih dana, godišnje
Otpremnina
Otpremnina se dobija i gubi u sljedećim slučajevima:
(1) Radnik koji je pretrpio povredu na radu, odnosno koji je obolio od
profesionalne bolesti, a kojem nakon završenog liječenja, oporavka i profesionalne
rehabilitacije, poslodavac ne može obezbjediti odgovarajuće poslove.
(2) Radnik koji je neopravdano odbio ponuđene poslove nema pravo na otpremninu u dvostrukom iznosu, već u jednostrukom.
Minuli rad ostaje?
Vlada je u radnoj verziji predvidjela dvije verzije za plaćanje minulog rada.
U prvoj verziji plata se uvećava 0,5% za svaku godinu radnog staža.
A druga alternativa je da se „u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu radnik ima pravo na uvećanje plate po osnovu radnog staža, otežanih uslova rada, prekovremenog rada, rada noću, rada praznikom i drugim danima u koje se po zakonu ne radi. Opštim aktom i ugovorom o radu mogu da se utvrde i drugi slučajevi u kojima radnik ima pravo na uvećanje plate, kao što je uvećanje plate po osnovu rada u smjenama, rad u otežanim uslovima i dr.“
Najniža plata
Najnižu platu u Republici utvrđuje Vlada Republike Srpske na prijedlog Ekonomsko-socijalnog savjeta u poslednjem kvartalu tekuće za narednu godinu. Ukoliko Ekonomsko-socijalni savjet ne utvrdi prijedlog, odluku o najnižoj plati donosi Vlada Republike Srpske, imajući u vidu kretanje plata, rast proizvodnje i životnog standarda u Republici.
Najniža plata se isplaćuje samo za puno radno vrijeme i prosječno ostvarene rezultate radnika u skladu sa aktima poslodavca.
Najniža plata se isplaćuje radniku samo kada je iznos plate radnika, obračunate u skladu sa ovim zakonom, opštim aktom ili ugovorom o radu, ispod iznosa najniže plate iz stava 1. ovog člana.
Najniža plata iz člana 127. ovog zakona ne može se utvrditi u iznosu manjem od 50% od prosječne plate isplaćene u Republici, u mjesecu koji prethodi početku isplate, a prema podacima Zavoda za statistiku Republike Srpske.
Mjere za povredu radnih obaveza i radne discipline
Za povrede radnih obaveza i radne discipline radniku se može izreći jedna od
sljedećih mjera:
a) pismeno upozorenje,
b) novčana kazna,
c) prestanak radnog odnosa.
Poslodavac može radniku za povredu radne obaveze ili nepoštovanje radne discipline, ako smatra da postoje olakšavajuće okolnosti ili da povreda radne obaveze, odnosno nepoštovanje radne discipline, nije takve prirode da zaposlenom treba da prestane radni odnos, umjesto otkaza ugovora o radu, izreći jednu od sljedećih mjera:
a) novčanu kaznu u visini do 20% osnovne plate radnika za mjesec u kome je novčana kazna izrečena, u trajanju do tri mjeseca, koja se izvršava obustavom od plate, na osnovu odluke poslodavca o izrečenoj mjeri;
b) pismeno upozorenje sa najavom otkaza ugovora o radu u kojem se navodi da će poslodavac radniku otkazati ugovor o radu bez ponovnog upozorenja, ako u narednom roku od šest mjeseci učini istu povredu radne obaveze ili nepoštovanje radne discipline.
Udaljenje radnika sa rada
(1) Ako je radnik zatečen u vršenju radnji za koje se osnovano sumnja da predstavljaju krivično djelo, težu povredu radne obaveze ili radnji koje ugrožavaju imovinu veće vrijednosti, poslodavac ga može udaljiti s rada i prije otkazivanja ugovora o radu.
(2) Udaljenje radnika sa rada može trajati najduže do tri mjeseca, u kojem roku je poslodavac dužan da odluči o odgovornosti radnika.
(3) Ako je protiv radnika pokrenut krivični postupak, udaljenje radnika traje do okončanja krivičnog postupka, ako poslodavac drukčije ne odluči.
Radna verzija Zakona o radu, koji su danas objavili pojedini mediji, nije materijal koji je upućen socijalnim partnerima, saopšteno je iz Ministarstva rada i boračko-invalidske zaštite Republike Srpske.
"Materijal, koji je upućen socijalnim partnerima, predstavlja radnu verziju Zakona i on je osnova za dalje pregovore", navedeno je u saopštenju.
Vlada Republike Srpske usvojila je na jučerašnjoj sjednici Radnu verziju zakona o radu, a ministar rada i boračko-invalidske zaštite Milenko Savanović najavio je na konferenciji za novinare da će Radna verzija zakona o radu danas biti upućena socijalnim partnerima.
