Kada su poslednji put Crvena zvezda i Partizan igrali zvanični fudbalski meč u decembru, ponajbolji igrači ova dva klupa Aleksandar Katai i Andrija Živković nisu bili ni rođeni...
"Po velikoj hladnoći i snegu…"
Bio je početak naslova novinskog izveštaja nakon prvog duela u istoriji Crvene zvezde i Partizana koji su "večiti" odigrali na Badnji dan 1947. godine. Zvezda je u uzbudljivom meču slavila 4:3, a premda je delovalo da će istorija hteti da će dva kluba još koji put igrati u zimskim uslovima, to se retko kad dešavalo. Makar kad su u pitanju prvi i poslednji mesec u godini…
Kalendar takmičenja u domaćem prvenstvu i vremenski uslovi koji dominiraju na ovim prostorima nisu dozvolili da se Partizan i Crvena zvezda često sastaju u mesecu rezervisanom za slavlje, poklone i dobro raspoloženje – decembru.
Dok neke druge lige koriste ovo vreme kako bi najjače utakmice stavili u ovaj termin, ali i maksimalno insistiraju na marketinškom potencijalu koji postoji u ovom mesecu, zanemaruju teške uslove za igru, navijači Crvene zvezde i Partizana punih 27 godina nisu gledali svoje pulene u poslednjem mesecu godine.
Za razliku od nekih prethodnih sezona, kada je u opticaju bio dvokružni sistem, jesenji deo predviđao je da svaki klub odigra po jednu utakmicu u prvenstvu, ali je ove sezone zbog većeg broja mečeva u ovom mesecu odigrano čak tri kola – ali bez "večitog derbija".
Postojala je šansa da se dugogodišnja "tradicija" razbije, ali žreb je kazao drugačije...
Za sedamdeset godina postojanja, dva kluba su se u zvaničnim mečevima u decembru sastala svega šest puta, po tri puta u domaćem šampionatu i tri puta u kup utakmicama.
Zanimljivo je i to da se "večiti" nisu sastajali u decembru od raspada Jugoslavije... Iako je Crvena zvezda uspešnija u međusobnim susretima sa večitim rivalom, Partizan je taj koji je odneo pobedu kada su decembarski susreti u pitanju. Neki dueli su ušli u istoriju, a predstavljamo vam ih hronološki.
CRVENA ZVEZDA - PARTIZAN 1:0, 17. DECEMBAR 1950.
Crvena zvezda: Mrkušić, Tadić, Zvekanović, Palfi, Đurđević, Đajić, Jezerkić, Mitić, Tomašević, Ognjanov, Vukosavljević. Trener: Tomašević.
Partizan: Šoštarić, Kolaković, Atanacković, Jakovetić, Jovanović, Drenovac, Valok, Čajkovski, Bobek, Pajević, Mihailović. Trener: Špic.
Prvi "večiti derbi" odigran u decembru desio se davne 1950. godine, a baš tada su Crvena zvezda i Partizan prebacili "magičnu cifru" od deset zvaničnih derbija. Ovo je bio njihov četvrti susret u Kupu – Kupu Maršala Tita. Crveno-beli su godinama unazad bili fantastični u ovom takmičenju, a sistem je bio takav da se igrala samo jedna utakmica.
I ne samo to, Prvenstvo i Kup su se igrali u jednoj kalendarskoj godini...
"Večiti" su do polufinala stigli ubedljivo, pa je tako Zvezda izbacila Željezničar iz Ljubljane, Metalac iz Zagreba, Odred iz Ljubljane i Tekstilac iz Varaždina, dok je Partizan u svom pohodu bio bolji od 6. oktobra iz Kikinde, Kvarnera (posle promenenjo ime u Rijeka), Proletera iz Osijeka i beogradskog BSK-a.
Duel zakazan za sredinu decembra značio je i teške uslove za igru, a crveno-beli su pred više od 40 hiljada gledalaca na stadionu JNA pobedili Partizan golom Ognjanova. Mreže su mirovale u prvom poluvremenu, ali je Tihomir Bata Ognjanov savladao Franju Šoštarića za minimalnu pobedu.
Prvenstvo je uveliko bilo završeno, pa su timovi sve snage preusmerili na Kup, a treću godinu zaredom on je pripao Crvenoj zvezdi, pošto su u revanšu 31. decembra (!) savladali zagrebački Dinamo rezultatom 3:0.
CRVENA ZVEZDA - PARTIZAN 1:7, 6. DECEMBAR 1953.
Partizan: Stojanović, Lazarević, Čolić, Čajkovski, Jovanović, Pajević, Herceg, Milutinović, Bobek, Mihailović, Zebec. Trener: Ćirić
C. zvezda: Krivokuća, Stanković, Zeković, Cokić, Spajić, Zlatković, Rudinski, Mitić, K. Tomašević, Kostić, Veselinov. Trener: Ralić
"Katastrofa Crvene zvezde" – bio je naslov u jednom od domaćih štampanih medija nakon ove lude utakmice.
Prvi put kada su se "večiti" sastali u domaćem šampionatu u decembru, bilo je zaista burno i ostaće dugo upamćeno. Do dana današnjeg ovaj meč je ostao zabeležen kao najubedljivija pobeda u "večitim derbijima", a mlađi navijači ova dva kluba sigurno znaju za čuvenu fotografiju semafora sa ove utakmice.
Kako je Crvena zvezda izgubila tako ubedljivo? Zapravo su vrlo dobro počeli meč... Zvezda je krenula ofanzivno, ali je Partizan posle kornera poveo golom Stjepana Bobeka. Međutim, preko Tomaševića osam minuta kasnije Zvezda dolazi do izjednačenja, a krajem poluvremena počinje potpuni lom.
U periodu od 40. do 50. minuta utakmice Partizan je postigao čak četiri gola. Po dva u svakom od poluvremena, a precizni su bili Zebec, Herceg i Mihailović dva puta. Već neverovatnu prednost samo su povećavali do kraja, pa su Herceg i Zebec pogodili po još jednom u 65. i 66. minutu.
Ono što je posebno zanimljivo u vezi ove utakmice i uopšte ovog prvenstva 1953/54 godine je to da je Zvezda na kraju imala najbolju odbranu u ligi (!?). Sem ovih sedam golova u mreži, golmani su loptu iz mreže vadili još samo 15 puta. Partizan je imao prvi napad šampionata (77 golova, Bobek 21), ali je ipak za pobedu bio slabiji od Dinama iz Zagreba koji je te godine slavio titulu.
CRVENA ZVEZDA - PARTIZAN 2:2, 2. DECEMBAR 1959.
C. zvezda: Beara, Durković, Stojanović, Tasić, Spajić, V. Popović, Stipić, Maravić, I. Popović, Zebec, Kostić. Trener: Pavić
Partizan: Šoškić, Sombolac, Jusufi, Mitić, Kranjčič, Vasović, Z. Čebinac, Vukelić, Kovačević, Galić, S. Čebinac. Trener: Špic
Svakako najmanje takmičarski važna utakmica ova dva tima odigrala se 1959. godine. Početkom decembra "večiti" su se sastali u šesnaestini finala Kup, a i tada je praksa bila da se igra samo jedna utakmica.
Zvezda je čak dva puta vodila u ovoj utakmici, ali je prvo rani gol Zebeca poništio Kaloperović u 53. minutu, pa se krenulo u produžetke. Nije dugo trebalo Bori Kostiću da postigne gol (najbolji strelac Zvezde u derbijima), ali je samo pet minuta pre kraja utakmice penale za crno-bele izborio Kovačević.
Zvezda je povela preko Kostića, a onda je Kaloperović promašio penal. Međutim, "vratio" mu je u sledećoj seriji Stojanović. Pogađali su potom redom Mitić (Partizan), Maravić (C. zvezda) i Vukelić (Partizan), da bi Tasić promašio penal koji će se ispostaviti kao ključan...
Pobedu Partizanu je u finalnoj seriji golom doneo golman Milutin Šoškić...
PARTIZAN - CRVENA ZVEZDA 1:2, 5. DECEMBAR 1965.
Partizan: Šoškić, Jusufi, Damjanović, Bečejac, Rašović, Vasović, Bajić, Kovačević, Hasanagić, Pirmajer, Vislavski. Trener: Gegić
C. zvezda: Krivokuća, Milićević, Jevtić, Vratnjan, Durković, Bekić, Džajić, Škrbić, Milošević, Šekularac, Kostić. Trener: Toplak
Ovaj derbi nije imao najviše golova, najviše gledalaca ili je bio od presudne važnosti za titulu prvaka, ali je to bio prvi "večiti derbi" koji je moglo da vidi više ljudi nego što je to kapacitet stadiona.
Tada se te 1965. godine dogodio i prvi televizijski prenos utakmice Crvene zvezde i Partizana.
Za razliku od prethodnih mečeva o kojima smo govorili, ovaj se igrao na stadionu Crvene zvezde i napravljen je samo dve godine pre ove utakmice. Pred 55 hiljada gledalaca Zvezda je pobedila 2:1, a strelci su bili Milošević u 12. i Džajić u 58. minutu, dok je počasni pogodak za Partizan postigao Pirmajer u 69. minutu igre.
Bez obzira na to što je u pitanju bio prvi direktni tv prenos jedne utakmice, video zapis sa ovog meča nije bilo moguće pronaći...
Te sezone su "večiti" igrali vrlo loše u prvenstvu, pa je Crvena zvezda bila tek petoplasirana, a Partizan je sezonu završio na 11. poziciji sa negativnom gol razlikom. Šampion je bila novosadska Vojvodina kojoj je to bila prva titula u istoriji.
Međutim, Partizan tu sezonu neće pamtiti po igrama u domaćem šampionatu, nego u Evropi. Baš te sezone (1965/66) crno-beli su stigli do finala Kupa šampiona gde su u finalu posle preokreta poraženi od Real Madrida.
PARTIZAN - CRVENA ZVEZDA 3:1, 7. DECEMBAR 1980.
Partizan: Zalad, Mašić, Babić, Živković, Stojković, Kaličanin, Trifunović, Klinčarski, Vukotić, Ješić, Varga. Trener: Kaloperović
C. zvezda: Ljukovčan, Jelikić, Krmpotić, B. Đurovski, Rajković, Jurišić, Šestić, Blagojević, Borovnica, Janjanin, Repčić. Trener: Stanković
Sva tri puta kada bi se u prvenstvu u mesecu decembru sastajali Crvena zvezda i Partizan – igralo se u nedelju. Tako je bilo i 1980. godine u derbiju koji je pripao Partizanu rezultatom 3:1. Nakon dvogodišnjeg posta bez pobede crno-beli su pre svega zbog sjajne igre Momčila Moce Vukotića upisali ubedljivu pobedu.
Već u 21. minutu Trifunović je doneo vođstvo, a duplirao ga je pola sata kasnije Zvonko Varga. Ono što će se pak najviše pamtiti sa ove utakmice je gol Moce Vukotića u 88. minutu. Dobio je pas u prostor, umakao svojim čuvarima iz prve, a onda izlomio golmana Ljukovčana i poslao loptu u praznu mrežu.
Poraz Crvene zvezde je ublažio Repčić u poslednjim trenucima meča...
Prva fudbalska sezona koja je odigrana posle smrti Josipa Broza Tita pripala je tada Crvenoj zvezdi, koja je osim od Partizana upisala još samo 4 poraza, a titulu su proslavili baš u poslednjem kolu protiv "večitog" rivala kada je Repčić u finišu pogodio za 14. remi u sezoni. Partizan je sezonu završio na osmom mestu.
CRVENA ZVEZDA PARTIZAN 1:1, 21. DECEMBAR 1988.
C. zvezda: Stojanović, Najdoski, Vasilijević, Dimitrijević, Đurovski, Ivanović, Bešić, Komadina, Bursać, Stojković, Stošić. Trener: Stanković
Partizan: Omerović, Sredojević, Bajović, Vermezović, Spasić, Brnović, Đorđević, Klinčarski, Đukić, Vokri, Vučićević. Trener: Vukotić
Poslednji duel Crvene zvezde i Partizana u decembru bio je još 1988. godine. Koliko je to daleko govori i podatak da je od strelaca sa prethodnog derbija u septembru ove godine u to vreme bio rođen samo Ugo Vijeira, odnosno imao je svega pet meseci kada se to desilo, dok ni Aleksandar Katai ni Alen Stevanović nisu bili rođeni…
To je bila "uzvratna" utakmica Kupa, a nakon novembarske pobede Partizana u prvom meču četvrtfinala na stadionu JNA (2:1), na stadionu Crvene zvezde je domaći tim poveo preko Vlade Stošića nakon sat vremena igre, ali je plasman u polufinale Partizanu doneo Fadilj Vokri u 81. minutu utakmice.
Kup je u to vreme bio vrlo važan za Partizan pošto su te 1989. godine uspeli da ga osvoje prvi put posle 32 godine pauze, a u jednoj od najzanimljivijih finala koje se igralo u ovom takmičenju Partizan je pobedio Velež sa čak 6:1.
(Milutin Vujičić - MONDO)