Zločin paravojnih muslimanskih naoružanih formacija nad pripadnicima JNA 2. i 3. maja 1992. godine u Dobrovoljačkoj ulici jedan je od prvih i najkrvavijih zločina nad Srbima u proteklom odbrambeno-otadžbinskom ratu.
Napad muslimanskih paravojnih falangi na kolonu pripadnika JNA 2. i 3. maja 1992. godine u Dobrovoljačkoj ulici u Sarajevu najgori je zločin nad nevinim mladim ljudima, koji ni nakon 27 godina nije dobio sudski epilog.
Zločin nad nedužnim vojnicima, oficirima i građanskim licima na službi u JNA, tokom dogovorenog mirnog povlačenja iz Sarajeva, počinili su pripadnici takozvane Armije RBiH, Teritorijalne odbrane tadašnje RBiH i, posebno, paravojnih muslimanskih falangi kojima su komandovali osvjedočeni predratni kriminalci, siledžije i šljam sarajevskog podzemlja.
Ni nakon 27 godina od krvavog zločina zloglasnih paravojnih muslimanskih naoružanih formacija nad pripadnicima JNA 2. i 3. maja 1992. godine u Dobrovoljačkoj ulici u Sarajevu porodice žrtava nisu dobile odgovore na pitanja ko je naredio, a ko poubijao nedužne mladiće, kao i zašto niko nije odgovarao za njihovu smrt.
Politički predstavnici institucija Republike Srpske godinama naglašavaju da su glavni krivci za tragične događaje u Dobrovoljačkoj ulici članovi političkog vrha tadašnje Republike BiH, ali i paravojne muslimanske jedinice u Sarajevu, poput Zelenih beretki i drugih.
Pri tome, opšti je stav iz Republike Srpske, Tužilaštvo BiH, koje je pod snažnim pritiskom i uticajem međunarodne zajednice i bošnjačke političke elite, takođe, snosi veliku odgovornost jer je predmet "Dobrovoljačka ulica" totalno zanemarilo i ignorisalo sve ove godine.
Zločin u Dobrovoljačkoj još nema sudski epilog, a tadašnji međunarodni tužilac u Tužilaštvu BiH Džud Romano početkom 2012. godine donio je odluku o obustavi istrage protiv 14 lica, smatrajući da nisu učinili krivična djela za koja se terete.
Advokat Milan Romanić, u ime oštećenih porodica Bogdane Tomović i Gordane Gvozdenović, još od 25. januara 2012. godine podnosio je prigovore Kancelariji Glavnog tužioca Tužilaštva BiH, povodom obavještenja Tužilaštva BiH od 23. januara te godine da se istraga u predmetu "Dobrovoljačka" obustavlja.
"Porodice oštećenih, a i cijela javnost Republike Srpske, kao i svaki dobronamjerni građanin BiH zna zašto se toliko enormno odugovlači sa rješavanjem ovih prigovora. To je zato da bi se zaštitio krivične odgovornosti prvoosumnjičeni Ejup Ganić... Ili mislite da još nije sazrelo vrijeme za njihovo rješevanje i da majke poginulih mogu još čekati, dok i one same ne umru ili imate plan da i ovaj predmet podijelite u više manjih predmeta i delegirate ih nižim tužilaštvima, kao što ste uradili u predmetu `Tuzlanska kolona`", navodio je Romanić u svojim urgencijama prema Tužilaštvu BiH.
NAPADOM NA KOLONU RUKOVODIO GANIĆ
Napadom na kolonu JNA u Dobrovoljačkoj, koja se početkom maja 1992. mirno povlačila iz Sarajeva prema sporazumu i uz garanciju mirovnih snaga UN na čelu sa generalom Luisom Mekenzijem, rukovodili su tadašnji član Predsjedništva BiH Ejup Ganić i rukovodstvo tadašnje Republike BiH.
U istragama ovog zločina najčešće pominjana imena bila: Ejup Ganić, Jovan Divjak, Jusuf Pušina, Hasan Efendić, Zaim Backović Zagi, Dragan Vikić, Jovica Berović, Emin Švrakić, Damir Dolan, Jusuf Kecman, Ibrahim Hodžić, DŽevad Topić zvani Topa, Fikret Muslimović, Rešad Jusupović, kao i neizostavni Ismet Bajramović Ćelo.
Iako je za bezbjednost vojnika garantovao tadašnji predsjednik Predsjedništva BiH Alija Izetbegović, kolona JNA nije bezbjedno izašla iz Sarajeva, već je prekinuta i napadnuta.
BILANS KRVAVOG PIRA - 42 UBIJENA VOJNIKA I CIVILA
Za samo nekoliko dana mučki su ubijena 42 pripadnika JNA, 71 je ranjen, dok ih je 207 zarobljeno.
Prvi napad je izvršen 2. maja napadom na Dom JNA, a sve kasarne JNA u ovom gradu bile su blokirane i pod opsadom muslimanskih paravojnih snaga, koje su im isključili struju, vodu i telefone.
Bilans krvavog pira iznosi 42 ubijena vojnika i civila, i to u Domu JNA jedan, Radničkom univerzitetu "Đuro Đaković" tri, na Skenderiji 14, Dobrovoljačkoj ulici devet i na drugim lokacijama u Sarajevu 13.
Prema nacionalnom sastavu, ubijena su 32 Srbina, šest Hrvata, dva muslimana i dva Albanca, od toga 10 oficira, 28 vojnika i četiri građanska lica koji su radila u JNA.
Struktura ranjenih izgleda ovako: Dom JNA 26, Radnički univerzitet tri, Skenderija tri, Komanda Druge vojne oblasti 30, Dobrovoljačka ulica šest, na drugim lokacijama 26, dakle tada je ranjeno 71 vojno lice, od toga 10 oficira, četiri građanska lica i 28 vojnika JNA.
TUŽILAŠTVU BiH DOSTAVLJENI BROJNI DOKAZI
U svim dosadašnjim izvještajima Tužilaštvu BiH, MUP Republike Srpske je navodio da napadi 2. i 3. maja 1992. godine na objekte i pripadnike JNA, a posebno u Dobrovoljačkoj ulici u Sarajevu predstavljaju krivično djelo ratnog zločina protiv civilnog stanovništva, ranjenih i bolesnih, ratnih zarobljenika, protivpravnog ubijanja i ranjavanja neprijatelja, kao i povrede zakona i običaja rata, koji je potom prerastao u bezočni, nehumani i planirani atak muslimanskih paravojnih jedinica na članove porodica vojnika, oficira i građanskih lica u bivšoj JNA.
Prema saznanjima i dokazima kojima raspolaže MUP Srpske, nakon stravičnog zločina počinjenog 2. i 3. maja 1992. godine nad pripadnicima JNA u Sarajevu, pripadnici Zelenih beretki, Patriotske lige, Bisera i drugih ozloglašenih paravojnih muslimanskih jedinica otpočeli su progon njihovih porodica, tako što su im djecu i supruge nasilno otimali iz sarajevskih stanova, da bi ih potom ucjenjivali i razmjenjivali s ciljem stvaranja atmosfere straha i panike među Srbima početkom rata u Sarajevu.
Obimne istražne radnje MUP-a Srpske rezultovale su Izvještajem od 45 stranica, a u 122 priloga uz izvještaj Tužilaštvu dostavljeno je 117 dokumenata sa oko 470 stranica, tri fono zapisa - audio kasete, dva kompakt diska sa presretnutim razgovorima i dva video zapisa, koji dokazuju postojanje navedenih krivičnih djela i neposredno učešće pomenutih osumnjičenih lica, a posebno generala Jovana Divjaka u njihovom izvršavanju.
PRVO BLOKADA, PA NAPAD
Dana 2. maja 1992. godine oko 11.30 časova, oko 200 pripadnika jedinica teritorijalne odbrane takozvane RBiH i Zelenih beretki, među kojima su bili Sakib Puška, Jusuf Juka Prazina, Emin Švrakić i drugi, kao i jedinica kojima je komandovao sarajevski kriminalac Ismet Bajramović Ćelo, držali su u blokadi, a potom izvršili i napad na Dom JNA u Sarajevu, otvarajući vatru iz cjelokupnog raspoloživog naoružanja.
Tada je jedan od naoružanih pripadnika paravojnih muslimanskih jedinica, pucanjem iz vatrenog oružja, ranio u grudi i ruke načelnika Doma JNA potpukovnika Bogoja Božinovskog, a u istom napadu ubijen i portir Doma DŽevad Bidžo.
Tom prilikom bilo je zarobljeno 10 pripadnika JNA i građanskih lica na službi u JNA, i to potpukovnik Božinovski, vojnik Ducan, poslovođa restorana Dragoslav Mitrović, zatim građanska lica Selver Švraka, Đorđe Sokolović, Todor Sokolović, kuvar Mustafa Čaušević, konobarica Munira Buga, radnica Milka Šuša i domaćin Doma Petar Stanišić.
Komandant Druge armije JNA general Milutin Kukanjac uputio je pukovnika Šuputa sa 40 ljudi sa naredbom da odblokiraju opkoljene vojnike, međutim, oni upadaju u zasjedu i tom prilikom ubijeno je šest pripadnika vojske i uništen jedan transporter.
Ostali vojnici ostali su opkoljeni i, kasnije, zajedno sa osobljem Doma JNA zarobljeni.
Prema svjedočenjima nekih od žrtava zločina u Dobrovoljačkoj, 3. maja oko 8.00 časova odlučeno je da komandant Druge armije i vojne kolone JNA general Kukanjac napusti Komandu, međutim, vojska i oficiri to nisu dozvolili.
PREKRŠEN DOGOVOR
Oko 13.00 časova u razgovoru između kanadskog generala Luisa Mekenzija /prvi komandant UNPROFOR-a u BiH/ i generala Kukanjca dogovorena je razmjena, muslimanskog lidera Alije Izetbegovića, za izvlačenje vojske i oficira iz Komande na Bistriku ka Lukavici.
Razmjena je dogovorena za 15.00 časova.
Međutim, u Komandu dolazi lično Izetbegović sa kćerkom Sabinom i pratnjom u kojoj su bili Zlatko Lagumdžija, Jusuf Pušina i još neki iz Izetbegovićevog vrha.
Prema ranijem iskazu jednog od učesnika kolone Marinka Milidraga, "uz lažni blagoslov i lažna obećanja Alije Izetbegovića da će konvoj biti bezbedan", vojska je napustila kasarnu u 18.00 časova.
Na čelu kolone, koja je brojala oko 40 vozila sa oko 300 ljudi, bili su general Mekenzi, general Kukanjac i Jusuf Pušina.
Dolaskom kolone u Dobrovoljačku ulicu u blizini Miljacke otvorena je vatra na kolonu.
"Pucali su na nas sa svih strana. Sa krovova, prozora", rekao je Milidrag.
On je dodao da je vatra otvorena iz streljačkog naoružanja, a korištene su i tromblonske mine. "Pucano je i na obilježeno sanitetsko vozilo u kojem je poginuo primarijus doktor pukovnik Radulović. Ubijen je i pukovnik Mihajlović, oficir bezbednosti, koji je u penziju otišao dan ranije. Pripadnici Zelenih beretki i Patriotske lige izvlačili su oficire iz vozila i hladnokrvno ih ubijali", svjedočio je Milidrag u jednom od svojih ranijih iskaza.