Dominik Dvajer, australijski predstavnik tima Svjetske zdravstvene organizacije (SZO), koji je u Vuhanu istraživao pojavu korona virusa u Kini, vratio se u Sidnej odakle je za medije govorio o njihovim saznanjima o porijeklu pandemije.
Naučnici su se susreli sa čovjekom koji je 8. decembra 2019. godine bio prvi potvrđeni slučaj kovida-19. Od tada se potpuno oporavio. Upoznali su ljekare koji su radili u bolnicama u Vuhanu na liječenju ranih slučajeva infekcije i saznali su šta se dogodilo njima i njihovim kolegama.
Bili su svjedoci uticaja kovida-19 na mnoge pojedince i zajednicu u prvom svjetskom žarištu korone koje se protiv pošasti borilo kada svijet nije znao mnogo o virusu - kako se širi, kako se liječi ili kakve posljedice ostavlja na organizam.
Razgovarali su sa kineskim kolegama - naučnicima, epidemiolozima, ljekarima - tokom četiri nedjelje koliko je misija SZO bila u Kini.
Dvajer i njegove kolege su saopštile šta su saznali o porijeklu virusa SARS-CoV-2:
Najvjerovatnije životinjskog porijekla
"Upravo u Vuhanu, u centralnoj Kini, virus koji se danas naziva SARS-CoV-2 pojavio se u decembru 2019. godine. Naša istraga je zaključila da je virus najvjerovatnije životinjskog porijekla. Vjerovatno je prešao na ljude od slijepih miševa, preko zasad nepoznate posredničke životinje, na nepoznatom mjestu. Takve 'zoonotske' bolesti i ranije su pokretale pandemije", naveo je Dvajer.
Naučnici i dalje rade na utvrđivanju tačnog lanca događaja koji su doveli do trenutne pandemije. Uzorci uzeti sa slijepih miševa u provinciji Hubej i divljih životinja širom Kine do danas nisu pokazali prisustvo SARS-CoV-2.
Istraživači su posjetili sada zatvorenu "vlažnu pijacu" u Vuhanu koja je u prvim danima pandemije bila okrivljena za širenje virusa. Neke tezge na pijaci prodavale su divlje životinje i njihove proizvode. Takođe postoje dokazi da su neke divlje životinje podložne SARS-CoV-2, međutim, nijedan životinjski proizvod testiran nakon zatvaranja marketa nije bio pozitivan na ovaj virus.
"Takođe znamo da nisu svi od 174 prvih slučajeva kovida-19 posjetili pijacu, uključujući prvog čovjeka kojem je postavljena dijagnoza", ističe se.
Međutim, kada su posjetili zatvorenu pijacu, vidjeli su koliko je lako zaraza tamo mogla da se širi. Kada je bila otvorena, dnevno bi je posjetilo oko 10.000 ljudi.
Takođe postoje genetski dokazi generisani tokom misije da je tamo postojao klaster. Virusne sekvence prikupljene od nekoliko ljudi koji su posjetili pijacu bile su identične, što ukazuje na prenosni klaster. Međutim, postojala je određena raznolikost u drugim virusnim sekvencama, što podrazumijeva druge nepoznate lance prenosa.
Rezime studije praćenja do prvog zajedničkog pretka raznih sekvenci SARS-CoV-2 procijenio je da je početak pandemije bio između sredine novembra i početka decembra. Postoje i publikacije koje sugerišu da je SARS-CoV-2 bio prisutan u brojnim zemljama prije prvog slučaja u Vuhanu, mada je za njih potrebna potvrda.
Zaključak je da je pijaca u Vuhanu prije bila prvo mjesto većeg širenja virusa, nego "nulta tačka". Zato naučnici moraju da potraže porijeklo virusa na nekom drugom mjestu.
Nastao u laboratoriji?
Politički najosjetljivija opcija koju su naučnici razmatrali je da je virus "pobjegao iz laboratorije". Zaključili su da je ovo krajnje malo vjerovatna opcija.
Posjetili su Institut za virusologiju u Vuhanu, koji je impresivan istraživački objekat i, kako kaže Dvajer, čini se da dobro radi uz brigu o zdravlju zaposlenih.
Naučnici SZO su razgovarali sa tamošnjim kolegama. Čuli su da su uzorci krvi naučnika koji se rutinski uzimaju i čuvaju testirani na koronu. Nisu pronađeni dokazi prisustvu antitijela. Pogledali su i njihove revizije biološke sigurnosti i nisu našli bilo kakve propuste.
Pogledali su virus najbliži SARS-CoV-2 na kojem su radili - virus RaTG13 - koji je otkriven u pećinama na jugu Kine, gdje su neki rudari umrli sedam godina ranije.
Ali sve što su kineski naučnici imali je genetska sekvenca za ovog virusa, nisu uspjeli da ga uzgajaju u kulturi. Iako je moguće da virus "pobjegne" iz laboratorije, to se ekstremno rijetko dešava. Dakle, zaključili su da je krajnje malo vjerovatno da se to dogodilo u Vuhanu.
U timu bilo više od 30 stručnjaka
Misija je bila zajednička vježba SZO i kineske zdravstvene komisije. Ukupno je bilo 17 kineskih i 10 međunarodnih stručnjaka, plus sedam drugih stručnjaka i pomoćnog osoblja iz različitih agencija. Razmotrili su kliničku epidemiologiju (kako se korona širi među ljudima), molekularnu epidemiologiju (genetski sastav virusa i njegovo širenje) i ulogu životinja i životne sredine.
Samo grupa za kliničku epidemiologiju pregledala je 76.000 kineskih zapisa iz više od 200 institucija u potrazi za bilo čim što je moglo da liči na kovid-19 - poput bolesti sličnih gripu, upale pluća i drugih respiratornih bolesti. Nisu pronašli jasne dokaze o značajnom prometu korone u Vuhanu tokom drugog dijela 2019. godine, prije prvog slučaja.
Šta su sljedeći koraci?
Misija u Kini bila je samo prva faza. Zvanični izvještaj treba da bude objavljen u narednim nedjeljama. Istražitelji će takođe potražiti dalje podatke kako bi istražili dokaze da je virus cirkulisao u Evropi tokom 2019. Takođe će nastaviti da testiraju divlje životinje i druge životinje u regionu na prisustvo virusa.
Bez obzira na porijeklo virusa, pojedinačni slučajevi nalaze se ispred epidemioloških podataka, sekvenci i brojeva. Dugoročni fizički i psihološki efekti tragedije i anksioznosti osjetiće se u Vuhanu, ali i na drugim mjestima u decenijama koje dolaze.
(Mondo/Gardijan)