Svečanost dodjele Nobelovih nagrada protekla u znaku sjećanja na Nelsona Mandelu.
Ovogodišnji dobitnici Nobelovih nagrada za književnost, medicinu, hemiju, fiziku i ekonomiju preuzeli su svoja priznanja večeras na svečanosti u Stokholmu koja je protekla u znaku sjećanja na Nelsona Mandelu.
Mandela je prije dvadeset godina zajedno sa južnoafričkim predsjednikom F. V. de Klerkom primio Nobelovu nagradu za mir.
"Nelson Mandela je bio otjelotvorenje borbe za slobodu, demokratiju i humanizam, i bio jedan od najvećih državnika našeg doba", izjavio je Karl-Henrik Heldin, predsjednik upravnog odbora Nobelove fondacije.
Švedski kralj Karl XVI Gustav uručio je nagrade laureatima.
Dobitnica Nobelove nagrade za književnost, 82-godišnja Kanađanka Alis Manro, odbila je poziv da prisustvuje svečanosti zbog zdravstvenih razloga, te je nagradu u njeno ime preuzela njena kćerka Dženi.
Manro, koja je nagrađena za kratke priče, poslala je video poruku u kojoj navodi da svojim pričama ne želi da politizuje već da podstakne emocije, dodajući da "svaki život, svako okruženje može biti interesantno".
Trojici američkih naučnika - Robertu Šileru, Judžinu Fami i Larsu Peteru Hansenu uručen je Nobel za ekonomiju za istraživanje finansijskih tržišta.
Još jedan trio američkih naučnika - Džejms Rotman, Rendi Šekman i Tomas Sidhof, podijelio je nagradu za medicinu za objašnjenje prenosa materijala važnog za funkcionisanje mozga, hormona i imunološkog sistema na ćelijskom nivou.
Nagrada za hemiju predate je u ruke Martinu Karplusu, Amerikancu austrijskog porijekla, Majklu Levitu, Amerikancu britanskog porijekla i Arijehu Varšelu, Amerikancu izraelskog porekla za razvoj višeskalnih modela u kompleksnim hemijskim sistemima.
Britanac Piter Higs i Belgijanac Fransoa Engler primili su Nobelovu nagradu za fiziku za formulisanje mehanizma koji objašnjava porijeklo masa fundamentalnih čestica u prirodi.
Nobelova nagrada se sastoji od zlatne medalje, diplome i čeka na osam miliona švedskih kruna (1,22 miliona dolara).
Obraćajući se prisutnima na ceremoniji, koja se tradicionalno održava u Koncertnoj dvorani Stokholma na godišnjicu smrti osnivača prestižnih priznanja, Alfreda Nobela (1833-1896), Hedlin je posebno istakao značaj nauke i istraživanja u vrijeme krize.
"Kao posljedica ekonomskih problema s kojima se danas svijet suočava, mnoge zemlje su odlučile da smanje podrušku istraživanju", naveo je on.
"To je žalosno. Danas je više nego ikada potrebno da se nastavi pa čak i poveća podrška istraživanju", napomenuo je Hedlin.
Nakon uručenja nagrada, laureatima je priređen banket u prisustvu kraljevske porodice i 1.300 zvanica.
Incident ispred Stokholmske dvorane
Nešto prije početka ceremonije, četiri gola muškarca pokušala su da probiju policijski kordon ispred Stokholmske dvorane kako bi skrenuli pažnju na kineskog disidenta i Nobelovca Lijua Siaobaoa koji je sa nalazi u zatvoru u Kini.
Policija je saopštila da su sva četvorica, čija nacionalnost nije poznata, uhapšena zbog remećenja reda i mira.
Nešto ranije u toku današnjeg dana u norveškoj prijestonici Oslo uručena je Nobelova nagrada za mir Organizaciji za zabranu hemijskog naoružanja, sa sjedištem u Hagu.
Najstariji ovogodišnji dobitnik je fizičar Piter Higs sa 84 godine. Najmlađi je dobitnik iz oblasti medicine, 57-godišnji Tomas Sudhof. Najstariji dobitnik u istoriji Nobelove nagrade je Leonid Hurvic koji je sa 90 godina dobio nagradu za ekonomiju. Najmlađi je bio Lorens Brag koji je 1915. sa 25 godina dobio nagradu za fiziku.
Od 1901. uručene su 94 Nobelove nagrade. Nijedna nagrada nije dodijeljena 19 puta, uključujući vrijeme Prvog i Drugog svjetskog rata.
Organizacija za zabranu širenja hemijskog oružja je 25 organizacija koja je dobila Nobelovu nagradu.
Koncertnu halu u Stokholmu, gdje su nagrade uručene, krasilo je 17.000 cvjetova - ruža, karanfila, hrizantema, lala, ali i jabuke i zimzeleno bilje. Većina cvijeća stiglo iz San Rema gdje je Alfred Nobel preminuo 10. decembra 1896.
Za 1.250 gostiju kuvala su 42 kuvara, a na banketu je radilo 260 ljudi.
Nobelov komitet 50 godina čuva u tajnosti ko je sve bio nominovan za nagrade tako da ćemo čekati do 2063. kako bi otkrili ko je, osim pobjednika, bio nominovan za ovogodišnje Nobelove nagrade.
(MONDO/Agencije, foto: Tanjug)