Ko je u "igri" za prve ljude EU

Belgijski premijer Herman Van Rompej jedan je od mogućih kandidata za mjesto predsjednika EU, sa velikim izgledima da bude izabran na tu funkciju, javljaju zapadnoevropski mediji.

Doskora je najčešće pominjani kandidat za predsjednika EU bio bivši britanski premijer Toni Bler, ali mnogi vjeruju da su njegove šanse znatno oslabljene poslije odbijanja francuskog premijera Nikole Sarkozija i njemačke kancelarke Angele Merkel da ga podrže.

Rompej, koji je premijer Belgije manje od godinu dana, kao skroman i odmjeren političar ima veće izglede od Blera da obezbjedi podršku među 27 članica EU, smatraju diplomate. "Diplomatski izvori sve više ukazuju da je najvjerovatniji kandidat za prvog predsjednika EU belgijski premijer Rompej", objavio je belgijski dnevnik "De Morgen", a prenosi Rojters. "Rompej je kao čovjek od kompromisa, popularan kandidat. On uživa poštovanje zbog svoje neupadljivosti i radne etike," naveo je list.

Prema agenciji Frans pres, nekoliko je kandidata za funkcije predsjednika i šefa diplomatije.

Na funkciji predsjednika EU mogli bi da se nađu sljedeći kandidati:

- Herman Van Rompej (62) - belgijski premijer iz flamanske hrišćansko-demokratske stranke. Nalazi se manje od godinu dana na čelu koalicione vlade, koja je uspjela da u velikoj mjeri vrati stabilnost zemlji koju su mjesecima potresali sukobi Flamanaca i frankofona, ali i posljedice ekonomske krize. Ta prednost međutim, za Rompija predstavlja i najveću manu, jer brojni belgijski zvaničnici strahuju da bi se njegovim odlaskom zemlja ponovo našla u krizi.

- Jan Peter Balkenende (53) - holandski premijer iz hrišćansko-demokratske stranke koji vodi koalicionu vladu. Njegovi protivnici podsjećaju da se on nalazio na čelu vlade u vrijeme kada su birači na referendumu 2005. odbacili sporazum o uređenju EU.

- Žan-Klod Junker (54) - premijer Luksemburga je umjereni desničar i i jedan od tvoraca sporazuma iz Mastrihta koji je doveo do stvaranja evro-zone. Kao predsjednik Foruma ministara finansija evro-zone kritikovan je što nije dovoljno brzo reagovao na finansijsku krizu. Britanci smatraju da je "pretjerani federalista".

- Volfgang Šisel (64) - bivši austrijski kancelar koji je u ime hrišćansko-demokarstek stranke bio na čelu vlade od 2000. do 2007. Ostao je u dobrim odnosima sa njemačkom kancelarkom Angelom Merkel. U Austriji mu neki zamjeraju da je u svoju vladu uveo ekstremne desničare Jerga Hajdera, što je izazvalo veliko negodovanje u EU.

- Pavo Tapio Liponen (68) - Socijal-demokrata i bivši premijer Finske. Često se pominje kao mogući kandidat kompromisa.

- Vaira Vike-Frejberga (71) - Bivša predsjednica Letonije, koja je dobila nadimak "gvozdena lejdi" jedina je žena među budućim kandidatima. Bezrezervno je podržavala rat u Iraku.

- Džon Bruton (62) - bivši premijer Irske i sadašnji ambasador Evropske unije u SAD.

- Toni Bler (55) - dugo smatran za najvećeg favorita, šanse bivšeg britanskog premijera su naglo pale zbog njegove čvrste podrške politici Džordža Buša i ratu u Iraku. Ne ide mu u prilog ni to što Velika Britanija nije ni u evro-zoni, ni u šengenskom zoni.

Među kandidatima za budućeg ministra spoljnih poslova EU najčešće se spominju:

- Dejvid Miliband (44) - šef britanske diplomatije i "štićenik" Tonija Blera. Smatra se za velikog favorita za tu funkciju.

- Masimo D'Alema (60) - bivši komunista, bio je predsjednik vlade i ministar spoljnih poslova Italije krajem devedesetih godina.

- Oli Ren (47) - finski diplomata koji je od 2004. godine komesar za proširenje EU. Važi za velikog pristalicu proširenja Unije.

- Karl Bilt (60) - Iako on tvrdi da se ne bi prihvatio te funkcije, šefa švedske diplomatije i bivšeg premijera, takođe svrstavaju među potencijalne kandidate. Međutim, "mane" su mu njegovi anti-ruski stavovi i njegovo čvrsto zalaganje za ulazak Turske u EU.

Lideri EU žele da imenuju prvog predsjednika EU što je prije moguće. Češki predsjednik Vaclav Klaus u utorak je potpisao Lisabonski sporazum, čime je taj dokument konačno stupio na snagu. Lisabosnki sporazum između ostalog predviđa uvođenje funkcija predsjednika i ministra spoljnih poslova EU. Predsjednik će preuzeti dosadašnju ulogu šestomjesečnog predsjedavajućeg EU i imaće mandat od dvije i po godine.

Novog predsjednika biraju predsjednici i premijeri 27 zemalja članica, takozvanom kvalifikovanom većinom glasova, koja podrazumijeva da glas svake zemlje vrijedi proporcionalno njenom stanovništvu.

Švedska koja je trenutno predsjedavajući EU je saopštila da će uskoro sazvati samit lidera EU kako bi se utvrdili kandidati za ovu i druge ključne pozicije u Uniji. Očekuje se da bi to moglo biti već ovog mjeseca prije redovnog samita EU od 10. i 11. decembra.

(agencije/MONDO)