Mao Cedung (1893-1976), koji je osnovao Narodnu Republiku Kinu 1949. godine i njom neprikosnoveno vladao sve do smrti 9. septembra 1976. godine, po broju ubijenih, bio je najkrvaviji vladar u istoriji.
Iako je njegov ugled duboko narušen haosom i destrukcijom za vreme ultraradikalne Kulturne revolucije 1966-1976, naredne generacije uglavnom su prihvatile zvaničnu ocenu Komunističke partije da je bio 70 odsto u pravu, a da je 30 odsto grešio.
Mao je istovremeno, kažu, i Lenjin i Staljin Komunističke partije Kine.
"Kao Lenjin, on je doveo Komunističku partiju na vlast. Kao Staljin on je počinio strašne zločine protiv čovečnosti".
Mao je i dalje ličnost kojoj se mnogi dive, i za koju kažu da je bio genijalni vođa. Njegovo rodno mesto, selo Šaošan u provinciji Hunam, posećuju milioni ljudi godišnje, a njegovo balsamovano telo leži u mauzoleju na trgu Tjananmen u centru Pekinga.
Maov portret i dalje je okačen na vratima Tjananmena odakle je proglasio uspostavljanje nove komunističke države 1. oktobra 1949. godine, i njegov lik se nalazi na kineskim novčanicma.
Sve su to znaci da je Mao Cedung postao virtuelni simbol države čak i kada je moderna industrijska i sve više kapitalistička Kina znatno skrenula sa njegovog ideala radikalne komunističke države sa idealima jednakosti.
Mao Cedung je nakon više od jednog veka prvi put uspeo sve kineske teritorije da stavi pod jednu vlast i da okonča gradjanske ratove, ustanke i revolucije. I ne samo to, uspeo je da pobedi nad Kuomintangom u kineskom građanskom ratu, a uspešna kineska intervencija u Korejskom ratu povećala je prestiž mlade države.
Zalagao se za strogu kontrolu Komunističke partije nad svim aspektima života i mada je njegova totalitarna država stvar prošlosti partija i dalje čvrsto drži političku vlast.
Jedna od Maovih najvažnijih izreka je da politička moć dolazi iz cevi puške i kineska Narodna oslobodilačka vojska je i dalje čuvar partije.
Odmah posle njegove smrti Komunistička partija je napravila bilans njegovog života, a u rezoluciji dugoj 23.000 reči navedeno je da je on bio veliki marksista i veliki revolucionar, strateg i teoretičar proletarijata, ali da je počinio ozbiljne greške.
"Najvažniji su njegovi uspesi. Zatim dolaze njegove greške", zaključila je partija tada.
Maovo nasleđe i danas izaziva različita osećanja u Kini, čija vladajuća partija je iznela stav da je Mao "bio 70 procenata u pravu, a 30 procenata je grešio".
Analitičari smatraju da je Mao postao tačka slaganja za sve one koji su nezadovoljni rastućom nejednakošću i rasprostranjenom korupcijom što bi moglo da bude i izazov za kinesko vođstvo koje ne toleriše iznošenje drugačijeg mišljenja.
U prilog tome govori da je jedan poštovalac Maovog lika rekao po dolasku u Šaošan da su njemu i još četvorici ljudi zabranili da dođu i da su upozoreni da ne organizuju raspravu o pokojnom lideru.
"Vlada je glavnog govornika na skupu zatvorila u kuću", rekao je muškarac koji se predstavio kao Liu.
Za zvaničnike Memorijalnog centra, Mao je ostao veliki revolucionarni lider i ne povezuju ga sa njegovim političkim idejama, poput takozvanog Velikog skoka napred, koja je predviđala masovnu industrijalizaciju zemlje, a umesto uspešne primene, donela je katastrofu mnogima.
Za istoričare na Zapadu, taj projekat je kriv za smrt više od 40 MILIONA ljudi, usled nezapamćenog izgladnjivanja i nasilja.
Mnogi u Maovom rodnom mestu smatraju da je njihova zemlja krenula u pogrešnom smeru od njegove smrti 1976. godine i veruju da je rešenje problema u primeni Maove filozofije.
