Predsjednik Savjeta za demografsku politiku Republike Srpske Stevo Pašalić upozorava da bi sljedeća generacija stanovništva mogla biti za četvrtinu manja od postojeće!
S ciljem izbjegavanja depopulacije, izumiranja i starenja ukupne populacije, Pašalić predlaže donošenje strateške odluke o izdvajanju budžetskih sredstava za ove namjene u adekvatnom iznosu.
"Dosadašnja populaciona politika Srpskoj nije donijela očekivane rezultate, uprkos relativno značajnim sredstvima iz republičkog i lokalnih budžeta" - precizira on i upozorava da je demografska budućnost Srpske neizvjesna, s obzirom na dugotrajne negativne trendove.
Pašalić posebno ukazuje na nizak fertilitet mjeren stopom ukupnog fertiliteta, dugotrajniji prirodni pad stanovništva i pojavu sekundarnog negativnog migracionog salda. Analiza opšte stope nataliteta ukazuje da prostor Republike Srpske spada u niskonatalitetna područja.
"Bruto stopa fertiliteta je veoma niska, što je posljedica planiranja porodice, sve raširenijeg samačkog života, postratnih trauma, raseljavanja i procesa izbjeglištva, ali i teške socio-ekonomske situacije, psiholoških i drugih faktora" - ukazuje Pašalić i objašnjava:
"Od 2002. godine, broj umrlih veći je od broja živorođenih. Međutim, dugoročno opadanje nataliteta pojavilo se i prije nego što je godišnji broj umrlih nadmašio broj živorođenih, pa je danas potrebni broj živorođenih mnogo veći nego što to pokazuju navedene razlike u odnosu na broj umrlih".
On upozorava da se Srpska suočava sa konstantnim smanjenjem stope rađanja i negativnim prirodnim priraštajem, smanjenjem broja učenika u osnovnim školama, procesima depopulacije, nestajanjem sela, starenjem stanovništva i emigracijom fertilnog i radnosposobnog stanovništva u inostranstvo.
Najnepovoljnija karakteristika demografskog razvoja u posljednjih desetak godina jeste intenzivno smanjenje prirodnog priraštaja, odnosno nedovoljno rađanje.
Pašalić podsjeća da je Vlada Srpske 13. avgusta ove godine usvojila Informaciju o demografskom stanju sa prijedlogom mjera u okviru populacione politike u 2015. godini, čiji je cilj održivi demografski razvoj Srpske, odnosno stacionarno stanovništvo, što znači stanovništvo u kome će sljedeće generacije biti iste veličine kao i postojeće.
"Ovaj nivo prostog obnavljanja stanovništva ili zamjene generacija znači da na individualnom nivou jedna žena u svom reproduktivnom periodu treba da se nadomjesti sa jednim ženskim djetetom, odnosno da neto stopa reprodukcije bude jednaka jedinici" - pojašnjava Pašalić.
U našim uslovima, gdje je smrtnost stanovništva niska, a nivo rađanja djece ispod nivoa potrebnog za zamjenu generacija, neto stopa reprodukcije je na nivou oko jedinice kada je "kohortna stopa" ukupnog fertiliteta na nivou oko 2,1 djeteta po ženi.
Pašalić ocjenjuje da je na globalnom nivou potrebno da broj živorođenih bude izjednačen sa brojem umrlih u Srpskoj.
"Osnova društvenih, ekonomskih, prostornih, granskih i drugih planiranja, mora biti stanovništvo. Zakonodavna i izvršna vlast ne bi smjele da čekaju idealno vrijeme ekonomskog stepena razvoja, jer takvo vrijeme nikada neće postojati, već odmah treba da osmišljavaju i provode populacionu politiku potrebnu za razvoj", poručuje Pašalić.
On smatra da je neophodno formiranje reproduktivne svijesti koja bi uvažavala društvene potrebe u ovoj sferi.
"Aktivno uključivanje lokalne samouprave u populacionu politiku, efikasnije provođenje i nadgradnja mjera koje je država promovisala, kao i traženje novih mjera odgovarajućih specifičnim problemima i potrebama okruženja - djelovaće podsticajno za roditeljstvo" - ocjenjuje Pašalić.
On zaključuje da su najvažniji faktori - stvaranje pozitivne populacione klime, slanje jasne demografske poruke lokalne samouprave, kao i otklanjanje uočenih barijera za roditeljstvo uopšte, a pogotovo za rađanje više djece u porodici.