Danas je Svetski dan Roma

Uprkos činjenici da se problemima Roma već nekoliko decenija bave brojne svetske vladine i međunarodne organizacije, kao i institucije i političari, njihov ekonomski, politički i društveni položaj nije se bitnije poboljšao ni na pragu 21. veka.

Taj najstariji izbeglički narod, koji je u stalnom i, u većini slučajeva, prinudnom kretanju i seobama, što simbolizuje i točak na njihovoj zastavi, živi, uglavnom, na marginama društva, sa najmanje prava i uvažavanja.

Ustanovljen kako bi se skrenula pažnja javnosti na težak položaj ovog naroda, a zemlje u kojima živi podstakle na borbu protiv njegove segregacije i diskrimimacije, Svetski dan Roma, kao što je to i obično slučaj sa praznicima, bude jedan od retkih dani u godini kada se građanstvo podseti na probleme neke grupe.

Odluka da se 8. april obeležava kao njihov dan doneta je na Prvom svetskom kongresu Roma u Londonu od 4. do 8. aprila 1971, kada je usvojeno ime naroda Rom, što na maternjem jeziku znači čovek. Nešto kasnije osnovana je i Međunarodna unija Roma.

Holokaust koji su preživeli, zajedno s Jevrejima, u doba nacizma predstavlja naojobimnije i najpotresnije poglavlje u "enciklopediji stradanja" tog naroda. Ni danas, takoreći, nema nijedne evropske zemlje u kojoj ne vlada "anticiganizam".

Problem njihovog nedovoljnog ekonomskog razvoja i neadekvatnog društvenog položaja postao je jedan od glavnih problema Evrope, u kojoj, u gotovo svim njenim državama, gde su i najveća nacionalna manjina, živi oko 12 miliona Roma.

Romska deca su van školskog sistema, njihovi roditelji nezaposleni, većina porodica živi u nehigijenskim uslovima na periferijama gradova i naselja, a svuda su suočeni sa nemaštinom, nasiljem na rasnoj osnovi i diskriminacijom.

Stopa siromaštva među Romima ponekad je 10 puta veća nego kod ostalog stanovništva, u obrazovnim sistemima nekih zemalja čak 90 odsto Roma ne završi osnovnu školu, a između 50 i 80 odsto romske dece, zbog postojanja segregacije pohađa škole namenjene deci ometenoj u mentalnom i fizičkom razvoju.

Položaj Roma isti je i u Rumuniji, Bugarskoj, Slovačkoj..., 88 odsto živi ispod granice siromaštva, dok je u Mađarskoj, prema istraživanjima, njihov položaj najgori. Ni u zapadnoj Evropi, gde živi oko milion Roma, ne cvetaju ruže pripadnicima te manjine. Oni ne bude posebnu pažnju među velikim brojem ostalih "obojenih" imigranata.

Romima je iste godine zakonom priznat status nacionalne manjine i sada je njihov položaj institucionalno znatno bolji, ali se u stvarnosti zbog etničke distance i nedovoljne pomoći države, koja je zbog proteklih ratova i sankcija i sama osiromasila, stvarno nije bitno poboljšao.

Na inicijativu Svetske banke i drugih međunarodnih razvojnih institucija, period od 2005. do 2015. godine proglašen je "Dekadom Roma", koja će imati za cilj da doprinese bržem poboljšanju socijalno-ekonomskog statusa romske populacije i smanjenju siromaštva Roma.

(agencije)