Svečana sjednica Narodne skupštine Republike Srpske, povodom 25 godina od početka rada parlamenta, biće održana danas u Banjaluci.
Sjednica će početi u 12 časova, a tokom cijelog dana biće održavane protokolorane aktivnosti posvećene ovom značajnom datumu. U vremenu kada se vode političke bitke za Dan Republike, i gotovo svakodnevno se javnost podsjeća šta se dešavalo 9. januara 1992. godine, pomalo u drugi plan je pao još jedan značajan datum u istoriji stvaranja Srpske, a to je 24. oktobar 1991. godine. Tog dana je osnovana Skupština srpskog naroda u BiH, što je bio odgovor na preglasavanje srpskih poslanika u Skupštini tadašnje SR BiH deset dana ranije. Praktično, 24. oktobra udaren je temelj za razvoj Narodne skupštine Srpske.
Konstituisanju Skupštine srpskog naroda u BiH prisustvovalo je 77 srpskih poslanika izabranih u Skupštinu SR BiH, od toga 72 iz Srpske demokratske stranke, jedan iz Srpskog pokreta obnove i četiri iz Saveza reformskih snaga. Ubrzo nakon toga pridružilo im se još šest poslanika, pa je ona brojala 83 poslanika, koliko Narodna skupština ima i danas.
Na prvoj Skupštini srpskog naroda u BiH utvrđeno je da će ona razmatrati i odlučivati o onim pitanjima koja se odnose na ostvarivanje ravnopravnosti srpskog naroda sa ostalim narodima koji žive u BiH i na zaštiti interesa srpskog naroda ukoliko oni budu bili ugroženi, bilo u Skupštini BiH ili izvan nje. Odlučeno je i da će priznati akte Skupštine BiH koji nisu suprotni interesima srpskog naroda.
Skupština je raspisala plebiscit o ostanku srpskog naroda u tadašnjoj zajedničkoj državi Jugoslaviji na kojem su se Srbi u BiH izjasnili u gotovo stoodstotnom procentu za ovu opciju. Plebiscit je održan 9. i 10. novembra 1991. godine kada se oko 1.350.000 građana ili 96,4 odsto izjasnilo da želi samostalnu državu srpsku koja može da bude u sastavu Srbije i Jugoslavije. Muslimani i Hrvati nisu priznali rezultat plebiscita, poslije čega su svi srpski poslanici iz svih stranaka u Skupštini SR BiH nastavili rad u Skupštini srpskog naroda i počeli donošenje akata kojima je konstituisana i proglašena Republika Srpska.
Akademik Vojislav Maksimović koji je tog 9. januara 1992. godine na sjednici Skupštine pročitao Deklaraciju o proglašenju Republike srpskog naroda BiH, često ističe da je 24. oktobar suštinski pomalo i važniji datum od 9. januara.
"Mi smo odlučili da u okolnostima koje su vladale pred rat napustimo zajedničku skupštinu i da formiramo svoju. To je najznačajniji datum u istoriji Srpske. Nakon sjednice uslijedili su događaji koji su konstituisali našu Republiku", rekao je Maksimović, koji je bio zadužen da otvori sjednicu.
A Skupštinom je od tada pa sve do kraja rata predsjedavao Momčilo Krajišnik. Ističe da je konstituisanje Skupštine srpskog naroda u BiH 24. oktobra 1991. godine u Sarajevu veliki dan u istoriji srpskog naroda na prostorima BiH i sigurno jedan od tri najvažnija događaja u istoriji stvaranja Republike Srpske. Krajišnik navodi da se sa 24. oktobrom 1991. godine u istu ravan mogu staviti samo 9. januar 1992. kad je osnovana Republika Srpska i 6. maj 1993. godine, kad je odbijen Vens-Ovenov plan.
"Tada smo svi mi Srbi bili “jedna partija” u kojoj su bili potomci i partizana i četnika, ali samo sudbinom raspoređenih u različitim političkim strankama. Jedinstveni i složni, prije toga odbacivši sve naše podjele, stvorili smo osnovu za osnivanje Republike Srpske", istakao je Krajišnik.