Prije 25 godina osnovana je Narodna skupština Srpske. Ovaj istorijski dan danas se obilježava u Banjaluci.
Predsjednik Narodne skupštine Republike Srpske Nedeljko Čubrilović istakao je da je najviša zakonodavna institucija jedan od glavnih stubova Republike Srpske i tekovina demokratije, prava i slobode građana da odlučuju o najznačajnijim pitanjima za društvo.
Obraćajući se na svečanoj sjednici Narodne skupštine Republike Srpske povodom 25 godina postojanja i rada parlamenta Srpske, Čubrilović je naglasio da je "Republika Srpska naša otadžbina, te da od svih nas zavisi njen opstanak, položaj i napredak".
"Želimo da svi zajedno radimo odgovorno i što je moguće bolje, više i efikasnije, da donosimo dobre, pravedne i provodive akte koji će omogućiti razvoj i napredak Republike Srpske, bolji i bezbjedniji život njenih naroda i građana", poručio je Čubrilović.
Obilježavanje postojanja i rada Narodne skupštine Republike Srpske predstavlja istorijski, pravni i politički događaj, rekao je on i dodao da, poštujući prošlost, današnje generacije imaju obavezu da stvaraju stabilniju, bezbjedniju i izvjesniju budućnost.
TRI PERIODA RADA
Čubrilović je rekao da se dosadašnji rad Narodne skupštine može podijeliti u tri perioda - prvi ratni, drugi period od donošenja Dejtonskog mirovnog sporazuma do donošenja ustavnih amandmana na Ustav Republike Srpske kojima se provodi odluka o konstitutivnosti naroda, i treći period od 2002. godine do danas. On je naveo da u vršenju zakonodavne vlasti u Republici Srpskoj od 2002. godine učestvuje i Vijeće naroda koje se određuje prema aktima Narodne skupštine i pitanjima zaštite vitalnog nacionalnog interesa, bilo kojeg od konstitutivnih naroda.
Čubrilović je istakao da je odluka o osnivanju Skupštine srpskog naroda u BiH uslijedila nakon veoma teških događaja u tadašnjoj Skupštini BiH, događaja u kojima su muslimanski i hrvatski predstavnici preglasavanjem vodili ka proglašenju nezavisnosti.
On je naveo da su u BiH u toku 1991. i 1992. godine neke pravne i političke akte od vitalnog interesa donosili predstavnici samo dva naroda, ignorišući predstavnike srpskog naroda.
Vrhunac takve prakse, dodao je on, bio je 14. i 15. oktobra 1991. godine kada je Skupština BiH bez prisustva poslanika srpskog naroda usvojila dokumente koji su se odnosili na budući status BiH, i to Memorandum o suverenosti BiH i Platforma o položaju BiH i budućem uređenju jugoslovenske zajednice.
"U takvoj sitauaciji, u Skupštini BiH više se nisu mogli štititi i ostvarivati interesi srpskog naroda. Srpski poslanici istupili su iz Skupštine Socijalističke Republike BiH i 24. oktobra 1991. godine osnovali Skupštinu srpskog naroda u BiH", rekao je Čubrilović, ističući da je od tog datuma počeo proces konstituisanja Republike Srpske, s ciljem očuvanja duhovnog identiteta, jezika, pisma i običaja srpskog naroda u BiH.
On je rekao da su oružani sukobi nakon više mirovnih pregovora i sporazuma, okončani u Dejtonu 21. novembra 1995. godine postizanjem Opšteg okvirnog sporazuma za mir u BiH, a koji je potpisan u Parizu 14. decembra 1995. godine.
Prema njegovim riječima, do kraja 1995. godine, odnosno do Dejtonskog mirovnog sporazuma, u procesu stvaranja Republike Srpske doneseni su značajni državotvorni dokumenti, a najznačajni odluka o osnivanju Skupštine srpskog naroda u BiH, odluka o ostajanju srpskog naroda BiH u zajedničkoj državi Jugoslaviji, Deklaracija o proglašenju Republike srpskog naroda BiH, Deklaracija o državnom i političkom uređenju i Ustav Srpske Republike BiH.
Čubrilović je rekao da je Skupština srpskog naroda u BiH, polazeći od univerzalnog prava na samoopredjeljenje i samoorganizovanje, a što je utvrđeno i međunarodnim dokumentima, donijela Deklaraciju o proglašenju Republike srpskog naroda BiH.
"Ustavom Srpske Republike BiH, formalno i pravno, nastao je državnopravni subjekt srpskog naroda. Ustavom je ustanovljena Republika u kojoj su svi građani ravnopravni i slobodni. Narodna skupština, nakon donošenja Ustava, potvrđuje svoju ulogu i značaj kao najviši ustavotvorni i zakonodavni organ. Za utemeljenje Republike Srpske i njenog statusa, kao državnotvornog dijela BiH, osnovu čine i međunarodni akti", istakao je Čubrilović.
On je rekao da je sporazumima koji su postignuti u Ženevi i NJujorku u septembru 1995. godine utvrđeno da se BiH sastoji od dva dijela, odnosno dva entiteta državotvornog karaktera, a to su: Republika Srpska i Federacija BiH. Ovim sporazumima predviđeno je da 51 odsto teritorije BiH pripada FBiH, a 49 odsto Republici Srpskoj.
"Opštim okvirnim sporazumom za mir u BiH, odnosno Dejtonskim mirovnim sporazumom, potvrđen je državnopravni položaj Republike Srpske u okviru BiH. Prema navedenim domaćim i međunarodnim aktima, Republika Srpska je nosilac unutrašnjeg, a dijelom i međunarodnog suvereniteta", istakao je Čubrilović.
On je istakao da je Republika Srpska, stvorena političkom voljom naroda, prihvaćena je od međunarodne zajednice kao državotvorna jedinica u BiH, navodeći da su prema dejtonskim rješenjima, entiteti potvrđeni Ustavom BiH jer su nastali ranije i imali su nepotpun međunarodni subjektivitet a, faktički, sva obilježja suverenih država.
"Republika Srpska ima sve konstitutivne elemente državnosti: teritoriju, stanovništvo, vlast koja funkcioniše, ustavni poredak i funkcionalan pravni sistem. Ustavom BiH potvrđeno je postojanje Republike Srpske i FBiH i njihov državnopravni status. NJegovim potpisivanjem, entiteti su, na izvjestan način, priznati kao države koje se udružuju u novu državu i time prenose dio svog suvereniteta", pojasnio je Čubrilović.
On je naglasio da Republici Srpskoj pripadaju sve državne nadležnosti osim onih koje su Ustavom BiH izričito dodjeljene zajedničkim organima i institucijama.
"Doslovna primjena Dejtonskog mirovnog sporazuma, čiji je sastavni dio i Ustav BiH, garancija je postojanja Republike Srpske, ali i BiH, kao zajedičke države koja je nastala voljom međunarodne zajednice", istakao je Čubrilović.
On je rekao da je Narodna skupština kroz 21 izmjenu i dopunu u protekle dvije i po decenije donijela 122 amandmana na Ustav Republike Srpske, 10 rezolucija, 27 deklaracija, 1.629 zakona, 2.480 odluka, 1.362 zaključka i osam preporuka.
DEVET SAZIVA, ŠEST PREDSJEDNIKA
Čubrilović je rekao da su od prvih višestranačkih izbora održanih 1990. godine birani i izabrani poslanici u devet saziva Narodne skupštine, sa šest predsjednika, dok je Narodna skupština do sada birala 14 Vlada Republike Srpske.
On je rekao da je ostvarivanje ustavnih nadležnosti prolazilo iste faze razvoja i djelovanja, ističući da je poslijeratni period sa sobom donio niz ključnih sjednica, teških odluka i istorijskih događaja koji su imali veoma važnu ulogu i značaj u razvoju i očuvanju Republike Srpske.
"U prvoj fazi, za vrijeme rata, stvaran je vlastiti pravni sistem uz prilagođavanje akata iz Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije i Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine", rekao je Čubrilović.
On je rekao da je u drugoj fazi nastavljena izgradnja vlastitog sistema uz uticaj dejtonskih rješenja, dok je treća faza predstavlja dalju izgradnju vlastitog sistema uz uticaj evropskog pravnog nasljeđa.
"Republika Srpska, s ciljem zaštite svog teritorijalnog integriteta i očuvanja entitetskog interesa, ima pravo da koristi sva institucionalna, politička i demokratska sredstva kako bi zaštitila svoj položaj", istakao je Čubrilović.
Čubrilović je poručio političkim strankama i njihovim liderima koji BiH i njene entitete posmatraju samo sa stanovišta različitog tumačenja državnog uređenja, karaktera i posljedica tragičnih sukoba, da bi, konačno, morali da prihvate dejtonski model države i društva BiH.
On je pozvao sve one koji prihvataju Republiku Srpsku kao trajnu pravnu i političku zajednicu da odlučno, puni samopouzdanja i sa novom energijom, ulože dodatne napore i sačuvaju njen status, nadležnosti i izvorna dejtonska rješenja.
"Ukoliko se ne prihvati realnost u BiH i nastave zahtjevi za centralizacijom i unitarizacijom, ova zemlja će ostati vezana za prošlost i imaće neizvjesnu budućnost", zaključio je Čubrilović.