Rad na crno najčešće se događa u oblastima ugostiteljstva, trgovine, te uslužnim djelatnostima, a za devet mjeseci ove godine inspektori su u kontrolama pronašli 110 radnika koji nisu imali zaključen ugovor o radu i nisu bili prijavljeni na obavezno osiguranje.
Inspektori Inspektorata Republike Srpske su za to vrijeme po osnovu ugovora o radu kontrolisali 13.407 radnika.
Kontrolom su obuhvaćene sve oblasti koje su u nadležnosti Inspektorata, kao što su: trgovina, ugostiteljstvo, zdravstvo, obrazovanje, šumarstvo, saobraćaj, građevinarstvo, veterinarstvo, različite proizvodne oblasti i druge.
"Angažovanje radnika na crno najčešće se konstatuje u oblastima ugostiteljstva, trgovine, te uslužnim djelatnostima, u kojima je stanje prilično identično, zbog čega se djelatnost ugostiteljstva ne može posebno izdvojiti u odnosu na druge," rečeno nam je u Inspektoratu u odgovoru na pitanje da li je rad na crno najučestaliji u ugostiteljstvu.
Izmjenama Zakona o inspekcijama u Republici Srpskoj ovlaštenje da kontrolišu prijavljivanje radnika dobili su svi inspektori Inspektorata, kao i inspektori Poreske uprave Republike Srpske i Republičke uprave za igre na sreću.
Izmijenjena je i zakonska odredba koja je poslodavcu ostavljala mogućnost da u roku od pet dana od dana zaključenja ugovora o radu prijavi radnika na nadležne fondove osiguranja.
"U praksi je to dovodilo do zloupotreba, gdje su poslodavci, u trenutku kontrole tvrdili da je radnik počeo sa radom prije par dana i tek onda u ostavljenom roku regulisali radni status radnika. Izmjenama Zakona o poreskom postupku propisano je da prijavu za registraciju u Jedinistveni sistem obveznika doprinosa poslodavac podnosi najkasnije jedan dan prije stupanja zaposlenog na rad kod poslodavca, čime se značajno smanjuju mogućnost potencijalnih manipulacija od strane nesavjesnih poslodavaca," navode u Inspektoratu i napominju da ne raspolažu podacima Poreske uprave Republike Srpske i Republičke uprave za igre na sreću o rezultatima kontrola rada na crno
Zanimljivo je da je odnosu na prethodne godine uočeno smanjenje rada na crno u oblasti građevinarstva, ali, kako kažu, "to se može povezati sa nedostatkom stručne radne snage u ovoj djelatnosti."
Na osnovu dostupnih podataka o rezultatima izvršenih kontrola u prethodnim godinama, evidentno je da se broj radnika na crno smanjuje, ali je i dalje prisutan.
Prošle godine inspektori su kontrolisali 13.550 radnika od čega 333 radnika nisu imali zaključen ugovor o radu i nisu bili prijavljeni na obavezne vidove osiguranja. Godinu ranije pronađeno je 392 radnika, a 2017. godine 532 radnika nisu imala regulisan radno-pravni odnos sa poslodavcem dok su 2016. godine pronađena 803 radnika na crno.
Angažman zbog korone uticao na redovne zadatke
U Inspektoratu navode da su ove godine svi raspoloživi inspektori, iz svih inspekcijskih sektora, oko tri mjeseca vršili nadzor u cilju suzbijanja širenja virusa korona u zajednici na graničnim prelazima i u karantinima, što je direktno uticalo na izvršenje planiranih zadataka u njihovim primarnim oblastima nadzora i izvršenje planiranih kontrola u unutrašnjem nadzoru.
"Nakon popuštanja mjera i početka rada većine djelatnosti i dalje je značajan dio kapaciteta usmjeren na provođenje preventivnih mjera u cilju suzbijanja širenja virusa korona," napominju u Inspektoratu, dodajući da je rad inspektora često organizovan u popodnevnim smjenama, u radne dane, ali i dane vikenda.