Slovački premijer Robert Fico je danas upucan nekoliko puta nakon sastanka vlade.
Slovački premijer Robert Fico (59) teško je ranjen danas u pokušaju atentata koji se dogodio u mjestu Handlova. U oktobru 2023, populistički političar Fico je izabran za premijera Slovačke sa svojom strankom Smer. On je vodio svoju izbornu kampanju obećavajući da će prekinuti vojnu pomoć Ukrajini. Iako formalno ljevičar, privukao je glasove ekstremne desnice.
Bio je meta mnogih kritičara kada je tokom predizborne kampanje najavio da više neće poslati "nijedan metak" da pomogne Ukrajini da se odbrani od ruske invazije, što je dramatičan pomak od čvrstog proukrajinskog stava odlazeće vlade. Prije nekoliko nedjelja hiljade ljudi protestovalo je protiv vlade premijera Fica. Protesti su bili usmjereni protiv vladinih planova da reorganizuje javni servis RTVS i pretvori ga u novu medijsku instituciju koja će imati jači uticaj.
Plan su oštro kritikovali opozicioni političari, novinari i medijske organizacije, a Evropska radiodifuzna unija (EBU), kojoj pripada RTVS, takođe je kritikovala planove kao prijetnju nezavisnosti medija.
Ficov kabinet je usvojio prijedlog zakona kojim se predviđa ukidanje javne radio-televizije RTVS i njeno pretvaranje u novu medijsku instituciju, što je izazvalo zabrinutost opozicionih političara i novinara. Kritičari kažu da je zakon najnoviji korak u pokušaju Ficove vlade da pooštri kontrolu nad institucijama zemlje.
Robertu Ficu je ovo treći mandat na čelu slovačke vlade. Bio je premijer u periodu od 2006. do 2010. i između 2012. i 2018. godine. Podsjetimo, Fico je bio primoran da napusti funkciju 2018. godine zbog masovnih protesta nakon ubistva istraživačkog novinara Jana Kucijaka i njegove vjerenice Martine Kušnirove. Tokom mandata nove vlade, sudovi su osudili više od 40 ljudi povezanih sa koalicijom Roberta Fica, uglavnom za zloupotrebu položaja i korupciju, među kojima su sudije, visoki policijski i obavještajni zvaničnici, biznismeni, advokati i državni službenici.
Vlada Roberta Fica uključivala je političare koji su ranije bili optuženi za zločine, uključujući samog Fica i bivšeg ministra unutrašnjih poslova Roberta Kalinaka, koji sada vodi ministarstvo odbrane. Prethodno je optužen i zamenik ministra pravde Pavol Gašpar. Slučajevi protiv sve trojice su kasnije odbačeni. Međutim, otac Pavola Gašpara, parlamentarni zastupnik Ficove stranke Smer, Tibor Gašpar, i dalje je optužen kao navodni šef kriminalne grupe koja je djelovala u okviru policije, kao i guverner centralne banke Peter Kažimir, bivši ministar finansija imenovao Smer.
U međuvremenu, slovački sudovi nastavljaju suđenja u devet velikih slučajeva organizovanog kriminala proisteklih iz turbulentnog mandata Smera u periodu 2016-2020, u koje su uključena najmanje četiri oligarha za koje se tvrdi da su profitirali od državnih ugovora – uključujući bivše šefove policije i više oficire vojne obavještajne službe i predstavnike svih tri stranke u novoj vladi.
Podsjetimo, u martu je ugledni Politiko u opširnom izveštaju napisao da Fico počinje da se ponaša kao Orban. Nakon što je sproveo rigoroznu "čistku" u redovima policije, ukinuvši specijalno tužilaštvo za borbu protiv korupcije i smanjivši kazne za finansijske malverzacije, pokušao je da na meti medija predloži zakon koji predviđa restrukturiranje javnog radija i televizijska stanica RTVS. Cilj slovačke vlade je da javni servis pretvori u Ficov propagandni kabinet.
Politički analitičar Mihal Vašečkas tada je prokomentarisao da "Fico pokušava da napravi mafijašku državu".
Od dolaska na vlast, Fico je, međutim, znatno ublažio svoju antiukrajinsku retoriku, svjestan činjenice da bi, ukoliko Brisel postupi "prestrogo", mogao da zamrzne sredstva iz fondova EU. Sa ekonomijom od 115 milijardi evra (BDP 2022.), Slovačka je prilično zavisna od evropskog novca i ne može da utiče na politiku EU koliko Mađarska. Ali to ga nije spriječilo da Orbanove poteze prepisuje kod kuće, kršeći vladavinu prava i osnovne evropske vrijednosti. Od 2004. istrage specijalnog tužilaštva Slovačke dovele su do brojnih presuda u slučajevima korupcije visokog profila, od kojih su mnogi bili povezani sa članovima vladajuće stranke Smer i Ficovim poslovnim saradnicima. Nakon povratka na vlast, Fico je požurio da reformiše krivični zakon kako bi smanjio kazne za korupciju i skratio rok zastarelosti za teška krivična djela kao što je silovanje.
(Jutarnji list/MONDO)
