Američki izolacionizam, prekid vatre u Ukrajini pod ruskim uslovima predstavlja najveći rizik za EU, smatraju stručnjaci. Sukob Srbije i albanskih vlasti na Kosovu, ili secesija RS, prema njihovom mišljenju, malo su vjerovatni i predstavljaju "umjerenu opasnost".
Evropski univerzitetski institut i Institut EU za bezbjednosne studije objavili su 28. januara u Briselu izveštaj "Globalni rizici za EU", koji daje percepcije stručnjaka za evropsku politiku o prijetnjama po jedinstvo, bezbjednost i prosperitet EU.
U istraživanju, sprovedenom u novembru 2024, gotovo 400 ispitanika je procjenjivalo 30 unapred definisanih rizika na osnovu toga koliko je vjerovatno da će se desiti ove godine i koliki bi uticaj imali na EU.
Među rizicima uključenim u istraživanje, konflikti na Zapadnom Balkanu svrstani su u grupu malo vjerovatnih rizika.
"Potencijalni konflikt na Zapadnom Balkanu, bilo da se radi o novoj konfrontaciji između Kosova i Srbije ili remetilačkom secesionističkom potezu Republike Srpske u Bosni i Hercegovini, spada u male rizike i u pogledu verovatnoće i uticaja", navodi se u izvještaju, prenosi Beta.
Najveću zabrinutost predstavlja prekid vatre u Ukrajini "pod uslovima koje diktira Moskva", a među rizicima s najvećim uticajem su američki izolacionizam, eskalacija taktike hibridnog rata i neodrživost trajnog mira na Bliskom istoku.
"Pritisak na Ukrajinu da prihvati ishitren kompromis sa Rusijom nije samo strateški pogrešan korak, to je egzistencijalni rizik za bezbjednost Evropske unije", rekla je, autorka studije i istraživač na Evropskom univerzitetskom institutu Veronika Anghel, dodajući da anketa pokazuje ogroman konsenzus stručnjaka po tom pitanju.
Sedam rizika je direktno povezano sa Rusijom, što prema ovim analitičarima pokazuje "stalnu nestabilnost koja proizilazi iz geopolitičkih ambicija Moskve", saopštio je Evropski univerziteti institut.
EU rizikom smatra i "proruske vlasti u Gruziji i, potencijalno, Moldaviji".
Stručnjaci ne očekuju da ulični protesti ili međunarodni pritisak spriječe ono što oni nazivaju "postavljanje proruske vlade" u Gruziji nakon (izu EU) osporavanih parlamentarnih i predsjedničkih izbora 2024. godine, a zaustavljanje te zemlje na putu ka EU se smatra najvjerovatnijim scenarijem.
Formiranje proruske vlade u Moldaviji posle parlamentarnih izbora ove godine predstavljalo bi veliki rizik, ali prema ocjeni stručnjaka to je znatno manje vjerovatno nego u Gruziji, vjerovatno zbog izbora proevropske predsjednice Maje Sandu.
Rezultati istraživanja takođe pokazuju rastuću zabrinutost zbog zavisnosti Evrope od američkih bezbjednosnih garancija.
"S obzirom da retorika predsjednika Donalda Trampa signalizira moguće povlačenje iz transatlantskih obaveza u oblasti odbrane, stručnjaci smatraju da je povlačenje američkih bezbjednosnih garancija rizik s velikim uticajem na EU, jednako kao i ruski nuklearni napad", navodi se u saopštenju.
Sajberbezbjednost, nestabilnost na Bliskom istoku, rat Izraela i Hamasa, zajedno s mogućnošću proširivanja konfrontacije koja bi uključila Iran, takođe predstavljaju prijetnje s velikim potencijalnim uticajem na EU.
Neregularne migracije sa Bliskog istoka i sjeverne Afrike smatraju se izvorom pretnje za EU jer bi mogle da budu iskorišćene za dublju fragmentaciju unutar EU.
Sukob NATO i Rusije, kao i ruski nuklearni napad se smatraju malo vjerovatnim, ali ti scenariji naglašavaju stalnu nestabilnost evropskog bezbednosnog okruženja.
(BETA/Mondo)