U Jugoslovenskoj kinoteci u Beogradu sačuvan je najveći deo opusa pionira kinematografije Miltona Manakija, koji je preminuo 5. marta 1964. godine.
Umetnički fotograf i filmski snimatelj s početka 20. veka radio je zajedno sa bratom Janakijem.
Bogat dokumentarni materijal, fotose i snimke, odnosno "Arhiv braće Manaki" poklonio je Kinoteci u Beogradu, odakle je krenula njegova međunarodna afirmacija.
Materijali su stručno zaštićeni i čuvani, a istoričari filma proučili su ih i učinili poznatim široj javnosti. Zahvaljujući tome, ime braće Manaki ušlo je u istoriju svetske kinematografije.
Braća Manaki rođena su krajem 19. veka u mestu Avdala (u vreme Otomanske imperije, na teritoriji današnje Grčke).
Od 1905. živeli su u Bitolju (Makedonija) gde su otvorili Atelje za umetničku fotografiju.
Iste godine u Londonu su nabavili kameru tipa "Bioscope", a prvim filmom ovekovečili su svoju babu Despinu i druge stanovnike rodne Avdale.
Milton je snimao poznate ličnosti i državnike, pa je tako nastao i dokumentarac "Poseta princa Aleksandra (Karađorđevića) Bitolju", kao i filmske reportaže o boravku turskog sultana Abdula Hamida II, snimci rumunskog i grčkog kralja, bugarskog cara, događaji iz vremena mladoturske revolucije i mnoge druge.
Poseban značaj istorijskog svedočanstva imaju njegovi dokumentarni filmovi iz doba balkanskih ratova, Prvog i Drugog svetskog rata.
U međuratnom periodu, braća Manaki otvorila su prvi bioskop u tadašnjoj južnoj Srbiji, 1921. godine u Bitolju.
Već gotovo tri decenije u tom makedonskom gradu održava se Međunarodni filmski festival Braća Manaki, na kojem se nagrađuju najbolji snimatelji pokretnih slika.
Jugoslovenska kinoteka obezbedila je kopije "Fonda Manaki" za Makedonsku kinoteku po osnivanju te institucije, čuvajući, naravno, i dalje te materijale vredne kako za filmsku umetnost tako i za našu istoriju.
(Tanjug/www.mtsmondo.com)