Savjet EU i Evropski parlament usvojili su privremeni sporazum o primjeni novog digitalnog sistema za registraciju ulaska i izlaska u šengenski prostor državljana zemalja koje nisu članice EU.
Riječ je o privremenom sporazumu o postepenom uvođenju Sistema ulaska i izlaska (EES), objavljeno je na sajtu Savjeta EU.
Sporazum koji je danas postignut je privremen, a Savjet EU i Evropski parlament moraće da ga potvrde, prije nego što ga obe institucije zvanično usvoje.
EES je IT sistem koji će digitalno bilježiti ulaske i izlaske, podatke iz pasoša, otiske prstiju i fotografije lica državljana zemalja koje nisu članice EU, a putuju radi kraćeg boravka u neku od 29 evropskih zemalja.
Ovaj sistem će zamijeniti trenutni sistem ručnog pečatiranja pasoša.
U okviru fazne implementacije, države članice EU će postepeno primjenjivati EES sistem i raditi ka tome da se nakon prvih mjesec dana primjene obavi registracija najmanje 10 odsto graničnih prelaza.
U prvih 60 dana države članice EU mogu da koriste EES sistem bez biometrijskih funkcijama, a nakon tri mjeseca trebalo bi da ga koriste i sa biometrijskim funkcijama na najmanje polovini svojih graničnih prelaza.
Do kraja ovog prelaznog perioda, države članice će nastaviti da ručno pečatiraju putne isprave.
Uredba o uvođenju sistema EES ne određuje datum za početak postepenog uvođenja sistema, jer to zahtjeva posebnu odluku Evropske komisije.
Zakonodavci su se složili da tokom postepenog početka rada EES-a, države članice mogu potpuno ili djelimično obustaviti rad EES-a na određenim graničnim prelazima u izuzetnim okolnostima, a kao primjer se navodi intezitet saobraćaja koji eventualno dovodi do dugog čekanja na graničnim prelazima.
Ministri unutrašnjih poslova EU u martu su odobrili i revidiranu mapu puta za uvođenje takozvane arhitekture interoperabilnosti, međusobno povezanog sistema IT alata koji se koriste za upravljanje granicom i sprovođenje zakona.
Prema mapi puta, koju je usvojio upravni odbor agencije eu-LISA, koja je zadužena za izgradnju IT infrastrukture, postepena primjena EES sistema počeće u oktobru, dok će Evropski sistem putnih informacija i autorizacije (ETIAS) biti pokrenut u posljednjem kvartalu 2026. godine.
Sistem ETIAS zahtijevaće od putnika da dobiju putnu dozvolu za EU, što će koštati sedam evra.
Sistem EES primjenjivaće Austrija, Belgija, Bugarska, Hrvatska, Češka, Danska, Estonija, Finska, Francuska, NJemačka, Grčka, Mađarska, Island, Italija, Letonija, Lihtenštajn, Litvanija, Luksemburg, Malta, Holandija, Norveška, Poljska, Portugal, Rumunija, Slovačka, Slovenija, Španija, Švedska i Švajcarska, dok će se na Kipru i u Irskoj pasoši i dalje ručno pečatirati.
Odobrenje za putovanje preko sistema ETIAS tražiće sve zemlje koje će primjenjivati i EES sistem, ali i Kipar.
(Srna)
