Rusija priprema projekat vrijedan više milijardi dolara za podizanje potonulih nuklearnih podmornica K-27 i K-159 iz Arktičkog okeana. Cilj je sprečavanje curenja radioaktivnog materijala i zagađenja okolnih voda.
Rusija planira da podigne dvije potonule nuklearne podmornice sa dna Arktičkog okeana zbog straha da bi mogle da procure i zagade okolne vode radioaktivnim otpadom.
Decenijama pošto su potonule, podmornice K-27 i K-159 biće izvađene u okviru projekta vrijednog više milijardi koji priprema Kremlj, piše britanski Telegraf.
Plan dolazi u trenutku kada zvaničnici izražavaju sve veću zabrinutost zbog propadanja ovih podmornica, koje obe sadrže nuklearne materijale.
Ruska državna nuklearna agencija Rosatom saopštila je da će pripreme za planirano vađenje početi sljedeće godine, pošto je vlada Vladimira Putina odobrila sredstva.
U saopštenju se navodi: "Nacrt federalnog budžeta za 2026. godinu i planski period 2027–2028. uključuje finansiranje rehabilitacije arktičkih mora od potonulih i odbačenih objekata opasnih po radijaciju, s početkom 2027. godine. Pripreme za planirane radove počeće 2026." Međutim, formulacija Rosatomovog saopštenja prikriva zastrašujući nivo složenosti i troškova projekta.
K-27 je bila eksperimentalna jurišna podmornica izgrađena 1950-ih koja je imala dva reaktora s radikalnim sistemom hlađenja koji je koristio rastopljeni metal.
Ušla je u službu 1963. godine, ali je sistem hlađenja propuštao radioaktivne gasove u sopstvenu mašinsku prostoriju - problem koji posada nije prepoznala na vrijeme.
To znači da su jedine žrtve koje je ta podmornica ikada odnijela bili članovi njene sopstvene posade - najmanje devetoro njih umrlo je od posljedica izloženosti radijaciji. Reaktor je takođe oslobodio radioaktivne elemente unutar same podmornice, čineći je neupotrebljivom.
Podmornica je povučena iz upotrebe 1979. godine, a ruska mornarica je prije nego što ju je potopila u plitkim vodama Karskog mora, popunila reaktorski odjeljak katranom kako bi ga zapečatila. Zbog male dubine, olupina je izložena plimama i morskim strujama koje bi mogle da je razbiju.
Druga potonula podmornica, K-159, nije bila namijenjena potapanju - već je završila na dnu posle neuspjele operacije ruske mornarice. Porinuta je 1963. godine kao nuklearna jurišna podmornica, ali je i ona trpjela curenja radijacije koja su kontaminirala čitav brod, zbog čega su bile potrebne stalne popravke.
Konačno je povučena iz upotrebe 1989. i ostavljena da rđa četrnaest godina, sve dok susjedne baltičke zemlje nisu Rusiji dale 200 miliona dolara da je demontira zajedno s još 15 drugih propalih nuklearnih podmornica.
Međutim, trup K-159 bio je toliko zarđao da je potonula dok je tegljena ka brodogradilištu, noseći sa sobom 800 kilograma nuklearnog goriva i devet ruskih mornara na dno, 210 metara ispod površine mora. Vađenje nuklearne podmornice sa morskog dna izuzetno je skupo i teško, ali je već jednom izvedeno.
