Prije 15 godina u Dejtonu, u američkoj državi Ohajo, parafiran je Opšti okvirni sporazum za mir u BiH, kojim je okončan troipogodišnji rat u BiH.
Dejtonski mirovni sporazum je parafiran u vojnoj bazi Rajt-Peterson u Dejtonu, nakon tronedeljnih pregovora predsjednika Republike BiH Alije Izetbegovića, Hrvatske Franje Tuđmana i Srbije Slobodana Miloševića u prisustvu tadašnjeg američkog državnog sekretara Vorena Kristofera.
Zvanično je potpisan tri sedmice kasnije, 14. decembra 1995. godine u Jelisejskoj palati u Parizu.
Prema Zakonu o praznicima Republike Srpske, 21. novembar se praznuje kao Dan uspostavljanja Opšteg okvirnog sporazuma za mir u BiH, ali se on ne slavi kao praznik na nivou BiH.
Sporazumom je BiH podijeljena na dva entiteta, Republiku Srpsku i Federaciju BiH. Potpisnici su se obavezali da međusobne odnose regulišu u skladu sa Poveljom UN, Završnim helsinškim aktom i drugim dokumentima OEBS-a, kao i na međusobno poštovanje suvereniteta i rješavanje nesporazuma na miroljubiv način.
Konferencija u Dejtonu trajala je od 1. do 21. novembra 1995. godine. Glavni učesnici, osim Izetbegovića, Miloševića i Tuđmana, bili su glavni američki posrednik Ričard Holbruk i general Vesli Klark. Glavnu riječ u ime Srba iz RS vodio je Milošević, dok Radovan Karadžić, koji je tada bio predsjednik RS, nije ni putovao u Dejton.
Prvih pet godina nakon potpisivanja sporazuma, u Dejtonu je svakog novembra međunarodnim skupovima obilježavana godišnjica okončanja rata u BiH.
Posljednji put predstavnici država potpisnica i međunarodni posrednici okupili su se u bazi Rajt-Peterson u novembru 2000, ali obilježavanju jubileja tada nije prisustvovao niko od potpisnika.
Početkom 2008. godine tadašnji predsjedavajući Predsjedništva BiH Željko Komšić objelodanio je da je iz arhive Predsjedništva izgubljen originalni dokument Dejtonskog sporazuma. Nakon što je parlament BiH tražio novi primjerak, Francuska je poslala ovjerenu kopiju tog dokumenta, čiji je prevod platio SNSD.
(Srna/MONDO)
