Cijene alkoholnih pića u Evropi drastično variraju, a podaci Eurostata pokazuju da nordijske zemlje, Turska i Irska imaju najviše cijene, čak i do tri puta veće od prosjeka EU.
Cijene alkoholnih pića u Evropi značajno se razlikuju, najčešće zbog poreza koji se koriste za smanjenje štetnih posljedica prekomjernog konzumiranja alkohola.
Prema podacima Eurostata, u prosjeku se 1,50 evra od svakih 100 evra potrošnje domaćinstava u EU izdvaja na alkoholna pića. Ipak, udio alkohola u ukupnoj potrošnji znatno varira od zemlje do zemlje.
Indeks nivoa cijena, koji upoređuje cijenu istog "korpe" alkoholnih pića širom Evrope, dobar je pokazatelj razlika. Prosek EU postavljen je na 100, ako košarica pića košta 100 evra na nivou EU, indeks pokazuje koliko bi ona koštala u svakoj pojedinačnoj zemlji.
Indeks iznad 100 znači da su cijene više od prosjeka EU, dok broj ispod 100 označava jeftinije tržište.
Najskuplji alkohol: nordijske zemlje, Turska i Irska
Prema podacima iz 2024. godine, Island je najskuplja zemlja u Evropi kada je riječ o alkoholu, posmatrajući 36 zemalja (članica EU, kandidata i EFTA država). Na Islandu se za pića koja u EU koštaju 100 evra plaća čak 285 evra, što je 185% iznad proseka EU.
Na vrhu liste nalaze se i Norveška (226 evra), Finska (210 evra) i Turska (203 evra), što znači da je alkohol u ovim zemljama više nego dvostruko skuplji u odnosu na EU prosjek. Irska je vrlo blizu tog nivoa, sa cijenom od 198 evra.
Tri najskuplje zemlje nalaze se u nordijskom regionu, dok su Švedska (146 evra) i Danska (125 evra) takođe iznad prosjeka.
Najjeftiniji alkohol: Italija, Njemačka i Austrija
Najniže cijene alkohola bilježe se u Italiji, Nemačkoj i Austriji. U Italiji korpa alkohola koja u EU košta 100 evra iznosi samo 84 evra, što je 16% manje od prosjeka.
U Njemačkoj ta ista količina košta 87 evra, a u Austriji 90 evra. Španci za nju plaćaju 91 evro. To znači da je alkohol generalno jeftiniji u četiri najveće ekonomije EU nego u ostatku Unije. Jedina izuzetak je Francuska, gdje cijena iznosi 102 evra, tek 2% iznad prosjeka.
Prihodi nisu uključeni
U poređenju cijena alkohola ne uzima se u obzir visina zarada ni drugi oblici prihoda.
"Bitno je razlikovati cijenu alkohola od njegovе dostupnosti", rekao je profesor Kolin Angus sa Univerziteta u Šefildu za Euronews Business.
Zemlja sa niskim cijenama alkohola, ali i niskim primanjima, i dalje može imati slabu dostupnost alkohola, dok obrnuto takođe može biti slučaj.
"Porezi su ključni faktor razlika u cenama. Više akcize jedan su od glavnih razloga skupljeg alkohola u pojedinim evropskim državama, posebno u sjevernoj Evropi", dodao je Angus.
On navodi da su u regionima poput Skandinavije, Irske i Velike Britanije visoki porezi uglavnom odgovor na visok nivo konzumiranja alkohola i posledičnu štetu.
U 2020. godini, poslednjoj kada je UK bila dio poređenja, njen indeks iznosio je 139 u odnosu na EU prosek od 100.
"Mediteranske zemlje danas imaju znatno niži nivo konzumacije i štete od alkohola, pa stoga imaju manju potrebu za visokim porezima koji destimulišu prekomerno pijenje", objasnio je on.
Veći porezi - veće razlike u cijenama
Dr Jakob Mantij sa Univerziteta u Hamburgu takođe naglašava da su razlike u cijenama alkohola prije svega rezultat različitih akciznih stopa.
Na primjer, 2020. godine zemlje sa najvišim udjelom poreza u maloprodajnoj cijeni piva bile su Finska, Turska, Norveška, Estonija i Island, gdje je udio poreza iznosio između 28% i 39%. Kod žestokih pića porezi su još veći, mogu doseći 50% ili više.
U zemljama sa niskim porezima, ovaj udio iznosi 10% ili manje.
"Podaci pokazuju da se veliki dio krajnje cijene formira upravo kroz akcize", rekao je Mantij za Euronews Business.
On ističe da povećanje poreza ne utiče samo na smanjenje potrošnje, već i povećava prihode države.
Kolin Angus dodaje da još jedan važan faktor u određivanju poreza, barem kada je reč o vinu, može biti i obim domaće proizvodnje. Zemlje koje proizvode velike količine vina uglavnom imaju minimalne ili nikakve poreze na ovo piće, dok zemlje koje ne proizvode vino obično uvode više poreze.
(EUpravo zato/euronews.com)
