Englezi su izmislili fudbal, a da li znate na čiji je prijedlog uveden penal? Provjerite koliko znate o fudbalu i pravilima ove divne igre.
Predsjednik UEFA Mišel Platini najavio je mogućnost revolucionarne promjene pravila fudbalske igre - da se igrači ubuduće za žute kartone odmah, još u toku meča, kažnjavaju petnaestominutnom suspenzijom.
Cilj promjena fudbalskih pravila je oduvijek bio da se unaprijedi igra i zaštite igrači, prije svega oni koji napadaju...
Evo kako su se kroz istoriju uvodila pojedina pravila.
Neke odluke ranijih čelnika Svjetske fudbalske federacije (FIFA) doprinijele su da fudbal danas postane ono što jeste - najvažnija sporedna stvar na svijetu. Po popularnosti i zastupljenosti na kontinentima, sigurno je bez ozbiljnog konkurenta.
Pravila se, za razliku od mnogih drugih kolektivnih sportova sa loptom, nisu tako često mijenjala. Ali, svaka promjena je bila vrlo značajna...
Najčešće promjene pravila bile su sredinom i pred kraj 19. vijeka. Može se slobodno reći da se lutalo u pronalaženju odgovarajućeg rješenja, a u tome su učestvovali svi relevantni faktori igre u Velikoj Britaniji, kao što su škole, univerziteti, prije svih prvoosnovani ostrvski klubovi Kembridž i Šefild. Tada su i utemeljena osnovna pravila, poput dimenzija igrališta i gola, broja igrača, golmana...
Za prvu značajnu promjenu pravila izdvaja se 1891. godina i odluka da se u fudbalu uvede kazneni udarac - penal! Ideja je došla od Iraca i odmah je prihvaćena.
Ekipa koja se brani ako na nedozvoljen način zaustavi protivničkog fudbalera ili loptu, i to u kvadratnom prostoru od 18 jardi (16,4 metra), biće sankcionisana direktnim kaznenim udarcem (jedanaestercem) u korist protivnika.
Ovo pravilo je drastično promijenilo samu igru.
Do sljedeće bitne izmjene u pravilima fudbalske igre došlo je tek 1925. godine. i ova promjena je išla u korist tima koji napada. Od te godine u fudbalu postoji ofsajd kakvog ga i danas poznajemo!
Doduše, pravilo ofsajda je koncipirano još 1866, ali se od današnjeg razlikovalo po tome što je ekipa koja se brani između svog gola i prvog protivničkog igrača mogla da ima tri odbrambena fudbalera, a ne dva.
Zatim dolazi i do ideje da se ekipi dozvoli promjena igrača u toku utakmice.
Prvi put se zamjena igrača pojavljuju tek 1958. godine i to samo u slučaju kada se povrijedi golman ili drugi igrač. Sistem kartona se primjenjuje od 1970. godine. Od Svjetskog prvenstva u Meksiku igrači se opominju žutim ili kažnjavaju isključenjem crvenim kartonom, a sve to kako bi se zaštitili od grubijana, a tek onda i zbog discipline na samom terenu.
Od 1990. godine napadač najbliži protivničkom golu, u trenutku kada je lopta od saigrača upućena ka njemu, može da bude u liniji sa pretposljednjim odbrambenim fudbalerom. Dvije godine kasnije golmanima je zabranjeno da uhvate loptu u ruke ako im je s namjerom vraćena od strane saigrača.
Uvodi se četvrti sudija, pa arbitri koji stoje iza golova. U međuvremenu sudija je postao dužan da pokaže vrijeme nadoknade za svako poluvrijeme. Zahvaljujući novim tehnologijama "ljudima u crnom" je omogućena komunikacija na terenu, što je dovelo do smanjenja grešaka, a posljednja promjena je uvođenje gol-tehnologije...
ZNAČAJNE PROMJENE PRAVILA
1864 - izvršena prva dopuna kojom su propisane fudbalske cipele.
1866 - uvedeno prvo pravilo ofsajda. Do te godine u ofsajdu je bio svaki igrač, koji je u momentu dodavanja bio ispred lopte što je uzeto iz ragbi pravila.
1867 - uveden je konopac koji je spajao vrhove stativa, ispucavanje lopte ispred gola i zabrana postizanja gola direktno iz slobodnog udarca.
1870 - uvedeno je igranje glavom.
1871 - u ekipu je uveden golman, kojem je bilo dopušteno igranje rukom.
1873 - uveden je korner. Korner se izvodio sa poprečne linije 15 metara lijevo ili desno udaljen od gola.
1874 - za prekršaj pravila igre uvedeno je kažnjavanje slobodnim udarcem.
1875 - određene su dimenzije gola širina 7,32 m i visina 2,44 m, sa obaveznim postavljanjem prečke.
1878 - uvedena je pištaljka za sudiju za davanje znakova prilikom prekida igre.
1880 - dimenzije igrališta su svedene na 100,58 i 51,48 metara
1881 - određeno je vrijeme trajanje igre i prava i dužnosti sudije.
1884 - uvedene su pomoćne sudije, ali su su se kretali nešto dalje od igrališta.
1889 - određena je veličina i težina lopte.
1891 - uveden je kazneni udarac – jedanaesterac, obilježen kazneni prostor, golmanov prostor i mreža na golu. Od te godine pomoćne sudije sude kao linijske sudije.
1897 - uvedeno je trajanje igre od 90 minuta
1905 - zabranjeno je golmanu istrčavanje sa gol linije pri izvođenju jedanaesterca.
1906 - uveden je odmor u poluvremenu od 5 minuta.
1912 - golmanu je zabranjeno igranje rukom van kaznenog prostora
1913 - korner se izvodi sa ugla igrališta.
1924 - uvedeno je pravilo da svi igrači prilikom izvođenja jedanaesterca moraju biti van kaznenog prostora udaljeni od lopte najmanje 9,15 metara.
1925 - promijenjeno je pravilo ofsajda.
1929 - za grešku pri izvođenju ubacivanja lopte u igru umjesto slobodnog udarca dosuđuje se novo ubacivanje u korist druge ekipe.
1958 - uvedene su zamjene igrača.
1970 - uvedeni su žuti i crveni kartoni.
1990 - opet se mijenja pravilo ofsajda.
1992 - zabranjeno golmanima da hvataju loptu rukom kada im je vraćena od strane saigrača.
1996 - u periodu od 1996. do danas često je dolazilo do promjene broja sudija. Pojavljuje se četvrti, pa peti, šesti... Danas na međunarodnim utakmicama imamo glavnog sudiju, dva pomoćnika, četvrtog sudiju, kao i još dvojicu iza golova.
2012 - uvodi se gol-tehnologija koja ima za cilj da utvrdi da li je lopta prešla gol-liniju.
(Vladimir Sukdolak, MONDO, foto: Guliver/Getty Images/Thinkstock/teptong, Guliver/Getty Images/Thinkstock/ayelet keshet)