U rubrici "Mali odmor" danas čitajte tekst o zamljama Levanta...
/Za Mondo.ba piše Danijel Mihić/
U zemlje Levanta nekada su se ubrajale: Grčka, Turska, Egipat, istočni dio Libije i Irak pored današnjih zemalja Levanta u užem smislu: Sirije, Libana, Izraela, Palestine, Jordana i ostrva Kipra, dakle područje Istočnog Sredozemlja.
Od osvita poznate nam civilizacije (posljednjih pet-šest milenijuma) ovo područje je bilo ispresjecano trgovačkim i ratnim putevima, mjestima gdje su nastajale i nestajale carevine i kraljevine, kolijevka svjetskih religija sa starozavjetnom osnovom (judaizam, hrišćanstvo, islam) te brojnih priča i mitova koji su se prepričavali i dopunjavali.
Kontinentalnim dijelom Levanta (bez Kipra) vladale se jedna za drugom: Asirija, djelimično Vavilon, Egipat, Persija, car Aleksandar Makedonski sa generalima nasljednicima, zatim Rim, Vizantija (Istočno rimsko carstvo), islamski kalifati, nakratko brutalni krstaši, Turska carevina, Francuska, pa britansko-francuska uprava i tako sve do polovine dvadesetog vijeka kada ove zemlje konačno postaju samostalne ali ne i spokojne jer tek tada nastaju međuetnički i međuvjerski sukobi spolja te vojni udari i lutanja po pitanju unutrašnjeg uređenja ovih zemalja.
SIRIJA
Pojedina naselja u Siriji su stara po devet hiljada godina. Na obali Sredozemnog mora, u blizini granice sa Turskom, nalaze se ostaci grada Ugarita, u kojem su arheolozi pronašli ostatke glinenih ploča ispisane grafičkim sistemom sastavljenih od 30 znakova, koja se smatra prvom azbukom na svijetu, nastalu prije 3.500 godina.
U početku su je naseljavali Akađani, zatim Aramejci i na kraju Hananejci. Sirija je bila dio Fenikije, Vizantije, arapskih kalifata (država Omajada i Fatimida), .egipatksih Mameluka, te Otomanske imperije…
Nakon Prvog svjetskog rata i raspada Turske, Sirijom vladaju Francuzi sve do Drugog svjetskog rata, od kada je tri puta katastrofalno ratovala sa Izraelom (1948, 1967 i 1976) te ovu zemlju na kartama u školama Sirije prekriva bijela mrlja, a uključila se nesretno i u građanski rat u Libanu koji je izbio 1975. godine te konačno više uspjeha je imala kada je devedesetih odabrala savezništvo sa zapadnim silama u vojnoj intervenciji protiv Iraka. Tokom druge polovine prošlog vijeka kratko je bila u uniji sa Egiptom a izjalovili su se planovi i oko ujedinjenja sa Irakom. Brojni vojni udari su je orijentisali od socijalizma ka islamu i partiji BAAS.
No epska kataklizma nad ovu zemlju se nadvila 2011. kada se tokom „Arapskog proljeća“ došlo do sukoba opozicije sa vladom Bašara al Asada koje je naredne godine preraslo u oružani unutrašnji konflikt. Uskoro je ISIL iz nestabilnog i razorenog Iraka prešao u ovu zemlju, plamen rata se neobuzdano širio izazvavši najteža razaranja od Drugog svjetskog rata, do temelja progutavši gotova sva veća naselja, a vojno uključivanje Turske, SAD i Rusije (Rusi su spasili postojeći režim kojeg je Zapad prepustio uništenju) koji su ratovali za svoje interese dodatno su iskidali ovu drevnu i nesretnu zemlju, potjeravši u Evropu cunami prvo izbjeglica, a onda se desio i nekontrolisani priliv migranata iz Bliskog istoka i sjeverne Afrike.
Sirija je do rasplamsavanja ratnog vihora imala oko 17 miliona stanovnika, a današnje brojke su još uvijek nepouzdane.
Glavni grad je Damask koji je u kontinuitetu neseljen više hiljada godina, moguće i osam milenijuma. Najveći ekonomski, društveni i obrazovni procvat je doživio 661. godine kada je postao centar Omejidskog kalifata koji se prostirao sve do Španije. Ipak, dinastija Abasida 750. godina premješta sjedište kalifata u Bagdad jer Damask smatra grešnim mjestom. Ipak od kraja 11. vijeka Damask dobija na značaju uslijed krstaških pohoda, pa je bio baza za muslimanske vojnike u borbama za Jerusalim. Od 16. vijeka postaje čuveno sastajalište muslimana na putu za Meku. Jedno od najljepših zdanja u ovom gradu je dvorac Azem izgrađen 1750. godine, čije dvorište potsjeća na rimski atrijum. Ipak, na centralnom mjestu grada, na Trgu mučenika nalazi se najveća znamenitost a to je Džamija Omejida, sagrađena na mjestu ogromnog Jupiterovog hrama u doba Rima. Prema procjeni iz 2011. u gradu je živjelo oko 1,1 milion stanovnika a sa predgrađima oko 2,4 miliona. Stari grad je ograđen zidinama još iz rimskog doba i srednjeg vijeka. Danas, poput drugih sirijskih gradova je većim dijelom porušen.
Alep
Do skoro potpunog razaranja Alep je oduševljavao bogatom arapskom arhitekturom poput medresa, džamija, javnih kupatila različitih stilova i epoha, te veličanstvenom tvrđavom kao i najvećom otvorenom pijacom na svijetu. Tokom 13. i 14. vijeka, Alep se nazivao „arapskim biserom“. U njegovoj blizini nalazi se i najstarija očuvana vizantijska crkva Simeona Stolpnika iz petog vijeka, a brojne manjine su Kurdi i Jermeni. Do ratnih strahota brojao je oko 2,7 miliona ljudi.
Homs
Treći po veličini grad u Siriji, za razliku od prva dva, nema upečatljivih arhitektonskih građevina, ali je do rata bio značajan administrativni i turistički centar kao i komunikacijsko čvorište. Do rata je imao oko 780 hiljada stanovnika.
Palmira
Nekada značajno odredište na čuvenom „Putu svile“, tokom prvog vijeka nove ere nalazio na samoj granici između Rima i Parćana, a 129. godine rimski car Andrijan je učinio slobodnim gradom. No u toj slobodi se carica Zenobeja zanijela početkom trećeg vijeka, osvojivši velike dijelove Sirije, Vavilona i Egipta što je dovelo do reakcije rimskog cara Aurelijana koji je zauzeo ovaj grad 272. zauvijek mu ugasivši slavu. Danas je Palmira („Grad palmi“) najveće arheološko nalazište na Bliskom istoku sa relativno dobro očuvanim ostacima građevina.
JORDAN
Prve zemlje na području Jordana postojale su u 13. vijeku p.n.e. Oko 1000. godine p.n.e. zapadnim dijelom današnjeg Jordana zavladali su Jevreji, a zatim je ovo područje potpadalo pod Asiriju, Vavilon, Persiju i Seleukide, da bi ga osvojili Nabatejci u 4. vijeku p.n.e. a Rimljani 63. godine p.n.e. Arapi su zauzeli Jordan u 7. vijeku, Krstaši krajem 11. vijeka a Osmanlije početkom 16. vijeka koji su ovim područjem vladali sve do kraja Pravog svjetskog rata kada Velika Britanija osvaja od odumiruće Turske carevine velika prostranstva Bliskog istoka (područje Jordana i današnjeg Izraela i Palestine). Zemlje zapadno od rijeke Jordan, pod imenom Palestina, bila je pod direktnom britanskom upravom do 1948. godine, dok je zemlja istočno od Jordana bila polunezavisni region pod nazivom Transjordanija, pod vladavinom hašemitske dinastije iz Hidžaza (zapadna Saudijska Arabija) i koja je stekla nezavisnost 1946. godine.
Za vrijeme Britanskog mandata, eskalirao je sukob između jevrejskog i arapskog nacionalističkog pokreta tokom Arapske pobune (1936-1939) i u građanskom ratu (1947-1948).
Izraelsko-arapski rat iz 1948. doveo je do primirja 1949. godine i podjele bivšeg Britanskog mandata na novonastali Izrael sa jevrejskom većinom, jordanskom aneksijom Zapadne obale i arapskom Svepalestinskom upravom u pojasu Gaze pod egipatskom vojnom okupacijom.
Jordan prisvaja Zapadnu obalu i istočni Jerusalim 1950. godina ali Izrael osvaja velike kompletno područje Zapadne obale 1967. godine tokom izraelsko-arapskog rata. Jordan se 1988. godine odriče pretenzija na Zapadnu obalu u korist Palestinske oslobodilačke organizacije (PLO) a mirovnim sporazumom sa Izraelom iz 1994. godine prekida se neprijateljstvo dugo 46 godina.
Jedna od rijetkih zemalja koje su bile na strani Iraka i u iransko-iračkom ratu 1980-1988 i u vojnoj akciji SAD i njenih saveznika protiv Iraka 1991. godine.
Sa Izraelom je postignut sporazum 2002. godine o sprovođenju vode iz Crvenog u Mrtvo more, što je najveći zajednički poduhvat ovih zemalja a razgovara se i o formiranju jedinstvenog turističkog centra na uskom teritorijalnom pojasu kojim Izrael izlazi na Crveno more i susjednim naseljem u Jordanu.
Jordan ima blizu deset miliona stanovnika.
Aman
Grad biblijske starine, sa 4 miliona najveći na Levantu i peti u arapskom svijetu. Svojevrstan je „okrugli sto“ koji okuplja arapske lidere. Prostire se na devetnaest brda a najveća turistička atrakcija je rimsko pozorište iz drugog vijeka.
Petra
Najznačajniji je spomenik (pod zaštitom UNESCa od 1985. godine) u zemlji zahvaljujući jedinstvenim zgradama udubljenim u stijenama, nekadašnji je trgovački, politički i kulturni centar („Kameni grad“) Nabatejskog cartsva iz antičkog doba.
IZRAEL
Jevreji su naselili područje Palestine u trinaestom vijeku p.n.e. U desetom vijeku p.n.e. dolazi do formiranja kraljestva Izraela, a za vrijeme vladavine cara Davida Jerusalim postaje prestonica. Ipak, nakon smrtni cara Solomona, jedinstvena država se dijeli na sjeverni dio, Izrael sa sjedištem u Samariji (deset jevrejskih plemena) i na južni dio – Judeja sa sjedištem u Jerusalimu (dva jevrejska plemena), Veći dio Palestine Asirci osvajaju 722. godine p.n.e. a 586. godine Vavilon osvaja ovaj region odvodeći mnogo Jevreja u ropstvo.
Aleksandar Makedonski 332. godine p.n.e. zauzima Persiju i Palestinu i počinje sa helenizacijom regije. Kratkotrajnu nezavisnost pod Hasmonejskom dinastijom Izrael stiče 141. godine p.n.e. ali unutrašnje sukobe koristi Rimsko carstvo 63. godine p.n.e. i uspostavlja svoju vlast. Od 66-70. godine nove ere dolazi do velikog ustanka Jevreja protiv Rimljana i katastrofalnog poraza koji će Jevreje rasuti širom Evrope. Dodatno smanjenje jevrejske populacije desilo se tokom 4. vijeka kada je car Konstantin postao hrišćanin i obnovio Jerusalim.
Muslimanski Arapi su osvojili Palestinu u 7. vijeku i vladali ovim područjem oko 900 godina, sa prekidom u periodu krstaških osvajanja 1099-1187. godine. Arape su smijenili Turci Osmanlije 1516. i vladali ovim područjem preko 300 godina.
Na Prvom cionističkom kongresu 1897. godine, održanom u Bazelu u Švajcarskoj, novinar Teodor Hercl definiše cilj cionizma: stvaranje jevrejske države.
Za skoro 2000 godina koliko su bili van svoje zemlje, Jevreji su često bili izloženi sporadičnim ili sistematskim progonima, prije svega u rimokatoličkim zemljama poput Španije (1492) i Portugalu (1497) u naletu Rekonkviste i protjerivanje muslimana te se prognanici iz tih zemalja nazivaju Sefardi (na jevrejskom „Španija“) a Aškenazi su Jevreji iz Njemačke (Aškenazi čine tri četvrtine ukupnog procenta jevrejskog naroda i do Holokausta su naseljavala široka prostranstva centralne i istočne Evrope).
Sefardi su nakon progona sa Iberijskog poluostrva naselili Francusku, Holandiju, Englesku, Italiju, Tursku, Balkan (centri su bili u Solunu, Sarajevu, Beogradu i Sofiji), a nakon formiranja SAD mnogi su se preselili preko Atlantika.
Prostorom Palestine, između dva svjetska rata vladali su Britanci. Jevrejsko stanovništvo je u tom periodu naraslo sa oko 90.000 hiljada na 450.000 stanovnika. Arapi su ubrzano doseljavanje Jevreja smatrali nedopustivim pa je dolazilo do sukoba.
Nakon Holokausta koji je tokom Drugog svjetskog rata u ekspanziji Trećeg Rajha progutao između 4-6 miliona Jevreja, UN je 1947. podijelio područje Palestine na šest dijelova, tri veća su pripali Jevrejima pa je došlo do sukoba sa Arapima u kojim je poginulo 1.700 ljudi.
Sljedeće godine dolazi do pravog rata i 400.000 Arapa je protjerano a tek proglašenu državu Izrael momentalno su priznale i SAD i SSSR.
U narednih tri decenije Izrael je pet puta uspješno ratovao sa okolnim arapskim zemljama Sirije, Libana, Jordana i Egipta, šireći svoju teritoriju i kolonizujući osvojena područja. Sporazumom iz 1994. Izrael pristaje na palestinsku upravu u Zapadnoj obali (misli se rijeke Jordan) koja je dugo bila tek produžetak Jordana, pojas Gaze ka Egiptu i istočni dio Jerusalima. Ipak taj mir je na klimavim osnovama, kojeg naizmjenično potresaju bombaši samoubice sa jedne i granatiranje sa druge strane.
Na teritoriji Izraela razvile su se dvije religije: judaizam i hrišćanstvo.
Judaizam podrazumijeva da su Jevreji potomci patrijarha (rodonačelnika) Avrama koji je sa Bogom uspostavio savez da će dobiti teritoriju za svoje potomke – „Izabrani narod“. Mojsijeva učenja sačinjavaju Toru, ostale starozavjetne knjige čine Nevi'im i Ketuvim (zajedno se ove knjige nazivaju Tanah) a kasnija tumačenja moralnih zakona i običaja sakupljena su u Talmud koji je podijeljen na Mišnu i Gemaru, a pošto postoje dvije verzije Gemare postoje i dva Talmuda (Jerusalimski i Vavilonski).
Nakon razrušenja jerusalimskog Hrama 70. godine n.e. i rasijavanja Jevreja širom Rimskog carstva, rabini predvode zajednice koje su odvajane od domaćeg stanovništva u getoe, ograđena predgrađa. Bez mjesta za bogosluženje, Jevreji se okupljaju i mole u sinagogama, očekujući obnovu Hrama i dolaska Mesije.
Hrišćanstvo je nastalo iz judaističke starozavjetne tradicije s tim da su Mesiju prepoznali u liku i djelu Isusa Hrista za koje vjeruju da je Drugo Lice Svete Trojice i Bogočovjek sa jednom ličnošću i dvije prirode i volje, te da će Isus doći drugi put, suditi živima i mrtvima i uspostaviti vječno Božije carstvo.
Hrišćanstvo je u početku bilo proganjano od Jevreja koji su ih smatrali izdajnicima i varalicama a nešto kasnije od Rimljana jer nisu prinosili žrtve rimskim vladarima koji su se proglašavali za bogove ali iz zbog predrasuda da su kanibali (Isusova krv i tijelo na Liturgiji su shvatali bukvalno a ne u vidu hljeba i vina). Širilo se propovjedima apostola i njihovih učenika koji su redom stradali za Hrista. Priznanjem ravnopravnosti i slobode vjeroispovjedanja na površinu su izbile brojne nedoumice, koje su rješavane na sedam Vaseljenskih sabora. Sredinom 11. vijeka rimokatolička crkva i vaseljenska patrijaršija razmjenjuju anateme (prokletstva) kao proizvod predubokog jaza između političkog, kulturnog i vjerskog razdora latinskog zapada i grčkog istoka, a od tada se razlike produbljuju. U 16. vijeku, dok je pravoslavni istok bio pod turskom i mongolskom okupacijom, na zapadu Evrope se desio protestantski pokret Reformacije a ubrzo i odgovori pape u obliku Kontrareformacije izazvavši time niz teških vjerskih ratova.
Srce hrišćanstva je sveta Liturgija na kojoj se vjernici i bogosljužitelji okupljaju radi pričešćivanja i drugih svetih tajni.
Izrael ima oko 8,8 miliona stanovnika.
Jerusalim ima oko 870 hiljada stanovnika i vjerski je centar judaizma, hrišćanstva a u islamu je odmah po važnosti iza Meke i Medine (muslimani vjeruju da se prorok Muhamed popeo na nebo sa stijene na kojem je danas čuvena džamija Al aksa a koja je sagrađena na temeljima jevrejskog Hrama), te u njemu muslimani ne rade petkom, Jevreji subotom, a hrišćani nedjeljom.
Svaki metar Starog grada (ograđen jakim zidinama i sa osam kapija) je podijeljen između ovih religija (srednjovjekovna crkva „Sveta Ana“, brdo Golgota sa bazilikom „Sveti grob“, kapija „Ecce homo“ u prevodu „Eto čovjeka“, jermenski dio grada sa crkvom „Sveti Jakov“, tvrđava i luteranska „Crkva Spasitelja“, zatim u muslimanskom dijelu grada na Brdu hramova, može se razgledati džamija Kubat as-Sahra, te jevrejski Zid plača, posljednji ostatak jevrejskog Hrama) a crkve imaju po više oltara različitih konfesija.
Eilat
Jedan od najvažnijih gradova Izraela jer preko njega izlazi na Crveno more i Indijski okean. Grad ima oko 50 hiljada stanovnika i na samom je jugu zemlje, ukliješten između Egipta i Jordana sa svega nekoliko kilometara morske obale. Istorijski je značajan jer je Mojsije tuda izveo jevrejski narod iz pustinje i egipatskog ropstva a car Solomon je tu takođe izgradio luku.
Tel Aviv
Drugi grad u Izraelu po veličini sa oko 430 hiljada stanovnika. Nastao je spajanjem biblijske Jafe sa savremenom metropolom Tel Aviv 1950. godine. U Jafi dominira arapski uticaj, uske ulice, velika pijaca Olej Cion, džamije, zbijene kućice, sa druge strane Tel Aviv je savremen grad (osnovan 1909. godine) sa modernim zgradama banaka, hotela i trgovačkih kompleksa.
Haifa
Treći grad po veličini sa 230 hiljada stanovnika i smatra se prozorom u svijet Izraela, jer je dugo bila glavna luka kojom su pristizali Jevreji iz cijelog svijeta decenijama u Palestinu. Od kada ga je pomenuti osnivač cionizma, Teodor Hercl proglasio „Gradom budućnosti“ (1902. godine) ovaj grad se počeo razvijati vrtoglavo brzinom.
Jevreji često kažu: „U Jerusalimu se ljudi mole, u Tel Avivu zabavljaju a u Haifi rade“.
(na području Palestine živi oko pet miliona ljudi)
LIBAN
Na većem dijelu današnjeg Libana prostirala se zemlja Feničana oko 3000 godina p.n.e. Ovo područje je prelazilo iz ruke u ruku Amorita, Hiksa, Egipćana, Rimljana, Ahamenida.
U sedmom vijeku nove ere, jedno hrišćansko pleme iz Sirije – Maroniti – osnovalo je zajednicu na planini Liban a istovremeno Arapi su naselili južni dio današnjeg Libana da bi četiri vijeka kasnije, različita svoja učenja i vjerovanja u religiju Druza.
U 18. vijeku Maroniti (koji su po dolasku na ovo područje bili monoteliti, hrišćanska sekta koja je učila da Hristos ima samo jednu Božansku volju, ali su pod uticajem krstaša postali rimokatolici) se šire i dolaze u sukob sa Druzima od kojih ih spašavaju Francuzi 1860. godine.
Poslije Prvog svjetskog rata, Francuzi upravljaju „Velikim Libanom“ (foriran 1920. godine) a 1932. godine, po popisu stanovništva vlast se dijeli na 32% Maronita, 22% muslimana sunita, 20% muslimana šiita itd i do danas je ovakav raspored snaga mada su muslimani u sve većem broju nakon dolaska izbjeglica iz Palestine i 30.000 vojnika iz Sirije koji su došli da učestvuju u teškom vjerskom i građanskom ratu koji je od 1975-1990 razorio do tada „Švajcarsku Bliskog istoka“ i „Oazu hrišćanstva“. U sukobe se povremeno do današnjih dana uključuje Izrael koji u znak odmazdi zbog napada Hezbolaha granatira i Liban kojem je već zauzeo Golansku visoravan, a 2006. godine izazvao je regionalnu ekološku katastrofu kada je granatiranjem naftnih postrojenja potpuno zagadio tri četvrtine obale Libana.
Liban je oduvijek bio čuven po drvetu kedrovine (čempres), koji je korišten za izradu najjačih i najpouzdanijih brodova prije nove ere. I danas kedar, drvo koje može dosegnuti 40 metara u visinu, krasi zastavu ove multietničke države i „oaze hrišćanstva“ u arapskom području.
Liban ima oko 6,8 miliona stanovnika.
Glavni grad Bejrut ima oko 2,1 milion sa predgrađima i tri miliona i „najeveopskiji“ je grad Bliskog istoka, sa 39% hrišćana Maronita i evropskom arhitekturom. Upravo zbog toga je ovaj uveliko obnovljeni grad i danas česta meta muslimanskih fundametalista.
Tripoli
Tripoli znači „tri grada“: Tir, Sidon i Aruad koji su odlučili da osnuju zajedničku luku 1000.godine p.n.e. Grad je često mijenjao gospodare poput Bejruta ali su ga krstaši, nakon osam godine opsade zauzeli, porušili do temelja i pobili gotovo cjelokupno stanovništvo.
Tripoli danas ima oko 190 hiljada stanovnika.
Dolina Beka, planine Liban i Antiliban
Dolina Beka, smještena između dva planinska masiva, naziva se i „Ulubljena Sirija“ sa kojom i graniči i odakle je često pohode turisti zbog ostataka veličanstvenog antičkog grada Balbeka, prozvan od Rimljana Heliopolis – grad Sunca (u kojem postoje nevjerovatno golemi kameni blokovi teški preko stotinu tona) a naziv Balbek potiče od feničanskog božanstva Bal (Bal gospodar doline Beka), ali i zbog vina koji se ubrajaju među najbolja mediteranska vina kao što je marka „ksara“.
KIPAR
Kipar je ostrvo u istočnom Sredozemlju. Naseljen od strane Mikenjana u 14. vijeku p.n.e. Osvajali su ga redom: Asirci, Persijanci, Rimsko i Vizantijsko carstvo. Krajem 12. vijeka osvaja ga engleski kralj Ričard Lavlje Srce koji ga prodaje francuskom krstašu Giju de Lizinjanu te ovo ostrvo postaje od ogromnog značaja za krstaške pohode ka Palestini. Nakon krstaša osvajaju ga Mlečani a onda potpada pod Turke od 1571-1879. godina kada ga okupira Velika Britanija poštujući na papiru turski suverenitet a pravdajući prisustvo zbog opasnosti od Rusa.
Čim se Turska svrstala na stranu Centralnih sila u Prvom svjetskom ratu 1919. Velika Britanija je i zvanično prisvojila ovo ostrvo. Tokom čitavog prošlog vijeka trajalo je nasilje oko većinskih Grka i manjinskih Turaka. Godine 1960. uspostavljeni su pregovori između Grčke, Turske i Velike Britanije da Kipar dobije nezavisnost, ali Grci nastoje 1974. izvršiti uniju sa maticom što dovodi do intervencije Turske koja okupira veći dio ostrva i tek su nakon novih pregovora pomenuta trojka dogovorila „Zelenu liniju“ razgraničenja (sjeverni turski dio 35% i istočni dio Nikozije, glavnog grada), razmjenu stanovništva i potvrdili prisustvo Britanije u dvije vojne baze.
Sjeverni dio proglašava nezavisnost 1983. koju priznaje samo Turska iz koje se doselilo još 100.000 Turaka.
Kipar ima oko 860 hiljada stanovnika, a Nikozija oko 300 hiljada (240 hiljada Grka i 60 hiljada Turaka).
Limasol – čuveno ljetovalište koji je vrtoglav razvoj doživio u prošlom vijeku nalazi se na grčkom dijelu ostrva i ima 230 hiljada stanovnika i drugi je po veličini grad na Kipru, od 1880. godine porastao je broj stanovnika za oko 38 puta. Sem turizma (sunčane plaže tokom čitave godine, odlični hoteli i ljubazno osoblje, hrana) ovaj grad je i centar proizvodnje vina na Kipru.