U rubrici "Mali odmor" danas čitajte nastavak teksta o indijskom potkontinentu...
/Za Mondo.ba piše Danijel Mihić/
Indijski potkontinet zadivljuje kako geografskom tako i etničkom i vjerskom raznolikošću. Nigdje na planeti nije zbijeno toliko naroda (ukupno nešto više od 1,3 milijardi ljudi), jezika (24 zvanična od ukupno 415 jezika kojima govore narodi Indije) i dijalekata kao i oštrih podjela po kastama i imovinskom stanju.
Kolijevka najranije poznatih civilizacija, dvije svjetske religije, hinduizma i budizma, inspiracija hipicima, poluostrvo Hindustan okruženo visokim planinskim vijencima Zapadnih i Istočnih Gata, između kojih se nalazi visoravan Dekan, a sjeverno od njega nalazi se Indogangska ravnica, stvorena uslijed povlačenja riječnih nanosa, kroz koje protiču rijeke Ind, Gang i Bramaputra. Iznad njih dominiraju Himalaji – „krov svijeta“.
Indija
Iako se Indija ubraja u zemlje sa najrazvijenijom industrijom na svijetu, te ubrzano napreduje na polju modernih tehnologija, značajan dio stanovništva pogođen je glađu, nezaposlenošću, prenaseljenošću, poplavama i bolešću. Poseban problem predstavljaju etničke, vjerske i kastinske podjele…
Gradovi
Nju Delhi – prestonica ove, poslije Kine najmnogoljudnije zemlje na svijetu, ima „tek“ četvrt miliona stanovnika. Razlog leži u tome što su Britanci sagradili 1931. godine potpuno novi dio na južnoj granici „starog“ Delhija koji je prenatrpan i ogromni aglomerat površine 1.500 kvadratnih kilometara (Novi Delhi ima 42 kvadratna kilometra) te broji oko 26 miliona stanovnika.
Nju Delhi ima tri tipično okrugla engleska trga iz kojih kreću široka tri bulevara formirajući tako trougao. Najupečatljiviji spomenik ovog administrativnog centra je Kapija Indije, trijumfalna kapija visine 42 metra podignuta u čast devedeset hiljada Indijaca koji su stradali za Veliku Britaniju u Prvom svjetskom ratu. Ipak „pravi“ Delhi je u starom dijelu grada, okolo džamije Masadžid (sa Srebrnim bazarom iza džamije) i Crvene tvrđave sa glavnom saobraćajnom arterijom Srebrnom ulicom preplavljenom ljudima, motorizovanim rikšama i kravama.
Agra – grad koji je postao svjetski turistički centar zahvaljujući veličanstvenom Tadž Mahalu, a pored njega grad krasi i Crvena tvrđava, kompleks u kojem se ističu Biserna džamija i carski dvorac Džahangir. Naličje ovog grada su armije siromašne djece koja prose milostinju… Ima oko 1.6 miliona stanovnika.
Amritsar – grad Zlatnog hrama, veličanstvene bogomolje i vjerskog sjedište Sika. Završen početkom 17. vijeka, a u 19. vijeku oblijepljen sa stotinu kilograma zlatnih pločica. Izgrađen usred jezera jer ga Siki simbolički shvataju božanskim brodom koji se izdiže iz vode neznanja. Svakoga dana od 4-11 ujutro u njemu se čitaju tekstovi iz svetih knjiga Guru Grant Sahib.
Ovaj grad je izgrađen na tom mjestu zbog legende o Amriti Saras – „jezeru vječnog života“ u koje su gavrani ulazili da bi postajali bijeli a teško bolesni ljudi da bi ozdravili. U njemu živi oko 1.5 miliona ljudi (3.7 miliona sa predgrađima).
Mumbaj – (bivši Bombaj, portuglaci mu dali naziv Bom Baja što znači „Dobar zaliv“, još se naziva Grad sedam ostrva, Grad snova) sa svojih 13 miliona stanovnika (oko 20 miliona sa okolinom) najveći je grad Indije (šesti aglomerat na svijetu po površini) i ujedno najveća luka u Arapskom moru. Postao je posjed britanske krune 1661. kao miraz portugalske princeze Katarine od Bragansa. U njemu je 1885. postavljen temelj Indijske nezavisnosti formiranjem Partije indijskog nacionalnog kongresa. Indijski centar trgovine, finansija i zabave sa već čuvenom filmskom industrijom Bolivud. Grad sa najviše milijardera i milionera u Indiji ali i sa milionskim „kartonskim“ naseljima. Iz aviona djeluje kao ispružen dlan ka moru.
Kolkata (stari naziv Kalkuta) – bivša prestonica Britanske Indije, ima 5 miliona stanovnika a 14 miliona sa predgrađima. Rodno mjesto je prvog indijskog nobelovca Rabindranata Tagore, a u njemu je kontroverzna Marija Tereza 1950. godine osnovala monaški red „Misionari ljubavi prema bližnjem svom“ ili kraće „Misionari milosrđa“. Gandi je ovaj grad nazvao „indijskim leglom zaraze“ te nosi neslavni epitet najprljavijeg grada svijeta.
Koči (nekadašnji Kočin) – prvo evropsko (portugalsko) uporište u Indiji. U njemu je preminuo čuveni istraživač i moreplovac Vasko da Gama 1524. godine. Ovaj grad je i danas važna luka, a u njemu je i najveća hrišćanska zajednica u Indiji koja je često na meti muslimanskih fundametalista. Takođe poznata je i jevrejska četrvt u ovom gradu koji ima 600.000 stanovnika.
Čenaj (bivši Madras) – filmski grad Bolivuda koji je jedini konkurent Mumbaju. Osnovan 1639. kao trgovački punkt i značajna luka Velike Britanije. Prema legendi, ovdje se nalazi grob svetog apostola Tome. Ima oko 4,3 miliona stanovnika, a sa okolinom blizu 7 miliona. U njemu je ekspanzija izrade automobila i jedan je od najljepših Indijskih gradova, ali ga turisti uglavnom zaobilaze.
Maduraj – jedan od najstarijih aktivnih gradskih centara u istoriji, pravi je arhitektonski dragulj. U njemu, u aprilu, za vrijeme praznika boginje Minakše, zaštitnice grada kastinske razlike nestaju. Značajan kulturni centar sa poznatom trkom bikova. Ima nešto preko milion stanovnika.
Majsur – grad maharadža. Značajan univerzitetski centar, glavna znamenitost je Dvorac maharadža koji je od 1399. do 1947.godine bio rezidencija dinastije Vodejara. Poznat je i po jesenjem karnevalu Dasara čija je osnovna tema pobjeda dobra nad zlom, kao i po jasminu i sandalovim drvetom. Brojne etničkem vjerske i kulturne grupe čine posebnu populaciju - Kanadigu. Ima oko milion stanovnika.
Srinagar – „Vrt dinastije Velikih Mogula“. Do ratnih sukoba u Kašmiru bio je jedan od najvažnijih turističkih centara u Indiji zbog blizine Himalaja ali i vrtova oko jezera Dal. Omiljeni suverniri su nakit, tepisi i šalovi od kašmira. Ima oko 1,2 miliona stanovnika.
Tiruvanatapuram – zbog prostranih i uređenih parkova naziva se „Tropski vrt“ a u odnosu na ostatak zemlje u ovom gradu privreda funkcioniše, te su društveni odnosi stabilni. Omiljena je destinacija za ekskurzije u južnoj Indiji. Relativno je nov grad iz 17. vijeka pa nema mnogo znamenitosti iz daleke prošlosti, iako je to područje od drugog vijeka centar trgovine začinima. Ima oko milion stanovnika.
Udajpur – „Grad izlazećeg Sunca“ ili „Grad ružičastih jutara“. Smatra se najromantičnijim gradom Indije sa više jezera. Najveća znamenitost ovoga grada je višespratni dvorac maharadža Bari Mahal, koji je izgrađen u 16. vijeku ali je dograđivan sve do prošlog vijeka. Ima blizu pola miliona stanovnika.
Varanasi – svetilište Indije sa čuvenim ritualnim kupanjem „za očišćenje od grijeha“ u rijeci Gang do koje se silazi stepenicama zvanim „gat“. Smatra se svetim gradom Indije već 4.000 godina. Svake godine ga posjete milioni hinduističkih hodočasnika. Takođe, značajan je vjerski centar i budizma, islama i đainizma. Krave se neometano šetaju gradom i jedu sve pred sobom pa se zato ovaj grad smatra čistim. Ima 1,2 miliona stanovnika.
Regije
Asam – Indijski istočni teritorijalni crvuljak užlijebljen između Butana na sjeveru i Bangladeša na jugu a kojeg presjeca Bramaputra, jedna od najvećih rijeka Azije. Džungle ove regije kriju u sebi više parkova za životinje (najveći je Kaziranga a nešto manji je Manas) koji predstavljaju glavnu turističku atrakciju, a Asam je čuven i po proizvodnji čaja te je magnet za siromašne koji traže posao na beskrajnim plantažama. Marko Polo je 1290. bio šokiran kada je ispred njega iskočio nosorog pa ga je nazvao „užasim jednorogom“ vjerujući da je to čudovište iz mitologije. Etnički je regija vrlo raznovrsna, broji oko 26 miliona stanovnika a privlači siromašne muslimane iz prenatrpanog Bangladeša koji nekontrolisano preplavljuju ovu regiju u želji za zaposlenjem.
Goa – Današnja država Goa u prošlosti je bila portugalska kolonija u Indiji (administrativni i trgovački centar „Velja Goa“ ili „Stara Gora“, portugalske Indije, formirane početkom 16. vijeka a takom istog vijeka dosegao je ogroman, za tadašnje prilike broj stanovnika od petine miliona), te su iz toga doba sačuvani brojni spomenici u kolonijalnom stilu, a među mještanima ima mnogo rimokatolika. Portugalci su je napustili tek 1961. nakon intervencije indijske vojske. Iako je Goa najmanja indijska država u njoj je razvijena industrija – daje trećinu gvožđa, a luka Margumao je jedna od najvećih u državi. Takođe je i turistički centar zahvaljujići anarhistima i hipi pokretu („goa trens“ muzički pravac koji kombinuje tehno ritmove sa romantizmon hipi pokreta iz šezdesetih godina) kojima je pristupna tačka ka njihovom centru u Puni. Ima milion i po stanovnika.
Kašmir – iako se ova regija smatra kolijevkom indijske civilizacije, ona je danas poprište sukoba između Indije, Pakistana i Kine. Indija smatra cijeli Kašmir svojim dijelom, a kontroliše južnu polovinu, dok zapadni i sjeverni dio „drži“ Pakistan, a istočni dio planine Karakorum, granično sa drugim vrhom po visini na svijetu K2 (što otežava alpinistima posjetu ovom „divljem vrhu“ koji je zbog stalnih snježnih padavina i strmih predjela, među najopasnijim na svijetu), okupirala je Kina 1962. godine. Osim po sukobima ova regija je poznata po kašmiru – materijalu od fine dlake lokalnih koza, te kašmirskoj svili, jednoj od najskupljih na svijetu. Ljetnja prestonica je Sirinagar, a zimska Džamu. Ima nešto više od 16 miliona stanovnika.
Kerala – duguljasta država uz Arabijsko more (oko 500 kilometara obale), sa značajnim uticajem komunističke partije, koja i danas ima crvenu zastavu sa srpom i čekićem. U odnosu na druge indijske države u Kerali je riješeno pitanje zdravstvenog osiguranja radnika, raspodjele zemljišta seljacima (oko 90% seoskog stanovnitva dobilo je sopstvenu zemlju) kao i obrazovanja (90% pismenih). Zemlja kokosovih oraha i palmi broji oko 34 miliona stanovnika odakle mnogi migriraju ka bogatima arpskim zemljama u Persijskom zalivu.
Madja Pradeš – „Srce Indije“, ova tradicionalno poljoprivredna država (najveća po površini) nalazi se u centru indijskog potkontinenta. Istorijske građevine ove države su među najljepšima u Indiji. Među njima je i Velika Stupa (stupa – mogile koje se završavaju kupolom i imaju ulogu grobnice ili riznice) u naselje Sanči istočno od administrativnog centra Bopal, iz vremena cara Ašoka koji je primio i potpomogao budizam naredivši da se izgradi 84 000 budističkih hramova. Mnogo veći kompleks nalazi se u Kadžurahu, koji se prostire na površini od 20 kvadratnih kilometara. Ovu gigantsku državu nastanjuje, za indijske okolnosti „tek“ oko 75 miliona ljudi.
Maharaštra – jedna od najbogatijih država u Indiji zahvaljujući prvenstveno gradu Mumbaj koji sa susjednim Puneom formira najveći industrijski region u zemlji. Treća po površini u zemlji a druga po naseljenosti sa 112 miliona stanovnika. Do 1960. godine ova država je bila dio države Bombaj koja je podjeljena po jezičkoj liniji na Gudžarat (gudžarati jezik) i Maharaštra (marati jezik). Uprkos kulturnim razlikama, obe ove zemlje čine jedinstvenu zonu za gajenje pamuka.
Orisa – poznata po vjerskim centrima i tradicionalnim plesovima. Nastanjuju je mnogi narodi (62 etničke grupe) koji govore zajedničkim jezikom orija. Vijekovima je unutrašni dio ove države bio nedostupan osvajačima te su, hermetički izolovani, lokalna plemena razvili specifične običaje, pa je tako pleme Konda priređivalo ceremonije sa ljudskim žrtvama sve do 19. vijeka, a pleme Bondo „goli narod“ hoda bez odjeće te u selima ovog naroda postoje specijalne dvorane za noćna orgijanja. U gradu Puri održava se jedan od najznačajnijih indijskih praznika – Rata jatra, kada se slavi božansko putovanje kočijama Krišne od Gokula do Mature, koje simbolizuje njegovo duhovno ujedinjenje sa porodicom. U gradu Katak nekada je bilo 7.000 hramova, a danas ih je ostalo oko 500. Orisu ima oko 42 miliona stanovnika.
Pendžab – državica na sjeveru Indije koja graniči sa Pakistanom. Kroz dugu istoriju od oko 7000 godina osvajali su je mnogi osvajači među kojima i oni iz doba antike, persijski Darije Prvi i Aleksandran Makedonski. U srednjem vijeku bila je u sastavu brojnih kraljevina. Pendžab se smatra najnemirnijom državom u Indiji, u kojoj dvije trećine čine Siki, narod koji je nakon podjele sa Pakistanom većim dijelom prešao u Indiju nastojeći da Pendžab stekne nezavisnost. Nakon što su tjelohranitelji Siki ubili Indiru Gandi (koja je na terorističke napade Sika naredila da indijska vojska zauzme već pomenuti zlatni hram u Armitsaru) došlo je do dubljeg sukoba sa vladom u Delhiju. Ima oko 28 miliona stanovnika.
Radžastan – jedna od najljepših država Indije (druga po veličini), kroz koju je vijekovima strujao put začina, svile i dragog kamenja, sve do britanske okupacije. Kolonizacija Indije odvijala se postepeno i srazmjerno lako. Tokom 18. vijeka Britanci su se uključivali u lokalne sukobe naplaćujući svoje usluge jačim ekonomskim („saveznici“ bi plaćali porez Londonu i dozvoljavali brojne trgovačke olakšice pod izgovorom „zaštite“) i političkim uplitanjem u pobjedničke državice. Tako je Radžastan 1818. godine ugovorom sa V. Britanijom imao tek unutrašnju autonomiju koji su koristili i da spriječe uvođenje zabrana za ritualno (samo)ubijanje udovica (posljednja registrovana spaljena 18-godišnja udovica ritualno je ubijena 1987. godine, postoje mišljenja da taj jeziv običaj nije bio prisilan već dobrovoljan gest udovice) i novorođene ženske djece. Radžastan ima oko 68 miliona stanovnika.
Sikim – Na Himalajima su sredinom prošlog vijeka postojale kraljevine sa srednjovjekovnim, teokratskim (vladar je bio i svetovni i duhovni vođa) uređenjem: Tibet, Nepal, Butan i Sikim. Kina je osvojila Tibet, a Indija i Kina su okružile Sikim, čiji se čogjal (vladar) Palden Tondup Namgajl odlučio na ugovor sa Indijom 1963. po kojim je njegova mala zemlja imala potpunu unutrašnju samopuravu. Početkom sedamdesetih u Sikimu su izbili politički nemiri te je čongaj bio prinuđen 1973. da potraži pomoć od Indije koja se okoristila i uz sikimsku opoziciju organizovala plebiscit na kojem je ukinuta monarhija a Sikim pripojen Indiji 1975. godine. Iako mala država sa svega 600 hiljada stanovnika, važan je centar za budiste a centar Gangtok (od oko 30.000 stanovnika, svega 10% stanovnika ove zemlje živi u gradićima) je početno mjesto za izlete ka budističkim manastirima podno Himalaja.
Tamil Nadu (bivši Madras) – nalazi se u južnoj Indiji, na obali Benglaskog zaliva. Poznata je po hinduističkim svetilištima koji privlače nepregledne rijeke hodočasnika kao i hinduističkom plesom baratanatjam, koji prethodni molitvi Šivi, (legendarni bard Baratu Munija, koji je po predanju bio nadahnut od boga Brahma da napiše remek-djelo Natja – Šastra, kratak priručnik iz tri dijela koji sadrži znanje o indijskoj umjetnosti plesa i pozorišta) starom oko 2500 godina. Plesačice (devadese) su još kao djevojčice odvođene u hram da služe bogovima u asketskom (monaškom) životu. Jedna je od najgušće naseljenih država Indije u kojoj više od polovine stanovništva živi u gradovima što je povoljno za obrazovanje širih slojeva stanovništva. Grad Mahabalipuram smatra se kolijevkom sakralne arhitekture u južnoj Indiji. Ova država ima oko 72 miliona stanovnika.
Utar Pradeš (bivši Hindustan) – zemljoradnička država koja je osnivanjem nove države Utarančal na sjeveroistuku teritoriji izgubila pristup Himalajima i veliki dio stanovništva. Poznata po Agri i Tadž Mahalu te „izjave ljubavi izvajane od mermera“ na kojem je radilo 12 hiljada radnika dvije godine. Kroz istoriju je Hindustan bio dio Delhijskog sultanata i Mogulskog carstva, a tokom britanske postepene okupacije postao je poprište brojnih bitaka (Ustanak sipaja). Varanasi (mitološki naziv Kaši, koji je povezan sa vječnim ognjem znanja koji gori u ovom gradu, savremen nastao naziv od dvije pritoke rijeke Gang: Varune i Asi).
Butan
Mala kraljevina u podnožju Himalaja jedna je od najsiromašnijih država na svijetu i opstaje jedino zahvaljujući finansijskoj pomoći koju redovno dobija od Indije koja je i predstavlja na međunarodnim skupovima. Uprkos tome, vlasti Butana izdaju ograničen broj viza za turiste (oko 4.000 godišnje) čuvajući okolinu, tradiciju, vjerski i kulturni identitet. Zabranjeno je nošenje evropske odjeće, a ko poželi da dobije državljanstvo Butana moraće da položi vrlo težak test iz jezika. Do 1974. godine ova kraljevina je bila potpuno izolovana od svijeta. U Butanu ne postoje političke partije. Do prvog automobila iz 1962. godine, ova zemlja se prelazila na magarcu za desetak dana. Iako je ova zemlja izuzetno zaostala i siromašna u njoj niko ne umire od gladi i nema jakih kontrasta o pitanju bogatih i siromašnih. Svaki stanovnik može da ima najviše 12 hektara zemlje. U svakodnevnom životu ples je više od zabave. Vjera je lamaizam (vrsta budizma). Ima ih oko 700 hiljada, a nepalska manjina od 35% je diskriminisana.
Nepal – kraljevina na krovu svijeta
Osnivač savremenog Nepala bio je Pritvi Narajan Šah koji je osvojio dolinu Katmandu 1768. godine i osnovao sva veća današnja naselja. Ova mala kraljevina je uspjela 1923. godine da se izbori za nezavisnost u sukobu sa Velikom Britanijom, a opstala je do danas zahvaljujući vještim balansiranjem između velikih sila Indije i Kine koje su je „priklještili“. Nepal nastanjuje oko 30 miliona stanovnika.
Nacionalno piće u Nepalu je pivo od riže, zvano „čang“ a ova zemlja je poznata i po mitološkom snježnom biću – Jetiju.
Katmandu je magnet kako za hipike tako i za brojne mistike svijeta jer očarava svojim pejsažima i opuštenom i usporenom atmosferom. U njemu živi 35 etničkih grupa i značajan je kako za budiste tako i za hinduiste. Ima oko milion stanovnika.
Šri Lanka
(nekadašnji Cejlon, za vrijeme Britanske okupacije zvali ga „Biser Indije“)
Ostrvo lavova, slonova i cimeta kojeg je dugo razdirao sukob između Tamila i Sinhaleza.
Iako spram Indije izgleda maleno ovo ostrvo je deveto na svijetu po površini. Ima oko 21 milion stanovnika.
U ovoj zemlji slon se smatra svetom životinjom, a omiljeno piće je vino od palmi zvano „todi“. Jako se cijeni i crni čaj „uva“.
Glavni grad je Kolombo sa oko 650 hiljada stanovnika (2,5 miliona sa predgrađima).
Na sjeveru zemlje nalazi se Džafna (85 hiljada stanovnika, a sa okolinom oko 550 hiljada) prestonica Tamila.
U središtu ostrva nalazi se grad Kandi, koji je čuven zbog (poslije smrti 483. godine Budino tijelo je spaljeno, ostala su navodno četiri zuba) Budinog zuba koji se čuva u hramu Dalada Maligava. Ovaj hram ima osmougaonu kulu u kojoj se čuva preko 2.000 vjerskih rukopisa ispisanih na palminom lišću. Kandi ima oko 110 hiljada stanovnika i od Evropljana se spasio izolacijom.
Bangladeš
Jedna od najsiromašnijih zemalja na svijetu koja je u nemilosti prenaseljenosti (najgušće naseljena zemlja na svijetu, sa svojih 166 miliona stanovnika 8. je zemlja na svijetu), ciklona i poplava (uslijed topljenja snijega sa Himalaja ili obilnih padavina). Izuzev nekoliko brdovitih oblasti na jugoistoku, ova zemlja je džinovska delta rijeka Gang (dugačka preko 2,5 hiljada kilometara) i Bramaputra (najdublja delta na svijetu) koje se stalno izlijevaju. Pri razgraničenju između Indije i Pakistana, područje Bangladeša postalo je dio muslimanske zemlje pod nazivom Istočni Pakistan. No nebrigom Zapadnog Pakistana o istočnom dijelu koje je bilo pogođen katastrofalnim poplavama 1969. dovelo je do nemira i do nezavisnosti Bangladeša 1971. godine, što je dovelo do milion i po žrtava. Ogromni hidropotencijal nije iskorišten zbog nedostatka finansija.
Glavni grad Bangladeša je Daka, grad okružen vodom. Ima 12 miliona stanovnika sa okolinom.
Pakistan
Siromašna zemlja čiji broj stanovnika vrtoglavo raste (2009 – 176 miliona, a 2018 – 212 miliona stanovnika). Granice ove zemlje su vještačke, nezgrapno povučene između pretežno muslimanskih i hinduističkih pokrajina Indije, a problem Kašmira djeluje nerješiv, te su se više puta Pakistan i Indija nalazile na ivici nuklearnog sukoba.
Srce Pakistana je pendžapska ravnica kroz koju protiče rijeka Ind, u ovoj oblasti živi više od polovine stanovništva. Na zapadu zemlje su plemenski uređene zajednice, a iz Avganistana, koji je neprestano poprište sukoba, slijevaju se milioni izbjeglica.
Naziv ove države osmislio je političar Čodhari Rahmat Ali 1933. godine:
Pendžab
Avganija
Kašmir
Ind
Sind
BaludžisTAN
Glavni grad Pakistana, Islamabad - „Grad islama“, izgrađen je namjenski da bude administrativni centar države tokom šezdesetih godina prošlog vijeka i ima nešto više od milion stanovnika. Čist, uređen i miran postao je omiljena destinacija za život u odnosu na susjedni grad Ravalpindija, koji je sve suprotno od njega. Džamija Šah Fajsal Masdžid, koja je ime dobila po kralju Saudijske Arabije koji je dao novac za izgradnju te uskoro bio ubijen. Ova džamija je jedna od najvećih na svijetu, u objektu i dvorištu može da primi do 300 hiljada vjernika, površine pet kvadratnih kilometara, sa četiri minareta od devedeset metara visine, a sam luster u džamiji težak je 32 tone.
Karači – najveći grad u državi i bivša prestonica. Ogromna metropola sa oko 15 miliona stanovnika, pretrpan muslimanskim izbjeglicama iz Indije, sa nepodnošljivim vrelim i sparnim vazduhom, sagrađen kraj močvara i šuma mangrove. Značajna morska luka. Ima dosta građevina iz vremena Britanske okupacije (do toga vremena je bio najobičnije ribarsko selo pod imenom Kolači džo Got sa nekoliko hiljada stanovnika) a i danas je centar zaratrustrinog kulta.
Lahor – tri veličanstvena spomenika muslimanske kulture iz vremena Velikih Mogula krase ovaj grad koji nastanjuje 11 miliona ljudi: Tvrđava (sa crvenom fasadom, Dvoranom ogledala i Stepeništem slonova), džamija Badšahi koja uprkos kolosalnim izgledom ima poseban šarm i vrtovi Šalimar na tri nivoa (od početnih sedam nivoa na prvom raste voće, na drugom ruže i na trećem ostalo cvijeće), najljepši su vrtovi na Indijskom potkontinentu. Sem toga zelenilo u gradu se redovno održava, u njemu ima preko 400 fontana, vještačko jezero i mermerni paviljoni. Lahor je nesporni kulturni centar Pakistana ali mana mu je gust i neobuzdan saobraćaj, kojeg sem auta zagušuju dvokolice na konjsku vuču zvane „tonga“.
Prvi dio teksta o indijskom potkontinentu pročitajte OVDJE