U nastavku rubrike "Mali odmor" Danijel Mihić nam donosi manje poznate priče iz Zemlje izlazećeg Sunca...
Japan je ostrvska država na Dalekom istoku, čija četiri najveća ostrva Hokaido, Honšu, Šikoku i Kjušu zauzimaju 97% ukupne teritorije od preko 6.800 ostrva koja su dio vulkanskog pacifičkog „vatrenog prstena“ u dužini oko 2200 kilometara. Iako ima „školska“ četiri godišnja doba, na sjeveru je mnogo hladnije zbog hladnih strujanja iz Sibira u odnosu na sutropsku klimu južnog dijela zemlje.
Reljef je izrazito planinski sa oko 80% planina i oko dvije trećine šume.
Ukupno broji blizu 130 miliona stanovnika, a glavni grad Tokio sastavljen od 26 gradova, sedam naselja i osam seoskih opština te broji oko 32 miliona stanovnika i prostire se na blizu 2,2 hiljada kvadratnih kilometara. Japanci čine čak 99% ukupnog stanovništva Japana.
Dokazi o ljudima koji naseljavaju ovo područje datiraju od prije 3.000 godina. Japan je prvobitno naseljavao zagonetni narod Ainu čija se kultura značajno razlikuje od japanske. Oni su animisti i vjeruju da i sve stvari prožima „kamui“ – božanski duh, koji se po hijerarhiji dijeli na Baku – ognjište,vatra, zatim kamui planine – životinje i kamui mora – morske životinje itd. Poglavica ovog naroda je ujedno i sveštenik a dio Aina blizu ruske granice su pokršteni u pravoslavlje od ruske pravoslavne crkve. Procjenjuje se da je Aina ukupno u Japanu preostalo do 200 hiljada.
Vladavina prvog cara Džimua zabilježen je 600 godina p.n.e.
Do 5.vijeka p.n.e.pleme Jamato kontrolisalo je veći dio japanskih ostrva a Kina je umnogome uticala na ovu zemlju kulturno i ekonomski, od koje je preuzeto vještina pisanja i zemljoradnja.
Konfučionizam je japanska ostrva zapljusnuo u 3.vijeku nove ere. Budizam je preuzet u 6. vijeku koji je nakon kraćeg sukoba paralelno egzistirao sa japanskom šinto religijom kojoj se prilagodio.
Šinto (u prevodu „put bogova“) je autohtona japanska religija, mješavina animizma, politeizma i šamanizma. Po tim vjerovanjima, božanstva „kamiji“ su duhovi prirodnih sila ili „svete sile“ (ima ih oko 8 miliona a gotovo svaka planina ima boga zaštitnika - najpoznatija je „sveta planina“ Fudži na kojoj ženama nije bilo dozvoljeno kročiti sve do 19.vijeka), a po usmenom predanju Kodžiki („Hronika drevnih događaja“) prabožanstva, brat i sestra Izanami i Izanagi su stvorili svijet iz prvobitne vode te se na japanskim ostrvima zacario prvi vladar (Džimu Tenoe), unuk boginje sunca Amaterasu (čije svetilište u Isi godišnje posjeti desetak miliona ljudi).
Sve do kraja Drugog svjetskog rata, japanci su vjerovali da su carevi božanskog porijekla. Zbog srodstva japanskih careva sa boginjom sunce Japan ima izlazeće Sunce na zastavi.
Zanimljive su i priče o Okoninušiju i Susanovu i osmoglavoj zmiji, a zanimljiva mitološka japanska bića su: Kapa – vodena stvorenja koja liče na kombinaciju kornjače i majmuna, Tanuki – vrsta rakuna koji mogu da mijenjaju oblike i izvode čarolije i Tengu – koji se iako nazivaju „nebeski psi“ liče na ljude sa kljunom i krilima vrane, a vješti su u pravljenju mačeva i rukovanju sa njima.
Od sredine sedmog do sredine osmog vijeka državom će se upravljati iz prestonice Nara, a narski period je označavao i kulturni procvat ali i dalekosežno snaženje centralne moći jer je car Šomua 743.godine dozvolio plemićima da naslijeđuju imanja.
U vrijeme hejanskog razdoblja (794-1185), umjetnost, naročito književnost je cvjetala (dvorske dame su bile ugledne književnice) uporedo sa propadanjem političke moći careva, koja se svela na ritualne vjerske zadatke dok je stvarna moć bila u plemićkim porodicama koje će se sve češće i jače sukobljavati, uvodeći japansko društvo u seriju građanskih ratova u kojem su se vojnički isticali dobro izvježbani plaćenici - samuraji.
Tokom čitavog 12. vijeka ratovali su moćni feudalci, ratničko plemstvo i budistički monasi, kao pobjednik iz te borbeizašao je Minamoto Jorimoto, koji je postao prvi vojni upravnik – Šogun, započevši eru Šogunata (čija će vlast nakon niz regenata iz porodice Hodžo tokom 13.vijeka i porodice Ašikaga od 1339-1573. konačno tokom vladavine porodice Tokugava od 1603. postati apsolutna) a koja je trajala do 1868. godine kada je ponovo vraćena institucija cara.
Krajem 13. vijeka Japan se uspio spasiti mongolske invazije (jedan od rijetkih što su to uspjeli) tako što je tajfun potopio mongolsku flotu, od tada taj vjetar ima naziv „kamikaza“ (božanski vjetar). Kamikaze će krajem Drugog svjetskog rata postati piloti samoubice koji su generalno posmatrano, više izazivali psihičku štetu od materijalne.
Sa evropskim kolonizatorima Japan se susreo 1542. godine. Prvo su stigli portugalski, a onda i španski i holandski trgovci. Hrišćanski misionari su pokrstili mnogo japanaca, no Šogunat je žestoko odgovorio na to 1639. kada su misionari protjerani a hrišćanstvo zabranjeno.
U prvoj polovini 19.vijeka moć šogunata je postepeno opadao zbog ekonomskih problema, pobuna i mornaričkih ekspedicija sa Zapada. Nemoć šogunata da se izbori sa problemimapostao je povod za njegovo smjenjivanje te je zamijenjen carem Mejđijem, koji je centralizovao državu, uveo zapadni kalendar i započeo ubrzanu industralizaciju zemlje (1889. godine).
Japan je doživio vrtoglav uspon nakon pobjeda u Kinesko-japanskom ratu 1894-1895 i Rusko-japanskom ratu 1904-1905. postavši dominantna sila u sjeveroistočnoj Aziji. U prvom svjetskom ratu Japan je bio na strani saveznika protiv Centralnih sila. Japanska okupacija kineske Mandžurije, koja je počela 1931, uvela je ovu zemlju u dugotrajan rat sa Kinom.
Nakon što je sklopio sporazum sa Hitlerom Japan je napao američku bazu na Perl Harbur na Havajima izazvavši teško oštećenje tadašnje skromne američke flote i vazduhoplovnih snaga. Od 1941.godine Japan munjevito osvaja Filipine, jugoistočnu Aziju, Indoneziju a dva puta bombarduje sjever Australije. U početku su narodi bivših evropskih kolonija prihvatali japance kao oslobodioce ali je to mišljenje brzo izblijedilo uslijed japanske surovosti kao upravitelja.
Ipak, Japan nije imao resurse za dugotrajno ratovanje, a snaga SADa je sve više rasla te se uvukao u neuspješan rat na Pacifiku. Bombardovanje je većinu japanskih gradova, u kojem su građevine bile uglavnom od drveta je poravnalo sa zemljom. Ipak, Japan se toliko žilavo branio da su SAD bacile dvije atomske bombe na Hirošimu i Nagasaki (a već je bila i treća pripremljena atomska bomba) kada je car Hirohito potpisao kapitulaciju i 1946. odrekao se božanskog porijekla.
Japan postaje nezavisan od SAD tek 1952. a član UN postaje 1956. Svoj dinamičan oporavak dokazuje tako što postaje domaćin OI 1964. godine. No krajem šezdesetih godina suočava se napadima gerilaca anarhističke Crvene armije. Za nekoliko decenija Japan postaje ekonomsko čudo i šampion u razvijanju moderne tehnologije, a sa Južnom Korejom 2002. postaje domaćin još jednog profitabilnog i čuvenog svjetskog spektakla – saorganizuje Svjetsko prvenstvo u fudbalu.
Tokio – supermetropola, kombinacija nebodera, ogromnih prodavnica, talasastih krovova, nepreglednih električnih kablova i neonskih reklamama, prostranih ulica i aleja. Zajedno sa okolnim velikim gradovima Kavasakijem i Jokohamom razvijao se spontano, bez naročitog, generalnog plana.
Jokohama je poslije Tokija najveća metropola u Japanu i značajan lučki i industrijski grad, nekadašnji centar proizvodnje svile, ima oko 3,8 miliona stanovnika.
Kjoto je kulturna prestonica Japana, a bio je glavni grad više od 1000 godina. U njemu postoji oko četrdeset visokih škola, a vodeću ulogu ima carski univerzitet. U njemu postoje i značajne budističke i šintoističke vjerske škole. U njemu se takođe nalaze i najbolje škole za klasične japanske plesove i pozorište kabuki (u kojima sve uloge glume samo muškarci).
Nagoja je četvrti grad po veličini u Japanu sa blizu 9 miliona stanovnika, a jedan od simbola ovog ogromnog grada su i sumo borbe u kojima učesnik ne smije imati manje od 170 kilograma.
Saporo je peti grad po veličini u Japanu i zimska je prestonica ove zemlje. Jedanaeste ZOI su održane u ovom gradu. Sem čuvenih zimskih takmičenja i skijaških skakaonica, ovaj grad je i prestonica piva.
Kobe je značajan industrijski grad sa preko milion i po stanovnika, snažan je motora japanske privrede a iako bez turističkih atrakcija čuven je kao „grad sakea“ – vina od riže.
Osaka je kraljevstvo elektronika ali i gastronomska prestonica Japana. Postoji izreka da u Tokiju ljudi troše novac na cipele u Kjotu na kimonu a u Osaki na hranu. Za turiste ovdje ima duplo više restorana nego u Tokiju. Kuhinja se sastoji od vrhunski pripremljenih bezbroj vrsta riba, morskih plodova i riže.
Ostrvo Hokaido – surovi japanski sjever, dugo je za japance bio divlji zapad i kraj svijeta. Tek kada je 1988. godine otvoren podvodni tunel Seikan dužine 53,8 kilometara situacija se značajnije promijenila. Njega su u prošlosti nastanjivali pomenuti Anui i najveći grad na ostrvu je Saporo. Hokaido su turisti veoma kasno otkrili tek prije manje od pola vijeka iako tokom ljeta ima proljećnu klimu oko 27 stepena celzijusa a ima i mnogo banja.
Ostrvo Honšu – najveće i najznačajnije japansko ostrvo. Ovdje živi 80% stanovnika Japana (oko 103 miliona), a 85% njih živi u gradovima. Dijeli se na tri privredne zone: Kejhin sa Tokijom i Jokohamom, Hanšin sa Kobeom i Osakom i Čukio sa Nagojom. Čak 65% ovog ostrva je prekriveno šumom dok se ljudi stiskaju po gradovima bukvalno i u stanovima od po nekoliko kvadrata. No megalopolisi poput Tokija ne smiju se širiti jer su okruženi planinama visine i do 3800 metara zato su cijene stanova u ovim gradovima među najskupljim na svijetu. Ostrvo Honšu je neprekidno na udaru hirovite prirode od zemljotresa do tajfuna i cunamija…
Ostrvo Šikoku – najmanje od četiri velika japanska ostrva. U poređenju sa susjednim ostrvom Honšu, Šikoko djeluje zaboravljen. Ono je domovina Jakuza – japanske mafije i borba pasa… Iz ostrva neprekidno seli radno spodobno stanovništvo a ono svojom mirnoćom privlači penzionere. Na njemu postoje čak i mjesta gdje ljudska noga gotovo da i nije stupila što je oštar kontrast japanskim gradovima koji izgledaju kao mravinjaci.
Ostrvo Kjušu – najjužnije od četiri velika japanska ostrva. Bogat termalnim izvorima ovo ostrvo posjećuje više od trinaest miliona svake godine. Najčuveniji izvori se nazivaju „džigoku“ što znači „pakao“ a voda je vruća i bijela kao mlijeko. Ovi izvori svjedoče o vulkanskom porijeklu Kjušua, na kojem postoji upečatljiv broj aktivnih vulkana, od kojih je jedan od najvećih na svijetu Aso sa pet vrhova. Najveći gradski centri ostrva su Fukuoka (drevni grad, osmi po veličini u Japanu) i Kitakjušu.
Sve tekstove Danijela Mihića iz serijala "Mali odmor" čitajte OVDJE...