Desetogodišnji bescarinski raj za kineske onlajn gigante se završava, a milioni Evropljana koji naručuju garderobu, kozmetiku i gedžete za male pare osjetiće promjenu već ovog ljeta.
Evropska unija zvanično ukida prag od 150 evra koji je omogućavao da pošiljke male vrijednosti iz Kine ulaze u Evropu bez carine. To je bila rupa u sistemu kroz koju su platforme kao što su Temu, AliExpress i Shein preplavile kontinent jeftinim proizvodima.
Rezultat je bio jasan: lokalne prodavnice su se zatvarale, evropski proizvođači gubili tržište, a ogromne količine opasne i nesertifikovane robe prolazile su granice gotovo neprimjećeno.
Od jula se pravila menjaju u EU. Svaka kategorija proizvoda u jednoj pošiljci biće oporezovana fiksnom taksom od 3 evra. Haljina plus karmin? To je 6 evra. Ovaj "hitni režim" važiće do 2028. godine, kada stupa na snagu novi sistem sa realnim carinskim stopama, koje za tekstil mogu preći i 12%.
EU tvrdi da je ova promjena dugo očekivana. Tokom 2024. godine čak 91% svih pošiljki ispod 150 evra dolazilo je iz Kine, dok su evropske carine uspjele da provjere svega 0,0082% paketa. Organizacije za zaštitu potrošača godinama upozoravaju: neispravne igračke, punjači koji eksplodiraju i kozmetika sa zabranjenim sastojcima prolazili su kroz ovu "rupu" u sistemu bez ikakvih prepreka.
Ipak, stručnjaci upozoravaju da sama carina neće riješiti problem. EU će morati da uvede jasnije obaveze za same platforme, uključujući i sankcije ako ne garantuju da njihovi proizvodi ispunjavaju evropske standarde.
U međuvremenu, kineski giganti se nalaze u nezavidnoj poziciji. Poslovni model Shein-a, na primjer, oslanja se na ultrajeftine pojedinačne pošiljke i praktično nepostojeće zalihe, što nova pravila čini gotovo neizvodljivim. Prema analitičarima, platforme će najvjerovatnije podići cijene ili preuzeti deo taksi na sebe kako bi zadržale obim prodaje.
Ova odluka uklapa se u širu strategiju EU da smanji zavisnost od Kine – od automobila i baterija, preko solarnih panela, pa sada i u oblasti onlajn trgovine. Brisel ovu reformu opisuje kao "najveću promjenu u carinskoj uniji od 1968. godine", ali istovremeno priznaje da pravi izazovi tek dolaze. Evropske carine moraće da obrade milijarde mikro-pošiljki uz nove IT sisteme i procedure, a još uvijek nije jasno da li za to imaju dovoljan kapacitet.
Za krajnje potrošače poruka je jednostavna: era jeftinih kineskih gedžeta sa besplatnom dostavom je završena.